13 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks wyborczy (druk nr 1015).

Poseł Andrzej Lewandowski:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Poselskiego Ruch Palikota pragnę przedstawić stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks wyborczy.

    Projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks wyborczy polegającej na ograniczeniu do dwóch kadencji możliwości pełnienia funkcji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta stanowi inicjatywę ustawodawczą Klubu Poselskiego Ruch Palikota. Stanowisko klubu w tym zakresie jest niezmienne, a inicjatywa ustawodawcza jest szeroko popierana wśród posłów klubu. W obecnym stanie prawnym liczba kadencji, w których ta sama osoba w danej gminie może pełnić funkcję wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, nie jest ograniczona.

    Zdaniem Klubu Poselskiego Ruch Palikota kadencyjność jest jednym z filarów demokracji. Potwierdza to zwłaszcza kadencyjność urzędu prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, ale również kadencyjność w przypadku sędziów Trybunału Konstytucyjnego - możliwość pełnienia funkcji przez jedną dziewięcioletnią kadencję. Ponad 20 lat funkcjonowania demokracji na szczeblu lokalnym pozwala na wyciągnięcie wniosków w zakresie kierunku zmian, w jakim powinno zmierzać funkcjonowanie urzędu wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Zmiany te powinny przede wszystkim polegać na wprowadzeniu limitu kadencji.

    Nie sposób tutaj zgodzić się z przeciwnikami proponowanych zmian podnoszącymi argument o weryfikowaniu poszczególnych liderów samorządowych w czasie wyborów. Praktyka potwierdza tworzenie się nieformalnych grup interesów, zwłaszcza w gminach o niewielkiej liczbie mieszkańców. W wyborach samorządowych w czasie głosowania w dniu 21 listopada 2010 r. frekwencja wyborcza w skali kraju wynosiła 47,32%, natomiast w czasie drugiej tury głosowania w wyborach na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w dniu 5 grudnia 2010 r. frekwencja wynosiła 35,31% w skali kraju. W Polsce jest wiele gmin, w których liczba wyborców jest mniejsza niż 5 tys. Przy frekwencji 47,32% do wyborów idzie 2366 osób, co oznacza, że bezwzględna większość potrzebna do wyboru wójta lub burmistrza wynosi 1184 głosy, przy założeniu, że wszystkie oddane głosy byłyby ważne. Jeszcze mniejsza jest liczba wyborców potrzebna do uzyskania większości w drugiej turze głosowania. Oznacza to, że w niewielkich gminach stosunkowo niewielka liczba wyborców wybiera lokalnego lidera samorządowego. Nieformalne grupy interesów skupione wokół wójta lub burmistrza są w stanie w taki sposób wpłynąć na wynik wyborów, że głosowanie często bywa formalnością, a jego wynik jest przesądzony. Rozpoznawalność kandydata piastującego dotychczas funkcję wójta lub burmistrza, dostęp do mediów i różnych możliwości autopromocji stanowi niewątpliwą przewagę nad innymi kandydatami. W małych środowiskach bardzo łatwo także blokować potencjalnych kandydatów.

    Jako długoletni samorządowiec mam szerokie rozeznanie w zakresie funkcjonowania lokalnych struktur samorządowych. Przeprowadzenie zmian polegających na ograniczeniu liczby kadencji wójtów, burmistrzów i prezydentów miast pozwoli na większe zaangażowanie mieszkańców w sprawy gminy, w której tworzą lokalną wspólnotę samorządową. Brak kadencyjności w przypadku urzędu wójta, burmistrza lub prezydenta bardzo często prowadzi do patologii, kolesiostwa i nepotyzmu, szczególnie widocznego w małych gminach, gdzie zamiast władzy mieszkańców mamy rządy pana, wójta i niejednokrotnie plebana. Mamy miasta i gminy, gdzie demokracja przekształciła się w dyktaturę.

    Reasumując, posłowie Klubu Poselskiego Ruch Palikota popierają inicjatywę zmiany przepisów ustawy Kodeks wyborczy w zakresie ograniczenia do dwóch kadencji możliwości pełnienia funkcji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Dziękuję bardzo. (Oklaski)