3 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (druki nr 2315 i 2391).

Poseł Sprawozdawca Katarzyna Hall:

    Zachęcam do zainteresowania się ustawą podręcznikową.

    Marszałek:

    Momencik.

    Szanowni państwo, proszę nie utrudniać prowadzenia obrad.

    Tych, którzy nie są zainteresowani tym punktem, proszę o opuszczenie sali, proszę jednak zrobić to sprawnie.

    Bardzo proszę, pani minister.

    Poseł Sprawozdawca Katarzyna Hall:

    Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Zachęcam do zainteresowania się ustawą o zmianie ustawy o systemie oświaty, potocznie nazywaną ustawą podręcznikową, która nakłada na szkoły podstawowe i gimnazja obowiązek zapewnienia uczniom bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych zastępujących lub uzupełniających podręcznik oraz materiałów ćwiczeniowych.

    Zmiana będzie wdrażana stopniowo i obejmie kolejne roczniki uczniów od 2014 r. do 2017 r. Egzemplarze podręczników oraz materiałów edukacyjnych zastępujących lub uzupełniających podręcznik będą własnością organu prowadzącego szkołę i będą wypożyczane uczniom, zaś egzemplarze materiałów ćwiczeniowych zostaną przekazane uczniom bez obowiązku zwrotu po zakończeniu zajęć w danym roku szkolnym.

    W wielu krajach posiadaczami wszystkich podręczników i innych materiałów edukacyjnych są szkoły, a nie rodzice. Kupujący podręczniki organ prowadzący szkołę ma silniejszą pozycję wobec wytwórców tych materiałów niż rodzic. Także w Polsce wydawcy podręczników dostosują się do nowych reguł. Jeżeli chodzi o rodziców, których dzieci uczęszczają do szkół podstawowych i gimnazjów, zniknie potrzeba kupowania co roku podręczników. Ustawa przewiduje przekazanie w formie dotacji sporych środków do dyspozycji szkół na coroczne zakupy: podręczniki, ćwiczenia i inne materiały. Jednocześnie stwierdza się tam, że nauczyciel może zdecydować o realizacji programu nauczania z zastosowaniem podręcznika albo bez zastosowania podręcznika. Ustawa przewiduje, że nauczyciele mogą wybrać podręcznik, materiały edukacyjne zastępujące podręcznik i materiały ćwiczeniowe, lub też zdecydować o wykorzystaniu należnej szkole dotacji na drukowanie czy powielanie wybranych materiałów pod warunkiem zmieszczenia się w przewidzianych kwotach, lub gdy otrzymają na ten cel dodatkowe środki od organu prowadzącego szkołę.

    Prace w podkomisji i komisji doprowadziły do uproszczenia i doprecyzowania szkolnej procedury wyboru podręczników i wymienionych materiałów. Zaproponują je zespoły przedmiotowe nauczycieli, zaopiniuje rada rodziców i rada pedagogiczna, ewentualne spory rozstrzygnie dyrektor.

    Szkoła będzie miała również obowiązek zapewnić podręczniki i materiały dostosowane do potrzeb uczniów z niepełnosprawnościami. Podczas prac komisji doprecyzowano, że w wypadku zmiany szkoły przez takiego ucznia przeznaczone dla niego podręczniki będą wędrowały za nim, zostaną przekazane organowi prowadzącemu jego nową szkołę.

    W ramach prac nad projektem ustawy wprowadzono również szereg zgodnych z założeniami projektu poprawek szczegółowych wynikających z wziętych pod uwagę opinii Biura Analiz Sejmowych oraz poprawek redakcyjnych zaproponowanych przez Biuro Legislacyjne Sejmu.

    Fundamentalna dla polskiego systemu edukacji zmiana, czyniąca szkołę podstawową i gimnazjalną właścicielem wszystkich podręczników, przez wszystkich członków komisji edukacji była przyjmowana pozytywnie. Najwięcej emocji w trakcie prac nad projektem wzbudzało nałożone projektowaną ustawą na ministra edukacji zadanie wyposażenia szkół podstawowych w bezpłatny podręcznik do zajęć z zakresu edukacji polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej dla uczniów klas I-III. W trakcie prac dodano obowiązek opiniowania podręczników przygotowywanych przez ministra przez ekspertów z listy rzeczoznawców.

    Krytykowano tę zmianę jako ograniczającą wybór zespołom nauczycieli tego etapu edukacyjnego. Tej sprawy dotyczą zgłoszone wnioski mniejszości, które zakładają przyznanie dotacji celowej również na podręcznik do tego etapu, aby szkoła także na tym etapie mogła mieć wybór.

    W dyskusji nad projektem zwrócono też uwagę na to, że w przyszłości harmonogram zakładający wymianę podręczników na nowe co 3 lata może wymagać poprawek. Poszczególne przedmioty mają różną liczbę godzin w tygodniu, wśród nauczycieli są i będą wykorzystujący wybrane podręczniki okazjonalnie, od czasu do czasu, jak i korzystający z nich na każdej lekcji. Z powodu różnych stylów i metod pracy nauczycieli pewna część podręczników zakupionych w szkole w konkretnym roku być może zużyje się wcześniej niż po 3 latach, a inne w dobrym stanie przetrwają i 5 lat. Automatyczne wymienianie wszystkich akurat co 3 lata może być niepotrzebne, zaś niektóre być może trzeba będzie wymienić szybciej.

    Jednak tę tak ważną i dużą dla polskiej szkoły zmianę warto zacząć. Robimy pierwszy krok ze świadomością, że cały system będzie wymagał bardzo uważnego monitorowania i po 2017 r., gdy już wyposażymy po raz pierwszy wszystkie roczniki, pewnie jeszcze potrzebne będą dalsze korekty dające na poziomie szkoły lepszą możliwość elastyczniejszego wydawania zaplanowanych kwot zgodnie z faktycznymi potrzebami. Po kilku latach doświadczeń z pewnością będzie można i trzeba doskonalić różne szczegóły planowanego obecnie systemu, jednak zrobienie tego pierwszego kroku poprawiającego sytuację ucznia i rodzica, bo zapewniającego zaopatrzenie w podręczniki i inne materiały do nauki ze środków budżetowych, jest bardzo potrzebne. Komisja rekomenduje Wysokiej Izbie przyjęcie przedłożonego projektu ustawy. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Wanda Nowicka)