Poseł Krzysztof Brejza:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym złożyć oświadczenie w sprawie funkcjonowania Komisji do Spraw Służb Specjalnych w kontekście ostatnich propozycji wyposażenia tej komisji w uprawnienia śledcze.

    Propozycje takie padły we wrześniu tego roku, ale nie są one nowe. Kilkukrotnie do tej pory pojawiały się propozycje wyposażenia komisji w takie uprawnienia śledcze, którymi dysponują komisja śledcza oraz Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Pod pojęciem samych uprawnień śledczych kryją się takie instytucje jak prawo do wzywania świadków, prawo odbierania od nich zeznań czy też uprawnienie do nakładanie kar za nieuzasadnione niestawiennictwo.

    Sama idea wyposażenia Komisji do Spraw Służb Specjalnych w uprawnienia śledcze nie jest ideą nową, ponieważ pierwsze postulaty pojawiły się już w trakcie prac koncepcyjnych dotyczących samej Komisji do Spraw Służb Specjalnych podczas II kadencji Sejmu, w 1994 r. Jednak nie doszło wtedy do skutecznego zgłoszenia poprawki do uchwały powołującej Komisję do Spraw Służb Specjalnych. W 1995 r. zostało to wycofane. Kolejny raz koncepcja ta powróciła na początku VI kadencji Sejmu, w listopadzie 2007 r. Zagadnieniu temu była poświęcona jedna z analiz przygotowana przez Biuro Analiz Sejmowych, analiza autorstwa pana Wojciecha Odrowąża-Sypniewskiego, którą warto przybliżyć, ponieważ autor podjął próbę udzielenia odpowiedzi na dwa ważne pytania. Po pierwsze, czy w obowiązującym stanie prawnym dopuszczalne jest wyposażenie w kompetencje śledcze innych komisji sejmowych - innych stałych komisji sejmowych - niż komisja śledcza? W szczególności chodzi o Komisję do Spraw Służb Specjalnych. Po drugie, jakie zmiany należałoby ewentualnie wprowadzić, aby było możliwe powierzenie takich kompetencji stałym komisjom sejmowym?

    Wojciech Odrowąż-Sypniewski wskazał na relacje pomiędzy materią ustawową a materią regulaminową, a zwłaszcza na ważną zasadę, jaką jest zasada autonomii regulaminowej. Znalazła ona umocowanie w konstytucji w postaci art. 112, który stanowi, że organizację wewnętrzną i porządek prac Sejmu oraz tryb powoływania i działalności jego organów, jak też sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów państwowych wobec Sejmu określa regulamin Sejmu uchwalony przez Sejm. Nie jest zatem możliwe regulowanie materii dotyczącej struktury wewnętrznej Sejmu w drodze ustawowej. Jednak, jak wskazuje Wojciech Odrowąż-Sypniewski, zasada autonomii nie ma charakteru bezwzględnego i musi respektować ograniczenia wynikające z norm rangi konstytucyjnej. Są dwa wyjątki: pierwszym jest art. 110 ust. 3 konstytucji, który odwołuje się do tego, że Sejm powołuje komisje stałe oraz może powoływać komisje nadzwyczajne, drugim jest art. 111 konstytucji, który mówi, że Sejm może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy.

    Wszelkie inne normy odnoszące się do funkcjonowania komisji sejmowych znajdują się w regulaminie. W regulaminie powinny również znajdować się przepisy uszczegółowiające unormowania konstytucyjne i ustawowe. W orzeczeniu TK 8/99 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wyjątki od zasady autonomii regulaminowej powinny mieć podstawę w innych normach lub zasadach konstytucyjnych. Takim wyjątkiem jest instytucja komisji śledczej, uregulowanej w art. 111 ust. 2 konstytucji, uprawniającym do ustawowego uregulowania funkcjonowania komisji śledczej. Sejm przyjął ustawę o komisji śledczej. Innym wyjątkiem jest Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która dysponuje takimi uprawnieniami na podstawie ustawy o Trybunale Stanu. Dlatego też, doceniając prezentowaną przez autorów propozycję wyposażenia Komisji do Spraw Służb Specjalnych w uprawnienia śledcze, należy jednak stwierdzić, że w obowiązującym stanie prawnym bez znowelizowania konstytucji i bez stworzenia konstytucyjnej podstawy ku temu niemożliwe jest wyposażenie Komisji do Spraw Służb Specjalnych w uprawnienia śledcze. Dziękuję bardzo. (Oklaski)