Poseł Jan Rzymełka:

    Dziękuję, pani marszałek, za te 5 minut.

    Moje oświadczenie będzie dotyczyło uzdolnionych dzieci w Polsce. Na 25. rocznicę pierwszych demokratycznych wyborów w 1989 r. dostałem list od mojego kolegi, z którym byłem internowany przez pół roku. Jest nauczycielem, jest już dziadkiem, ma wiele wnucząt. Raz mieszka w Niemczech, innym razem w Stanach czy w Kanadzie. Wędruje ze swoimi wnukami, ze swoimi dziećmi. Zwrócił mi uwagę, że najzdolniejsi uczniowie w Polsce - zacytuję dwa zdania, bo to jest ciekawa rzecz - tracą godziny na naukę zmuszeni do uczestnictwa w lekcjach adresowanych do najmniej zdolnych w imię zasady równości. Natomiast w Stanach i w Kanadzie jest wiele metod selekcji i wspierania najzdolniejszych dzieci. Złożyłem odpowiednie zapytanie do Biura Studiów i Ekspertyz. Część z tego chcę państwu przekazać.

    Miałem okazję rozmawiać już z panią minister do spraw edukacji. Otóż główna teza jest taka: polska szkoła marnuje talenty zdolnych uczniów. Chciałbym, aby ta główna teza nie była prawdziwa w najbliższym czasie. Warto się zastanowić, czy jest to prawda. Pytanie jest takie: Czy pomagamy najzdolniejszym uczniom w tym samym stopniu, w jakim dbamy o niepełnosprawnych, dbamy o tych, którzy potrzebują pomocy? To są bardzo podobne populacje. To jest w granicach 3% populacji uczniów. Sami widzimy, że Stany Zjednoczone drenują Europę z najzdolniejszych, z utalentowanych. Warto jeszcze podać, że słowa krytyki wobec Europy, jakie papież Franciszek niedawno w Parlamencie Europejskim wypowiedział, też dotyczyły marnowania talentów. Warto, abyśmy się nad tym trochę zastanowili.

    Pierwsze pytanie dotyczy terminologii. Chodzi o to, kto jest uzdolniony, utalentowany. Jest wielka literatura na ten temat. Jeżeli ktoś z państwa chciałby może w Biurze Studiów i Ekspertyz otrzymać tę moją ekspertyzę, dotyczy ona wspierania uczniów uzdolnionych w szkolnictwie państw europejskich i Stanów Zjednoczonych. Warto powiedzieć, że termin ˝zdolny˝ jest terminem używanym w kontekście zdolności umysłowych, akademickich. Dotyczy zdolności językowych, matematycznych, muzycznych. Natomiast termin ˝utalentowany˝ w języku polskim dotyczy tych, którzy są utalentowani w zakresie sztuk pięknych i sportu. W Irlandii mamy dodatkowy termin: uczeń wyjątkowo zdolny. We Francji i w Belgii mamy pojęcie: młody człowiek o dużych potencjalnych zdolnościach. W Estonii mamy nawet termin: dziecko posiadające szczególny, wyjątkowy talent lub uzdolnienie. Nacisk kładzie się na potencjał rozwojowy.

    Chcę powiedzieć, że jest wiele metod wsparcia w różnych krajach. W Stanach Zjednoczonych system jest zdecentralizowany. Mamy tam tzw. szybkie ścieżki. Chodzi o to, że dzieci mogą przeskoczyć do wyższych klas. Szybka ścieżka w Zjednoczonym Królestwie czy w Stanach Zjednoczonych polega na tym, że zdolni uczniowie mogą uczyć się wszystkich lub niektórych przedmiotów w klasie wyższej. Uczniowie ze szkoły podstawowej mogą uczestniczyć w zajęciach w szkole średniej, a nawet w szkole wyższej, jeżeli wykazują odpowiednie zdolności. Zwróćmy uwagę, że Amerykanie mają nawet własną ustawę dotyczącą wspierania uczniów uzdolnionych - gifted education. Chodzi o ustawę Jacoba Jevitsa o edukacji dzieci uzdolnionych. Ta ustawa jest w miarę młoda, bo pochodzi z XXI w. Jej celem było wspieranie projektów, które pomagają tym dzieciom jak najlepiej i najszybciej się wykształcić. Po co te kraje to robią? Te kraje to robią, ponieważ wiedzą, że ci najzdolniejsi, którzy mają zdolności przywódcze, zdolności matematyczne, wielokrotnie się społeczeństwu odpłacą. Ci najzdolniejsi będą superpoetami, będą wspaniałymi muzykami, będą w przyszłości przywódcami. Jest to jedna z najbardziej efektywnych społecznych inwestycji. Amerykanie o tym wiedzą, Brytyjczycy też. Dobrze by było, żeby w Polsce urzędnicy zaczęli myśleć takimi kategoriami, że warto inwestować w najzdolniejszą młodzież, a nie równać wszystkich do średniej. (Dzwonek)

    Pani Marszałek! Dziękuję za możliwość wygłoszenia tego oświadczenia. Składam te ekspertyzy ministrom, którzy się tym zajmują, aby zastanowić się nad powstaniem w Polsce ustawy o wspieraniu najzdolniejszych uczniów. Dziękuję bardzo.