20 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (druki nr 1946 i 1972).

Poseł Monika Wielichowska:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panowie Ministrowie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska mam zaszczyt przedstawić stanowisko dotyczące rządowego projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych.

    Według tego rządowego projektu najważniejsze są, po pierwsze, bezpieczeństwo emerytur, po drugie, bezpieczeństwo systemu emerytalnego jako całości, po trzecie, bezpieczeństwo finansów publicznych, po czwarte, zachęty do indywidualnego oszczędzania. Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych realizuje wynikające z ustawy z 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych zobowiązanie do dokonywania przeglądu funkcjonowania systemu emerytalnego i przedłożenia Sejmowi propozycji zmian.

    Rada Ministrów w swoim przedłożeniu przedstawiła regulacje dotyczące m.in.: określenia zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w OFE i sposobu przenoszenia uprawnień emerytalnych ubezpieczonych z OFE do ZUS, przeniesienia wyrażonych obligacyjnymi zobowiązaniami Skarbu Państwa części uprawnień emerytalnych ubezpieczonych z OFE do ZUS, umożliwienia ubezpieczonym dokonania wyboru, czy chcą w dalszym ciągu przekazywać część składki do otwartych funduszy emerytalnych, ustalenia nowej wysokości składki przekazywanej do OFE, likwidacji minimalnej stopy zwrotu i urynkowienia zasad inwestowania OFE, w tym zniesienia ograniczeń inwestycji zagranicznych w związku z realizacją wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, rewizji systemu opłat i wynagrodzeń funduszy emerytalnych, a także wzmocnienia zachęt do oszczędzania w III filarze.

    Głównym celem proponowanej regulacji jest określenie zasad, na jakich wypłacane będą w niedalekiej przyszłości świadczenia emerytalne ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych. Debata nad przyjęciem optymalnego sposobu wypłat toczy się w Polsce od kilkunastu lat. W toku tej dyskusji pojawiły się różnorakie koncepcje, zarówno w zakresie określenia podmiotów, które miałyby się tym zajmować, jak i samej formy wypłat. W toku tej debaty wykrystalizował się pogląd stanowiący, że ze względu na szerokie grono przyszłych beneficjentów systemu, jak i na sumę środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych zadanie wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w OFE powinno zostać powierzone jednemu solidnemu podmiotowi, dysponującemu odpowiednim doświadczeniem i zapleczem organizacyjnym. Jedynym podmiotem zapewniającym spełnienie powyższych warunków jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

    Stąd też podstawowym sposobem wypłaty emerytur po ukończeniu wieku emerytalnego dla danych ubezpieczonych powinna być wypłata całości emerytury z FUS. W tym celu środki zgromadzone w OFE powinny zostać przekazane do FUS. Podstawą ustalenia emerytury, zgodnie z propozycjami zawartymi w projekcie, będzie suma środków zewidencjonowanych na koncie i subkoncie wraz z kwotą środków przeniesionych z OFE do FUS. Sposób liczenia emerytur będzie analogiczny do tego, który dotyczy I filara systemu emerytalnego, a całość wypłaty świadczenia dokonywana będzie przez ZUS. Takie rozwiązanie zapewni stabilność i bezpieczeństwo środków, zapewni dożywotnią wypłatę świadczenia z FUS z gwarancją wypłaty minimalnego świadczenia.

    Przyjęcie powyższej koncepcji oznacza, że środki z OFE, które zostaną wypłacone przez ZUS w formie dożywotnich emerytur, muszą najpierw zostać przeniesione z OFE do ZUS. Projekt zakłada, iż przekazywanie zgromadzonego w OFE kapitału na fundusz emerytalny FUS i ewidencjonowanie na prowadzonym w ZUS subkoncie odbywać się będzie przez 10 lat poprzedzających moment osiągnięcia przez ubezpieczonego wieku emerytalnego. Oznacza to, że co miesiąc na subkonto przekazywana będzie określona liczba jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku członka OFE, stanowiąca iloraz liczby tych jednostek i wyrażonej w miesiącach różnicy pomiędzy wiekiem emerytalnym a wiekiem członka OFE w dniu dokonywania umorzenia.

    Kolejną formą przeniesienia środków z OFE na subkonto w ZUS jest przekazanie tzw. części obligacyjnej. Projekt zakłada, że w dniu 3 lutego 2014 r. nastąpi przekazanie części aktywów w łącznej kwocie odpowiadającej 51,5% jednostek rozrachunkowych zapisanych na rachunku każdego członka OFE na dzień 31 stycznia 2014 r. Jednocześnie wartość środków odpowiadająca wartości umorzonych przez OFE jednostek rozrachunkowych zostanie zewidencjonowana na subkontach ubezpieczonych prowadzonych przez ZUS.

    Następnym krokiem będzie przedstawienie przez ZUS Skarbowi Państwa, reprezentowanemu przez ministra finansów, do nabycia obligacji i bonów skarbowych oraz przekazanie pozostałych kategorii aktywów do Funduszu Rezerwy Demograficznej. Środki przeniesione na subkonto będą podlegały obecnym zasadom waloryzacji. Kapitał zewidencjonowany na subkoncie podlegał będzie dziedziczeniu i podziałowi w przypadku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej.

    Kolejną istotną zmianą proponowaną w projekcie jest umożliwienie ubezpieczonym dokonania wyboru, czy chcą w dalszym ciągu przekazywać część składki do otwartych funduszy emerytalnych, czy też decydują się na przekazywanie całości składki emerytalnej do ZUS. Wprowadzenie dobrowolności przekazywania przyszłych składek do OFE umożliwi dokonywanie wyboru oraz podejmowanie przez ubezpieczonych decyzji o przekazywaniu bieżącej składki albo nadal do OFE, albo na subkonto, lub odwrotnie, oraz ewentualną zmianę poprzedniej decyzji w następnym przedziale czasowym. Projekt przewiduje, że na złożenie oświadczenia ubezpieczony wchodzący do systemu emerytalnego będzie miał cztery miesiące, natomiast członek OFE w okresie przejściowym będzie mógł złożyć oświadczenie od dnia 1 kwietnia 2014 r. do dnia 31 lipca 2014 r.

    Ponadto projekt wprowadza rozwiązania dotyczące możliwości cyklicznego podejmowania decyzji odnośnie do dalszego przekazywania składki na rachunek w kapitałowej części powszechnego systemu emerytalnego bądź rezygnacji z tego na rzecz przekazywania składki na subkonto w ZUS. Wprowadzona zostaje bowiem możliwość, w określonych przedziałach czasowych, podejmowania decyzji odnośnie do dalszego przekazywania składki w wysokości 2,92% do OFE albo na subkonto w ZUS. Pierwsze czteromiesięczne okienko czasowe zostanie otwarte w 2016 r. Następne będą uruchamiane w odstępach czteroletnich. W tym czasie będzie istniała możliwość ponownego podjęcia decyzji odnośnie do części przyszłej składki emerytalnej.

    Warto również wspomnieć o obniżeniu maksymalnego poziomu opłaty od składki pobieranej przez OFE. Pomimo powodującego znaczny spadek kosztów wprowadzenia zakazu akwizycji żadne z funkcjonujących na polskim rynku powszechnych towarzystw emerytalnych nie podjęło decyzji o obniżeniu wysokości pobieranych opłat. Jedenaście z trzynastu obecnie funkcjonujących na rynku OFE pobiera obecnie opłatę w wysokości 3,5% przekazywanej składki, a więc na maksymalnym dopuszczalnym poziomie. Obecnie wysoka rentowność PTE i obniżone koszty działalności towarzystw stwarzają wciąż duże pole do dalszych obniżek opłat. Stąd też propozycja obniżenia maksymalnej opłaty od składki o połowę - do poziomu 1,75%. W projekcie proponuje się również analogiczne obniżenie opłat pobieranych przez ZUS od przekazywanych do OFE składek - do poziomu 0,4%.

    Na szczególną uwagę zasługuje zmiana w zasadach oszczędzania dodatkowego na emeryturę. Proponowane zmiany w IKZE polegają na zastąpieniu obecnie obowiązującego opodatkowania według skali podatkowej 10-procentowym ryczałtem. Zdecydowanie zmniejszy to obciążenia fiskalne. Stanowić będzie realną motywację do oszczędzania na tym koncie, w przeciwieństwie do obecnego rozwiązania, które w istocie polega jedynie na przesunięciu opłacenia podatku w czasie. Ponadto jednoznaczne określenie przyszłego podatku, tj. zryczałtowanego opodatkowania, usunie niepewność co do wysokości podatku płaconego w przyszłości przy wypłacie środków z IKZE, co też zniechęcało do długoterminowego oszczędzania.

    Należy zaznaczyć, że podczas posiedzenia Komisji Finansów Publicznych przedmiotowy projekt poddany został analizie w zakresie merytorycznym i redakcyjnym. W ramach powyższych wyjaśnień uwypuklona została potrzeba przyjęcia projektu ustawy w terminie zapewniającym jej wejście w życie, zgodnie z przedłożeniem rządowym, 1 lutego 2014 r. Ma to bezpośredni związek z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa w przypadku środków przekazywanych w ramach tzw. części obligacyjnej. Chodzi tutaj o możliwość zewidencjonowania tych środków na subkoncie z datą 31 stycznia 2014 r. Późniejszy termin zewidencjonowania środków wykluczyłby możliwość ich zwaloryzowania, a to w sposób wymierny odbiłoby się na wysokości przyszłych świadczeń emerytalnych.

    Jednocześnie rządowy projekt chroni wszystkich przyszłych emerytów przed tzw. ryzykiem złej daty, czyli silnym załamaniem się kursów rynkowych w okresie poprzedzającym przejście na emeryturę. Wprowadzając suwak bezpieczeństwa, zapewniamy, że część kapitałowa emerytury będzie bezpieczna dzięki stopniowemu przenoszeniu środków z OFE do ZUS na 10 lat przed przejściem na emeryturę. Dzięki takiej konstrukcji przyszły emeryt będzie dostawał jedną emeryturę z ZUS, emeryturę bezpieczną, emeryturę dożywotnią, emeryturę każdego roku waloryzowaną.

    Wysoki Sejmie! Mówimy tutaj o pieniądzach publicznych, a więc musimy dołożyć wszelkich starań, aby wybór Polaków był świadomy oraz aby opierał się przede wszystkim na rzetelnych informacjach, a nie na reklamowej propagandzie i opiniach tzw. obrońców OFE. I z tym się wiąże kolejna propozycja, która zapewnia możliwość świadomego wyboru, propozycja wprowadzenia zakazu reklamy OFE podczas tzw. okienek transferowych. Doświadczenie z 1999 r., ale także obecna sytuacja jednoznacznie wskazują, że reklamy OFE nie dostarczają rzetelnych informacji. Nie chcemy powtórki z emerytur pod palmami, czyli atrakcyjnych spotów reklamowych, chcemy tylko realne wyliczenia. Zakaz obowiązywałby na czas, w którym ubezpieczeni będą podejmować decyzję, czy zostać w OFE.

    Dlaczego klub Platforma Obywatelska wspiera rządowy projekt w sprawie OFE? Dlatego że państwo jest gwarantem świadczeń emerytalnych, dlatego że żaden członek OFE nie straci na tej zmianie, bo wartość środków przekazanych z OFE do ZUS nie będzie mogła być mniejsza niż ta z 3 września 2013 r., dlatego że środki zewidencjonowane na subkoncie ZUS będą co roku waloryzowane na dotychczasowych zasadach (Dzwonek), dlatego że rząd, wprowadzając zasadę dobrowolności przynależności do OFE, nie zamierza nikogo do nich zniechęcać - chcemy jedynie, aby obecność w OFE była wynikiem świadomej decyzji przyszłych emerytów - dlatego też że jest to projekt, który wyprzedza dzisiejszy dzień, spogląda w przód po to, aby zapewnić przyszłym emerytom bezpieczeństwo poprzez zbilansowanie systemu finansów publicznych.

    Podsumowując, w opinii Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska powyższe rozwiązania skonstruowane zostały w oparciu o trzy główne założenia: dbałość o bezpieczeństwo wypłat świadczeń dla przyszłych emerytów, dążenie do zrównoważenia systemu finansów publicznych i minimalizację potencjalnych negatywnych skutków dla sektora finansowego. W ocenie Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska powyższe przedłożenie w pełni realizuje przyjęte cele, w związku z czym Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska w pełni popiera rządowy projekt wraz z poprawkami przyjętymi na posiedzeniu Komisji Finansów Publicznych z dnia 4 grudnia 2013 r.

    Panie marszałku, w trakcie drugiego czytania Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska złoży kilka poprawek. Dziękuję. (Oklaski)