Poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W lipcu mija 117 lat od powstania zorganizowanego ruchu ludowego. Dlatego też pozwolę sobie kilka chwil poświęcić historii polskiego ruchu ludowego, zdając sobie sprawę z tego, że w jednym oświadczeniu niemożliwe jest zmieszczenie całej historii: postaram się rozłożyć to na raty.

    Otóż 28 lipca 1895 r. w Rzeszowie w gmachu Sokoła, obecnie Teatr im. Wandy Siemaszkowej, na zjeździe delegatów chłopskich okręgowych komitetów wyborczych, w którym uczestniczyły 84 osoby, utworzono Stronnictwo Ludowe w Galicji, pierwszą na ziemiach polskich polityczną reprezentację chłopów. Stronnictwo to miało poprowadzić chłopów do uobywatelnienia, do wolności narodowej i równości społecznej. W ten sposób rozpoczął się nowy etap dla chłopów, wsi i Polski.

    Polski ruch ludowy to jedna z najstarszych formacji politycznych w Europie, która była ważną częścią składową procesu historycznego. Ruch ludowy był jednym z trzech wielkich obozów politycznych, obok narodowego i socjalistycznego, które wywarły największy wpływ na losy narodu i państwa w XX w.

    W 117-letniej działalności polski ruch ludowy zawsze manifestował swój narodowy charakter, odwoływał się do tradycji niepodległościowych, demokratycznych i chrześcijańskich. W ruchu ludowym najwyższe wartości to człowiek i sprawiedliwość społeczna, tak było kiedyś i jest teraz.

    Na przestrzeni 117 lat swej historii ludowcy prowadzili działalność w ok. 50 różnych partiach politycznych. Ruch ludowy to jednak nie tylko partie polityczne, ale także znaczący ruch społeczny - to wiele organizacji społecznych, gospodarczych, kulturalnych i oświatowych, które orientowały się politycznie na system wartości reprezentowanych przez ludowców. Do organizacji tych należały kółka rolnicze, spółdzielczość, straże ogniowe, chóry, amatorskie zespoły artystyczne i teatry ludowe, ruch młodowiejski - Związek Młodzieży Wiejskiej ˝Wici˝, Związek Młodzieży Wiejskiej ˝Siew˝, Polska Akademicka Młodzież Ludowa, uniwersytety ludowe, szkolnictwo rolnicze i wiele innych, w sumie ponad 100 różnych organizacji. Prowadząc szeroką działalność organizacyjną, partie ludowe znacznym stopniu przyczyniły się do wzrostu świadomości narodowej, społecznej i politycznej mieszkańców wsi.

    Czerpiąc nauki z doświadczeń wyborczych i kształtując na przestrzeni dziesięcioleci specyficzne cechy i wzorce osobowe ludowców i wiciarzy, chłopski ruch polityczny przetrwał najtrudniejsze okresy w dziejach, mimo że wielokrotnie różne niszczące procesy doprowadzały do jego rozbicia. W potrzebie wśród ludowców zawsze zwyciężała idea jedności, w myśl propagowanego przez nich hasła ˝W jedności siła˝.

    Ludowcy z wielką determinacją realizowali trzy zasady sformułowane przez Wincentego Witosa: ˝Pierwsza i najważniejsza - to utrzymanie niepodległości państwa i jego potęgi. Druga - to staranie się o wprowadzenie w całej pełni w życie demokratycznego ustroju naszego państwa. Trzecia - to stała i trwała obrona praw obywatelskich i swoich ludowych interesów˝.

    Dla ruchu ludowego najwyższym dobrem narodu polskiego zawsze była wolna, suwerenna i demokratyczna ojczyzna. Interes państwa ludowcy stawiali ponad interes własnej chłopskiej warstwy, wielokrotnie dając dowody miłości, przywiązania i poświęcenia dla ojczyzny, zarówno w latach wojny, jak i pokoju.

    Ruch ludowy i polscy chłopi walkę o podstawowe dobro ojczyzny, jej polityczną i państwową niepodległość z wielkim poświęceniem i determinacją podejmowali wielokrotnie. Wkład działaczy i ugrupowań chłopskich w roku 1918 w odrodzenie Polski, odzyskanie niepodległości i tworzenie nowych struktur państwa był ogromny. To właśnie polscy chłopi i Rząd Obrony Narodowej kierowany przez Wincentego Witosa przyczynili się do obrony państwowości odrodzonej Polski zagrożonej rewolucją i najazdem bolszewickim w 1920 r.

    Mając głębokie poczucie współodpowiedzialności za Polskę, ludowcy wnosili swój wkład w tworzenie fundamentów silnego państwa i kształtowanie życia narodu w myśl zasad demokracji i społecznej sprawiedliwości oraz wprowadzenie postępowych reform społecznych i politycznych. W pierwszych sejmach II Rzeczypospolitej chłopi stanowili najliczniejszą grupę wśród posłów. Sejm Ustawodawczy uchwalił w 1921 r. najbardziej (Dzwonek) demokratyczną w ówczesnej Europie konstytucję, tak zwaną konstytucję marcową, w której opracowanie wielki wkład włożyli ludowcy. Wincenty Witos trzykrotnie piastował urząd premiera: w latach 1920, 1923 i 1926. W pierwszych sześciu ekipach rządowych ludowcom powierzono 19 tek ministerialnych. Chlubą polskiego parlamentaryzmu był polityk ludowy, marszałek Sejmu w latach 1922-1928, Maciej Rataj. To on dwukrotnie ratował Polskę od wojny domowej - raz po tragicznej śmierci Gabriela Narutowicza, drugi raz po przewrocie majowym Józefa Piłsudskiego w 1926 r.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z tym, że skończył mi się czas przeznaczony na wygłoszenie oświadczenia, dalszą część przedstawię na następnym posiedzeniu. Dziękuję bardzo. (Oklaski)