1 punkt porządku dziennego:

Informacja ministra spraw wewnętrznych oraz ministra sprawiedliwości na temat utworzenia Wspólnego Europejskiego Systemu Azylowego (WESA).

Poseł Krystyna Ozga:

    Pani Marszałek! Panie, Panowie Posłowie! Panie Ministrze! Przystępujemy dzisiaj do debaty nad potrzebą rozwiązania niełatwej kwestii, a mianowicie odnoszącej się do prawnomiędzynarodowego uregulowania systemu azylowego. Wbrew pozorom sprawa ta nie jest ani błaha, ani łatwa. Unia Europejska rozpoczęła właśnie tworzenie europejskiego systemu azylowego. Już sam termin azyl zawiera w swej istocie dużo kontrowersji natury politycznej, co wydaje się być rzeczą zrozumiałą. Dowodzi tego dobitnie fakt, że przepisy zawarte w Traktacie ustanawiającym Wspólnoty Europejskie odnośnie do polityki wizowej, azylowej i imigracyjnej nie dotyczą Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii. Państwa te najwyraźniej w obawie przed zalaniem ich terytoriów uchodźcami podpisały odrębny protokół. Ale przyczyn z gruntu rzeczy jest jednak więcej i są one niejednokrotnie skomplikowane. Jeśli chodzi o azyl, problem ten odżył począwszy od roku 2006 i trwa do chwili obecnej, o czym najwyraźniej i najdobitniej świadczą dane liczbowe. Wskazują one na to, iż tylko na przestrzeni 2007 i 2008 r. złożono ponad 420 tys. wniosków o azyl. Istotny jest fakt, że aż 63% tych wniosków zostało rozpatrzonych negatywnie. Zatem Unia w obliczu tego zjawiska zdecydowała się wszcząć proces ujednolicenia regulacji azylowych i w tym celu zamierza powołać nową instytucję regulacyjną.

    Jest rzeczą zrozumiałą i niebudzącą wątpliwości, że aby rozsądnie podejść do rozwiązania problemu, należy przyjąć racjonalne założenia i kryteria. W czasie dzisiejszej debaty planujemy wypracować wspólne zasady dotyczące azylu wspólnotowego, stworzyć podwaliny tego, mając na uwadze prawa podmiotowe jednostki lub grup narodowościowych oraz - niezależnie od pewnych uwarunkowań - spełnienie określonych kryteriów.

    Aby można było udzielić azylu, musi być spełniony warunek prześladowania o charakterze politycznym. Jeśli zatem państwo członek Unii Europejskiej nie dostrzeże spełnienia tej przesłanki albo okoliczności prześladowania uzna za niewystarczające lub nieuzasadnione, to odmawia nadania prawa do azylu. Jeśli mówimy o przyznaniu prawa do azylu w Rzeczypospolitej Polskiej, to dodatkowo musi za tym przemawiać ważny interes naszego państwa, a o efekcie tego rozstrzyga prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców w uzgodnieniu z ministrem spraw zagranicznych. Często mamy do czynienia z sytuacją, że państwo członkowskie Unii Europejskiej nie godzi się na udzielenie azylu chociażby dlatego, że tym samym mogłoby narazić się na międzynarodowy konflikt dyplomatyczny z państwem pochodzenia danej osoby. Biorąc pod uwagę wielość przykładów arbitralnego traktowania prawa do azylu przez niektóre państwa, Unia Europejska tworzyć będzie Wspólny Europejski System Azylowy, a istotnym jego nowym elementem będzie nowy urząd do spraw polityki azylowej. Zadaniem nowego urzędu ma być konkretna pomoc operacyjna osobom odpowiedzialnym za politykę azylową w poszczególnych krajach Unii Europejskiej.

    Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Jeśli przyjrzymy się uważnie liczbie wniosków o azyl zwieńczonych przyznaniem prawa azylu w takich krajach jak Grecja, Słowenia i Słowacja, to jest to ok. 3%, i w takich krajach jak Szwecja, Włochy czy Malta, gdzie jest to 50%, to wyraźnie odczujemy zróżnicowanie nie do zaakceptowania. Świadczy to o rozbieżności kryteriów i metod stosowanych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej w granicach tej samej instytucji prawnej. Ten fakt jaskrawo godzi w wewnętrzne fundamenty wartości całej Unii Europejskiej. W tym kontekście Wspólny Europejski System Azylowy (WESA) jest inicjatywą zasługującą na uznanie.

    Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Pomimo iż polityka azylowa w Unii Europejskiej jest stopniowo ujednolicana, to sposób traktowania azylantów w poszczególnych krajach jest różny. Prace nad Wspólnym Europejskim Systemem Azylowym (WESA) trwają od ponad dekady, zaś rezolucje, szczególnie w świecie arabskim w roku 2011, kolejny raz pokazały, jak ważna jest to kwestia. Stąd dzisiejsza debata nie jest dziełem przypadku.

    Godzi się w tym miejscu zauważyć, że na szczycie Rady Unii Europejskiej w czerwcu 2011 r. potwierdzono termin zakończenia prac nad WESA do końca 2012 r., choć dotrzymanie tego terminu będzie raczej bardzo trudne, jeśli nie niemożliwe.

    Komisja Europejska postulowała o wypracowanie systemu wczesnego ostrzegania w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych oraz o rozszerzenie mandatu unijnej agencji Frontex, a także zwiększenie nakładów na Europejski Fundusz na rzecz Uchodźców. Rzeczpospolita Polska jest państwem, które jako nowy członek Unii Europejskiej przyjęło najwięcej uchodźców wśród nowych państw członkowskich, gdzie w samym tylko 2010 r. wniosek o status uchodźcy złożyło 6077 osób. To duża liczba jak na jeden rok. Jednakże zapewnienie uchodźcom bytu i godnych warunków w naszym kraju zależy w dużej mierze od PKB.

    Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Pani Marszałek! Polskie Stronnictwo Ludowe dostrzega potrzebę nowych regulacji prawnomiędzynarodowych w dziedzinie systemu azylowego. Akceptujemy potrzebę nowych, przemyślanych rozwiązań, oczywiście rozwiązań systemowych. Problem uchodźców i systemu azylowego nie stanowi problemu jednorazowego czy, używając terminu potocznego, sezonowego. To problem migracji ludności na skutek szczególnych warunków, sytuacji i okoliczności. Pomoc drugiemu człowiekowi musi być mądrze skorelowana z najżywotniejszymi interesami Rzeczypospolitej i w tym duchu opowiadamy się za przedłożonymi rozwiązaniami. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)