6 punkt porządku dziennego:

Poseł Krystyna Ozga:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Obowiązujący do chwili obecnej akt prawny rangi ustawowej regulujący zagadnienia związane zarówno z legalizacją pobytu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak z ich przemieszczaniem się jest z 13 czerwca 2003 r. Od chwili jego uchwalenia zaszło wiele poważnych zmian, pojawiło się wiele czynników związanych zarówno z nowymi uregulowaniami unijnymi, nowymi normami prawnymi, jak i orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, co legło u podstaw jego wielokrotnej nowelizacji. Obecne uregulowania prawne, na co słusznie już dziś zwracano uwagę, stwarzają wiele trudności interpretacyjnych tak po stronie organów polskich, jak i w odniesieniu do cudzoziemców. Głównym powodem przedłożenia projektu całkowicie nowej ustawy o cudzoziemcach stała się w istocie rzeczy konieczność transponowania do polskiego porządku prawnego postanowień szeregu aktów prawa Unii Europejskiej. Podkreślić należy, że już po przyjęciu założeń przez Radę Ministrów do projektu omawianej dzisiaj ustawy zaistniała pilna potrzeba wdrożenia przepisów Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE oraz dyrektywy Rady w odniesieniu do powrotów nielegalnie przybywających obywateli państw trzecich, a także zatrudniania cudzoziemców posiadających wysokie kwalifikacje zawodowe.

    Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Dobrze się stało, że już we wstępnej części projektu zdefiniowane zostały użyte w ustawie określenia z wyjaśnieniem ich znaczenia. To pozwoli uniknąć pewnych niejasności co do stosowania jej przepisów i uregulowań. Uregulowane zostały ustawowo sprawy należące do kompetencji wojewody, a także te należące do kompetencji szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Określona została ranga Wspólnotowego Kodeksu Wizowego, a także szczegółowo określono kompetencje organów prowadzących postępowanie w sprawach o wydanie cudzoziemcowi wizy, przedłużenie okresu jej ważności, udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na różnego rodzaju pobyty, w tym pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, a także zobowiązania cudzoziemca do powrotu. Na uwagę zasługuje zapis art. 11 projektu nadający uprawnienia Straży Granicznej w odniesieniu do cudzoziemców. W przepisie art. 12 zobowiązuje się ministra do wydania aktów podstawowych w celu realizacji zadań określonych w uprzednio omawianych przeze mnie przepisach. Nie może tutaj być mowy o jakiejkolwiek dowolności ze strony funkcjonariuszy Straży Granicznej ani tym bardziej o braku legalizmu w działaniach. Natomiast art. 13 w sposób jasny i wyczerpujący w katalogu zamkniętym określa zakres i sposób ewidencji i przetwarzania danych dotyczących cudzoziemców. Nie bez znaczenia jest osoba szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, stąd też ustawodawca proponuje określenie kryteriów i wymogów dotyczących osób kandydujących do objęcia tego stanowiska. Jest on bowiem centralnym organem administracji rządowej, na którym spoczywać będzie szczególna odpowiedzialność w tak newralgicznych sprawach, jak, najogólniej to ujmując, ruch cudzoziemców i ich pobyt na terytorium naszego kraju.

    Istotną sprawą jest sam fakt przekraczania granicy, a także pewne ułatwienia i zwolnienia np. w związku z uczestnictwem w niesieniu pomocy i akcjach ratunkowych, o czym szczegółowo traktuje art. 24. Bywają także sytuacje, w których odmawia się cudzoziemcowi wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, regulują to przepisy art. 28, a jako jaskrawe przykłady pozwolę sobie podać przykład podrobionego lub przerobionego dokumentu podróży lub sytuacji, gdy wjazd cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego. Uszczegółowiona i doprecyzowana została kwestia wydawania zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego, a także unieważniania, w drodze decyzji, zezwoleń. Te uprawnienia przypisano zarówno konsulom właściwym ze względu na miejsce stałego zamieszkania cudzoziemca, jak i komendantom powiatowym i wojewódzkim Policji, komendantom oddziałów Straży Granicznej oraz komendantom placówek Straży Granicznej, o czym szczegółowo mówią przepisy art. 42 i 43. Specjalny rozdział projektu ustawy poświęcony jest wydawaniu wiz, odmowie ich wydania, a także warunkom, które zainteresowany obywatel musi spełnić w celu otrzymania tego dokumentu.

    Dział V - art. 99 i 100 - w sposób jednoznaczny i wyczerpująco statuuje sytuacje, w których cudzoziemcowi odmawia się wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, a także odmawia mu się pobytu. Powodem odmowy może być np. odbywanie kary pozbawienia wolności lub tymczasowe aresztowanie albo wpisanie cudzoziemca do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany. To tylko niektóre, dość jaskrawe przypadki. Cudzoziemcom zezwala się także na pracę w naszym kraju. Regulacje i wymogi zawarte są w przepisach art. 114-126. Zdarzają się sytuacje, w których cudzoziemiec ze względu na posiadane wysokie kwalifikacje zawodowe może ubiegać się o czasowe zatrudnienie, ale i w tej kwestii istnieją pewnego rodzaju obostrzenia i uwarunkowania. Dotyczą one także strony polskiej. Jako przykład wskażę sytuację, w której podmiot powierzający cudzoziemcowi wykonywanie danej pracy nie ma możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy.

    Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Panie Ministrze! Pobyt cudzoziemców, ich przemieszczanie się, w tym zatrudnienie, nie mogą pozostawać poza kontrolą organów państwa przyjmującego. Dano temu wyraz w dziale VIII projektu zawartego w sprawozdaniu. Jeśli chodzi o legalność pobytu, legalność zatrudnienia oraz kontrolę zgodności z przepisami warunków wjazdu cudzoziemców na terytorium naszego kraju, poddane to zostało pewnym rygorom. Wyznaczone do tego zostały organy, których zakres uprawnień określa w sposób ścisły ustawa. Z każdej czynności kontrolnej w opisanych wyżej sytuacjach organ zobowiązany jest sporządzić protokół lub notatkę służbową, co określają zapisy art. 297 i 298. Bywają także sytuacje, w których cudzoziemiec obowiązany będzie opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zostało to usankcjonowane przepisami art. 299-317 i następnych artykułów, z pewnymi uwarunkowaniami. Uregulowane zostały sytuacje, w których komendant główny Straży Granicznej może zapewnić cudzoziemcowi finansową pomoc w dobrowolnym powrocie, o czym szerzej mówią przepisy art. 335 i 336. Projekt określa uprawnienia i obowiązki komendanta głównego Straży Granicznej, w tym co do konsultacji za pośrednictwem biura SIRENE z właściwym organem państwa członkowskiego w celu potwierdzenia, że decyzja o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu jest w dalszym ciągu wykonalna, lub odnośnie do tego, czy zachodzą przesłanki do cofnięcia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy. Na terenie naszego kraju w szczególnie określonych sytuacjach wskazanych w ustawie cudzoziemcy mogą przebywać w strzeżonych ośrodkach lub w areszcie dla cudzoziemców. Te sytuacje określają przepisy art. 411. Podkreślić należy, że nadzór nad pobytem w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców i areszcie dla cudzoziemców sprawuje sędzia penitencjarny sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce usytuowania ośrodka lub aresztu.

    Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców prowadzi krajowy zbiór rejestrów, ewidencji i wykazów w sprawach cudzoziemców. Jest on tworzony i prowadzony w systemie teleinformatycznym. Dane zawarte w krajowym zbiorze udostępniane są w ramach ustawowych zadań organom, podmiotom określonym w przepisie art. 451. Udostępnianie wskazanych danych podmiotom prawa międzynarodowego odbywa się na odrębnych zasadach, co normuje przepis art. 452.

    W związku z wyżej wymienionymi regulacjami zasadne i celowe było dokonanie nowelizacji szeregu ustaw, tak aby skorelować ich brzmienie z niniejszym aktem normatywnym. Stąd zaistniała potrzeba nowelizacji aż 40 ustaw.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Jako poseł Polskiego Stronnictwa Ludowego, ale przede wszystkim członek Komisji Spraw Wewnętrznych i członek podkomisji nadzwyczajnej pozwalam sobie zauważyć, że materia, nad którą pochylamy się dzisiaj, jest niełatwa i wymaga dużego zrozumienia. Z uwagi na interes naszego państwa nowe uregulowania wynikające z transpozycji prawa Unii Europejskiej są konieczne i niezbędne. Ustawa porządkuje i systematyzuje nowe problemy i nieuregulowane dotąd sytuacje.

    Oceniając ratio legis zawartych w sprawozdaniu rozwiązań i ich pozytywne skutki dla naszego kraju i zbudowania ładu europejskiego w omawianym zakresie, klub Polskiego Stronnictwa Ludowego opowie się za przyjęciem sprawozdania. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)