39 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o szczególnych zasadach restrukturyzacji walutowych kredytów mieszkaniowych w związku ze zmianą kursu walut obcych do waluty polskiej oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 3660).

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Izabela Leszczyna:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jeśli pan marszałek pozwoli, zanim odniosę się do pytań panów posłów Janczyka, Elsnera i Matuszewskiego kierowanych do mnie, zresztą w wypowiedzi pana posła Elsnera padło pytanie o stanowisko rządu, ministra finansów, pozwolę je sobie przytoczyć.

    Choć nie ma jeszcze oficjalnego stanowiska rządu wobec zgłoszonego przez Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska projektu ustawy, niemniej jednak minister finansów, który odpowiada za przygotowanie propozycji stanowiska, będzie proponował pozytywne odniesienie się do rozwiązań zaproponowanych w projekcie. W szczególności popieramy podejmowanie działań umożliwiających kredytobiorcom, którzy zaciągnęli kredyty mieszkaniowe denominowane lub indeksowane kursami walut obcych, wyeliminowanie ryzyka kursowego. W ostatnim czasie mamy do czynienia z bardzo dynamiczną sytuacją na rynku walutowym, o której w gruncie rzeczy decydują czynniki geopolityczne, tj. trudna sytuacja na wschodzie Ukrainy, kryzys strefy euro w związku z trudną sytuacją Grecji, wreszcie decyzja banku narodowego Szwajcarii o uwolnieniu kursu franka. Tak więc wszystkie te czynniki powodują, że rzeczywiście sytuacja na rynkach walutowych nie jest stabilna. Oczywiście rozumiemy to i widzimy, że prowadzi to do trudnej sytuacji osób zadłużonych we frankach szwajcarskich.

    Rozwiązania proponowane w ustawie, które umożliwią tym osobom pozbycie się ryzyka walutowego, naszym zdaniem zdecydowanie zasługują na poparcie, przy czym trzeba mieć na uwadze, i jest to bardzo istotne i dla ministra finansów, i dla rządu, że muszą być one po prostu sprawiedliwe, nie mogą prowadzić do faworyzowania określonych grup społecznych. W wyniku wprowadzenia rozwiązań nie powinno dojść do sytuacji, w której kredytobiorcy, którzy zadłużali się w walutach obcych, chcąc, co potwierdził pan poseł Bauć, płacić niższe raty, niż gdyby zadłużyli się w walucie polskiej, byliby potraktowani preferencyjnie w stosunku do kredytobiorców, którzy uwzględnili ryzyko walutowe i wiedzieli, że mogą wziąć wtedy tańszy kredyt, z niższą ratą, a jednak zdecydowali się na zaciągnięcie kredytu w walucie polskiej. Państwo sami znacie bardzo wiele takich osób, to są tysiące kredytobiorców, którzy przez wiele lat płacili o wiele wyższe raty. W tym samym czasie kredytobiorcy zadłużeni we frankach szwajcarskich jednak odnosili korzyści w związku z niskim kursem waluty i niską stopą procentową.

    Proponowane rozwiązania muszą być sprawiedliwe wobec różnych kredytobiorców, ale także wobec deponentów, którzy w sektorze bankowym mają swoje oszczędności. Kiedy mówimy o bezpieczeństwie banków, na co także zwracała uwagę pani przewodnicząca Skowrońska, przedstawiciel wnioskodawców, to nie myślimy przecież o prezesach banków, tylko o oszczędnościach Polaków, którzy złożyli depozyty w bankach. Oznacza to, że propozycje rozwiązania problemu muszą być na tyle odpowiedzialne, że nie mogą doprowadzić do destabilizacji systemu finansowego, nie mogą spowodować konieczności sięgnięcia po pieniądze podatników w celu ratowania banków tracących płynność.

    Znalezienie złotego środka nie jest łatwe, tym bardziej cieszy, że posłowie Platformy Obywatelskiej podjęli wyzwanie i przygotowali projekt wydający się być rozsądnym kompromisem. Oczywiście można przygotować projekt świetny dla zadłużonych we frankach, tylko na pewno byłby on niekonstytucyjny, niesprawiedliwy społecznie, a Wysoka Izba po prostu nie może uchwalić projektu, który faworyzuje jedną grupę społeczną, w dodatku nie najuboższą, niebędącą w najtrudniejszej sytuacji.

    Projekt Platformy Obywatelskiej z jednej strony umożliwia najbardziej wrażliwej grupie kredytobiorców podjęcie decyzji o zmianie waluty i pozbyciu się ryzyka walutowego, a z drugiej strony wprowadza mechanizmy, które umożliwią bankom zaabsorbowanie strat. W opinii ministra finansów to dobrze, że projekt zakłada poniesienie kosztów przewalutowania przez banki i kredytobiorców. Tak jak powiedziała przedstawiciel wnioskodawców, ryzyko się zmaterializowało, a kosztem tego muszą podzielić się banki i kredytobiorcy. Naszym zdaniem dobrze, że projekt zakłada pewne warunki ograniczające nadmierne i niekontrolowane straty dla banków ze względu na stabilność sektora bankowego. Ważne jest też, że zaproponowano, aby konsumenci mogli korzystać z rozwiązań do końca czerwca 2020 r., bo to pozwoli na rozłożenie w czasie decyzji kredytobiorców.

    Dobrze, że na początku projekt koncentruje się na grupie, która jest w najtrudniejszej sytuacji, tzn. grupie, w której wartość nieruchomości jest najniższa w stosunku do kwoty zaciągniętego kredytu. Wydaje się, jest oczywiste, że adresatami powinni być kredytobiorcy, którzy zaciągnęli kredyt po to, żeby zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe, bo przecież nie ci, którzy być może kupili mieszkanie, traktując je jako inwestycję w nieruchomości. Oczywiście można się zastanowić nad sytuacją, w której kredytobiorca nie jest w stanie spłacać rat, więc wynajął mieszkanie, żeby mieć pieniądze na spłatę raty, i przeprowadził się z powrotem do rodziców. Komisja będzie rozpatrywać różne sytuacje, być może też taką, w której rodzina z dwójką dzieci ma 76-metrowe mieszkanie, ale jak rozumiem, po to projekt będzie kierowany do komisji i po to państwo posłowie będziecie nad nim wspólnie, ponad podziałami politycznymi pracować. W związku z tym, że projekt wprowadza mechanizm dobrowolności, zasługuje także na akceptację ministra finansów. Proponowane rozwiązania nie będą obligatoryjne i to naszym zdaniem jest bardzo ważne, ponieważ umożliwi kredytobiorcom podjęcie indywidualnej decyzji w zależności od oceny swojej sytuacji i oceny ryzyka, które wiąże się z dalszą spłatą kredytu, lub ryzyka, które kredytobiorca może ponieść, jeśli zdecyduje się na przewalutowanie, a w perspektywie kilku lat kurs waluty obcej na przykład się obniży.

    Mówiłam o tym, że proponowane rozwiązania muszą być sprawiedliwe. Podkreślę jeszcze raz: rząd nie chce podejmować żadnych działań, które miałyby charakter populistyczny, które byłyby kierowane do określonych grup i wpisywałyby się w aktualny kalendarz polityczny. Rolą rządu jest wspieranie obywateli w trudnych, ale niezawinionych przez nich sytuacjach. I dlatego w odpowiedzi na sygnały o trudnej sytuacji różnych grup kredytobiorców opracowaliśmy w Ministerstwie Finansów projekt ustawy, którego celem jest wspieranie także takich kredytobiorców.

    Chcemy, aby osoby, które utraciły pracę, a które spłacają kredyty mieszkaniowe, mogły w tym trudnym okresie poszukiwania nowej pracy obsługiwać swoje kredyty. Nie chcemy, żeby stały się dla banków niewypłacalne i żeby wobec nich prowadzona była egzekucja. Dlatego proponujemy utworzenie specjalnego funduszu - ale funduszu finansowanego ze składek banków, a nie z podatków polskich podatników - w którym gromadzone byłyby środki na wspieranie kredytobiorców w trudnym dla nich momencie. Proponujemy zatem, aby taka osoba przez okres maksymalnie 18 miesięcy mogła otrzymywać wsparcie z funduszu w wysokości miesięcznej raty kapitałowo-odsetkowej, przy czym maksymalne wsparcie miesięczne ustalone byłoby na poziomie 1500 zł. Wsparcie takie udzielane byłoby niezależnie od waluty udzielonego kredytu, a kredytobiorca byłby zobowiązany do zwrotu udzielonego wsparcia po upływie dwóch lat od momentu, kiedy zaprzestano jego wypłacania. Zwrot następowałby przez kolejnych 8 lat.

    Jesteśmy przekonani, że te dwa projekty, projekt klubu Platformy Obywatelskiej i projekt, o którym w zarysie powiedziałam przed momentem, wzajemnie się uzupełniają i są uczciwą propozycją dla kredytobiorców. Z drugiej strony nie prowadzą do tego, że polski podatnik, emeryt czy człowiek o niskich dochodach, który w ogóle nie kupił sobie mieszkania, wspierałby osoby lepiej niż on sytuowane. Dlatego dziękuję klubowi Platformy Obywatelskiej za inicjatywę legislacyjną, naszym zdaniem dojrzałą, odpowiedzialną i wykazującą się empatią wobec kredytobiorców.

    Odpowiadam na pytania państwa posłów. Pan poseł Janczyk zapytał, czy projekt jest konstytucyjny. Wydaje się, że w stanowisku ministra finansów wyjaśniłam to, na czym polega konstytucyjność i równość wobec prawa.

    Pan poseł Janczyk nazwał kredyty frankowe instrumentami pochodnymi. Otóż żaden sąd polski kredytów denominowanych czy indeksowanych we franku szwajcarskim nie uznał za instrument pochodny. Kwestionowano klauzule indeksacyjne, ale sąd ochrony konkurencji i konsumentów uznał, że postanowieniem niedozwolonym nie była sama indeksacja, ale był kurs, według jakiego ona następowała, to znaczy kurs arbitralnie ustalany przez bank.

    Pan poseł Elsner zapytał o stan kredytów i wartość portfela kredytów na dzisiaj, ale ponieważ pana posła Elsnera nie ma, a bardzo dokładnie wyjaśniał to i omawiał wczoraj wiceprzewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego i w stenogramie z komisji te wszystkie dane się znajdują, więc nie będę ich powtarzała.

    Pan poseł Matuszewski zapytał o spready. Przypominam, że to jest projekt posłów Platformy Obywatelskiej. Jeśli chodzi natomiast o spready, panie pośle, to także klub Platformy Obywatelskiej w 2011 r. przygotował tzw. ustawę antyspreadową. Dziękuję bardzo.

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Elżbieta Radziszewska)