8 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie ustanowienia roku 2013 Rokiem Pamięci o Powstaniu Styczniowym (druki nr 593 i 821).

Poseł Krystyna Ozga:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec procedowanego projektu uchwały w sprawie ustanowienia roku 2013 Rokiem Pamięci o Powstaniu Styczniowym. Intencją tej inicjatywy jest uczczenie wielkiego wydarzenia i zrywu narodowego o wolność i niepodległość Polski.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dwa sztandary znajdujące się dziś w Muzeum Wojska Polskiego - kościuszkowski z 1794 r. i Batalionów Chłopskich z 1945 r., na których wypisane są dwa słowa: ˝Żywią i bronią˝ - są symbolem powiązania treści klasowych i narodowych w walce o niepodległość.

    Okres II wojny światowej i ogromne ofiary, jakie poniosło społeczeństwo i polska wieś w walce z okupantem, odsunęły w perspektywie historycznej na dalszy plan jedno z najtragiczniejszych w dziejach narodu - powstanie styczniowe.

    Było to jedno z trzech powstań narodowych XIX w., które zaznaczyło się największym udziałem chłopów. Było to powstanie, w którym dla ich pozyskania manifest Rządu Narodowego w 1863 r. poszedł tak daleko, że gdyby był ogłoszony w okresie międzywojennym, uznano by go za ˝bolszewizm˝ - ponieważ oddawał ziemię chłopom darmo. Organizatorzy zrywu powstańczego w 1863 r. zdawali sobie sprawę z tego, że jego zwycięstwo jest uwarunkowane udziałem w walce szerokich mas chłopskich. Z drugiej strony uświadamiali sobie stan nastrojów panujących na wsi, wywołanych antychłopską polityką szlachty oraz polityką carską podsycającą nieufność wsi do dworu.

    W dziejach powstania styczniowego znajdujemy wiele danych o tym, jak bez zwłoki i oczekiwania na rozwój wydarzeń chłopi ochotniczo włączyli się do walki partyzanckiej na Podlasiu, Kujawach, Suwalszczyźnie, Kurpiach, Sandomierszczyźnie, w Łomżyńskiem. Wzrastające poparcie chłopów dla powstania przyspieszyło prace nad wprowadzeniem w życie 2 marca 1864 r. ukazów cara Aleksandra II o uwłaszczeniu i urządzeniu gmin wiejskich w Królestwie Polskim, które nadawały prawo własności ziemi i wprowadzały chłopów na stanowiska wójtów w gminach, rugując z nich dziedziców.

    Należy również zauważyć, że rok 2013 to 70. rocznica powstania zamojskiego, podczas którego żołnierze Batalionów Chłopskich uniemożliwili realizację niemieckiego Generalnego Planu Wschodniego, wstrzymując tym samym wysiedlenia na Zamojszczyźnie. W ten sposób historia zatoczyła koło, a potomkowie żołnierzy powstania styczniowego odnieśli zwycięstwo nad wrogiem.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Senat podjął tożsamą uchwałę, że rok 2013 będzie Rokiem Pamięci o Powstaniu Styczniowym, więc jest to już fakt, który może być ewentualnie powielony. Inicjatywy podjęte przez polski parlament są apelem do wszystkich instytucji (Dzwonek) publicznych o organizowanie uroczystości i podejmowanie inicjatyw kulturalnych - panie marszałku, za chwilkę kończę - naukowych i edukacyjnych, które upowszechnią pamięć o powstaniu styczniowym i jego znaczeniu w historii Polski.

    Posłowie Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wyrażają głęboki szacunek dla tych, których ofiara stała się wielkim wkładem w realizację polskich dążeń niepodległościowych i jest fundamentem odbudowy niepodległej Rzeczypospolitej. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)