19 punkt porządku dziennego:

Poseł Krzysztof Kłosowski:

    Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec rządowego projektu ustawy o obligacjach zawartego w druku nr 2735.

    Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2015 r. i zastąpić obecną regulację z czerwca 1995 r. Jak czytamy w uzasadnieniu do rozpatrywanego projektu, ˝zakładanym długofalowym celem interwencji ustawodawczej jest wsparcie rozwoju rynku długoterminowych nieskarbowych papierów dłużnych. Intencją projektodawcy jest stworzenie warunków do tego, aby emisja obligacji komercyjnych mogła pełnić rolę dodatkowego w stosunku do kredytów bankowych źródła pozyskiwania kapitału˝.

    Należy zgodzić się z tezą, że na przeszkodzie ku rozwojowi rynku nieskarbowych papierów dłużnych stoją niektóre uregulowania obecnie obowiązującej ustawy. Co prawda, w roku 2000 uległy one gruntownej nowelizacji, jednakże konieczne jest wyjaśnienie wielu wątpliwości, które narosły podczas jej stosowania. Praktycy wypracowali rozwiązania mające na celu poradzenie sobie z niedoskonałościami obecnego prawa. Projekt niniejszej ustawy ma usankcjonować istniejącą praktykę, nadać jej mocniejszą ochronę prawną i tym samym przyczynić się do rozwoju rynku.

    Jedną z ciekawszych zmian wprowadzonych w przedstawionym Wysokiej Izbie projekcie ustawy jest wprowadzenie instytucji zgromadzenia obligatariuszy, czyli reprezentacji ogółu uprawnionych z obligacji danej serii wobec emitenta. Określenie statusu tej instytucji na mocy ustawy należy ocenić pozytywnie. Przepisy dotyczące zgromadzenia obligatariuszy znajdują się w rozdziale 5 projektu ustawy. Projekt określa m.in. przedmiot uchwały zgromadzenia obligatariuszy, procedurę zwoływania zgromadzenia, kworum i wymagane większości. Projekt zawiera również wiele przepisów o charakterze gwarancyjnym, które mają na celu ochronę praw obligatariuszy. Projekt przewiduje również wytoczenie powództwa o uchylenie uchwały zgromadzenia obligatariuszy, która narusza interesy obligatariuszy lub jest sprzeczna z dobrymi zwyczajami. W przypadku sprzeczności uchwały z przepisami ustawy obligatariuszom ma przysługiwać prawo do wytoczenia powództwa o stwierdzenie jej nieważności.

    Analizy wymagają regulacje dotyczące poszerzenia listy podmiotów uprawnionych do emisji obligacji. Zasadnicze zmiany polegają na określeniu, iż zdolność emisyjną będą posiadać: osoby prawne, w tym osoby prawne mające siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, prowadzące działalność gospodarczą lub utworzone wyłącznie w celu przeprowadzenia emisji obligacji; osoby prawne upoważnione do emisji obligacji na podstawie odrębnych przepisów prawa i np. spółki komandytowo-akcyjne. Spółki komandytowo-akcyjne mogą zatem emitować obligacje niezależnie od faktu prowadzenia działalności gospodarczej. Podstawową trudność interpretacyjną stanowi badanie przesłanki prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby prawne. Należy sięgnąć do definicji legalnej zawartej w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Jednakże analizowany projekt nie wyjaśnia, czy działalność gospodarcza ma być prowadzona jako główna działalność, czy może wystarczające jest jej uboczne prowadzenie. Ponadto warto zauważyć, iż zgodnie z wykładnią literalną zdolności emisyjnej nie będą posiadały spółki komandytowe mające siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Mimo wskazanych zastrzeżeń koncepcja rozszerzenia listy podmiotów zasługuje na aprobatę, gdyż może skutkować wzrostem liczby i wolumenów emisji.

    Wzorując się na bardziej rozwiniętych rynkach finansowych, wprowadzono do projektu nową instytucję polskiego prawa obligacji - obligacje wieczyste. Nie podlegają one wykupowi. Świadczenie emitenta polega na zapłacie odsetek przez cały czas nieograniczony. Emitentów zachęcać do skorzystania z tej instytucji może możliwość uzyskania długoterminowego kapitału o trwałym, stabilnym charakterze. Z kolei dla inwestorów atrakcyjna może okazać się sposobność ulokowania pieniędzy w instrumentach o wysokich płatnościach odsetkowych.

    Postuluje się również wprowadzenie instytucji obligacji podporządkowanych. Ich wyróżnikiem jest to, iż w przypadku likwidacji lub upadłości emitenta, wierzytelności z nich wynikające są zaspakajane po wszystkich innych wierzytelnościach wobec emitenta. Nie oznacza to ograniczenia odpowiedzialności emitenta. W razie upadłości lub likwidacji dochodzenie roszczeń odbywa się na zasadach ogólnych, lecz z zachowaniem wskazanej kolejności. Doświadczenia bardziej rozwiniętych rynków finansowych pokazują, że obligacje podporządkowane są szeroko wykorzystywanym instrumentem. Stanowią swoistego rodzaju miarę ryzyka działalności operacyjnej emitenta. Należy założyć, że kredytodawcy ze względu na brak ryzyka kolizji roszczeń różnych wierzytelności chętniej wyrażą zgodę na emisję obligacji podporządkowanych. Wskutek tego emitenci otrzymają nowe możliwości finansowania.

    Projekt przewiduje również wprowadzenie instytucji agenta zabezpieczeń. We własnym imieniu, lecz na rachunek obligatariuszy ma on wykonywać prawa i obowiązki wierzyciela z tytułu zabezpieczeń. Zawarcie umowy z agentem ułatwi obrót obligacjami zabezpieczonymi, jak również umożliwi ustanawianie zabezpieczeń przed rozpoczęciem emisji.

    Obligacje stanowią akt prawa prywatnego. Emitentowi przysługuje prawo wyboru, czy chce stosować prawo polskie, czy też poddać obligacje prawu obcemu. Z tego też względu warto ustanowić takie regulacje, które będą wychodziły naprzeciw potrzebom emitentów i obligatariuszy i które nie będą poprzez niejasne przepisy blokować rozwoju rynku. W celu rozwoju polskiego rynku kapitałowego, który jest regulowany przez polskiego regulatora, a obsługiwany przez polskich maklerów i prawników, należy stworzyć regulację prawną atrakcyjną dla emitentów.

    Cele projektu: usunięcie niejasności interpretacyjnych towarzyszących dotychczasowym przepisom, wprowadzenie nowych instytucji wzorem rozwiniętych rynków kapitałowych oraz usankcjonowanie istniejącej praktyki, należy w pełni zaaprobować. Trzeba jednak pamiętać, iż rozwój rynku obligacji to proces stopniowy.

    Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej opowiada się za skierowaniem rządowego projektu ustawy o obligacjach do dalszych prac parlamentarnych. Bardzo dziękuję. (Oklaski)