27 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (druki nr 3197 i 3567).

Poseł Elżbieta Achinger:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko klubu Platformy Obywatelskiej co do sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach dotyczącego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, druki nr 3197 i 3567.

    Tak jak powiedział mój przedmówca, projektowana ustawa to wynik dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 29 lipca 2014 r. Trybunał orzekł wtedy, że art. 180 w związku z art. 178 i art. 176 przepisów o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zakresie, w jakim przewiduje odrzucenie, bez wezwania do usunięcia braków, skargi kasacyjnej niespełniającej wymogu zamieszczenia w niej wniosku o uchylenie lub zmianę orzeczenia wraz z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany, jest niezgodny z odpowiednimi przepisami konstytucji.

    W świetle dotychczasowych wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego idea sprawiedliwości proceduralnej sprowadza się do podmiotowego traktowania uczestników postępowania, a ponadto obejmuje zakaz arbitralnego działania sądu, zapewnienie stronom możliwości korzystania z ich praw i gwarancji procesowych oraz zagwarantowanie im rzetelnego i merytorycznego rozpatrzenia sprawy. Sprawiedliwość proceduralna należy do istoty konstytucyjnego prawa do sądu, które bez zachowania standardu rzetelności postępowania miałoby tylko charakter fasadowy. Z kolei zasada instancyjności (zaskarżalności) postępowania sądowego ma zapobiegać pomyłkom i arbitralności sądu pierwszej instancji.

    Co się tyczy samej zasady proporcjonalności, to warto przypomnieć, że chodzi tutaj o zakaz nadmiernej ingerencji ustawodawcy oceniany przez pryzmat możliwości osiągnięcia takiego samego efektu za pomocą środków, które w mniejszym stopniu ograniczają korzystanie z konstytucyjnych wolności lub praw. ˝Ustanawiając ograniczenia, ustawodawca nie powinien przekraczać pewnego stopnia uciążliwości, a w szczególności zaburzać proporcji pomiędzy stopniem naruszenia uprawnień jednostki a rangą interesu publicznego podlegającego w danym wypadku ochronie˝.

    Mając na względzie argumenty przedstawione przez Trybunał Konstytucyjny oraz postulat, ażeby ˝wobec dotkliwych skutków procesowych˝ odrzucenie z powodu braków skargi kasacyjnej wniesionej w postępowaniu sądowoadministracyjnym poprzedzone było ˝wezwaniem do usunięcia owych braków w wyznaczonym przez sąd terminie˝, w projekcie proponuje się dodanie w przepisach dotyczących postępowania administracyjnego art. 177a. Na gruncie tego przepisu wyraźnie przesądzone zostanie, że przewodniczący najpierw musi wszcząć tzw. procedurę naprawczą, a więc wezwać stronę do poprawienia (usunięcia braków) skargi kasacyjnej z równoczesnym zakreśleniem jej na to siedmiodniowego terminu. W przepisie przewidziany będzie też rygor odrzucenia skargi, odmienny zatem niż w art. 49 § 1, niemniej w pełni korespondujący z uregulowaniem z art. 178 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, które to pozwala na odrzucenie skargi kasacyjnej, ˝której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie˝.

    Niezależnie od powyższej zmiany objętej treścią art. 2 projektowanej ustawy w opinii projektodawcy konieczne było też dokonanie nowelizacji przepisów procedury cywilnej. Ponieważ projekt został przesłany do zaopiniowania m.in. ministrowi sprawiedliwości, Sądowi Najwyższemu, Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu i innym gremiom i nie spotkał się z pozytywną opinią dotyczącą poszerzenia zakresu nowelizacji w odniesieniu do procedury cywilnej, minister sprawiedliwości poparł propozycję nowelizacji przepisów o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, a zarazem sprzeciwił się projektowanym zmianom art. 398⁶ § 1 i 2 K.p.c., wskazując przy tym na odmienny charakter skarg kasacyjnych kierowanych do Sądu Najwyższego oraz do Naczelnego Sądu Administracyjnego, a także na publicznoprawne funkcje Sądu Najwyższego, który przez rozpatrywanie jednostkowych spraw tworzy warunki jurysdykcyjne, umożliwiające trafne rozstrzyganie wszystkich innych spraw wytaczanych przez sądy powszechne.

    W trakcie pierwszego czytania projektu zarówno przedstawiciele ministra sprawiedliwości, jak i Krajowej Rady Sądownictwa podtrzymali swoje opinie przedstawione na piśmie. Po wysłuchaniu wszystkich głosów i po dyskusji obradujące komisje przyjęły poprawkę wychodzącą naprzeciw oczekiwaniom sformułowanym przez przedstawicieli Naczelnego Sądu Administracyjnego i Krajowej Rady Sądownictwa.

    Na posiedzeniu plenarnym zgłoszona została poprawka zapewniająca symetryczność uregulowań na gruncie K.p.c. i postępowania administracyjnego. (Dzwonek) Izba podjęła uchwałę w sprawie projektu z uwzględnieniem przedmiotowej poprawki.

    Można oczekiwać, że wejście w życie projektowanej regulacji będzie sprzyjać budowaniu zaufania jednostek do wymiaru sprawiedliwości, a przez to także do państwa.

    Klub Platformy Obywatelskiej pozytywnie ocenia przedłożone Wysokiej Izbie sprawozdanie i rekomenduje uchwalenie omawianej ustawy. Dziękuję. (Oklaski)