5 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty (druki nr 150 i 189).

Poseł Henryk Smolarz:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Przedstawiając stanowisko Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego odnośnie do sprawozdania Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty, zawartym w druku nr 150, chciałbym podkreślić ogromną troskę i długą dyskusję nad omawianym projektem w klubie Polskiego Stronnictwa Ludowego. Taka dyskusja odbyła się również wczoraj, kiedy była omawiana ta zmiana. Jednak odczytywanie danych i informacji wydaje się być spójne, odmiennie od tego, co zostało tutaj przed chwilą powiedziane. Ogromnie się temu dziwię, ale może to już jest taka tradycja, bowiem z tej mównicy - myślę, że pan poseł też to pamięta - jeden ze znanych polityków mówił, że nikt nie wmówi, że czarne jest czarne, a białe jest białe. Podobnie ja mogę odpowiedzieć - a zwracał się pan do posłów z Polskiego Stronnictwa Ludowego - że chyba nikt inny nie troszczy się tak jak my o los dzieci, o edukację, szczególnie edukację wiejską, i nie wypada zarzucać nam złej woli w tej materii. I to jest tak, jak pan powiedział: my nie chcemy likwidacji małych szkół. Natomiast odczytywanie informacji i danych jest zaiste przedziwne, bowiem fakty mówią same za siebie. W informacji przedstawionej w stanowisku rządu jest to wyraźnie zawarte. W czasach, kiedy obowiązywał przepis dający kuratorowi uprawnienia do jednoosobowego decydowania o losie, o społeczności lokalnej, o przyszłości małej szkoły, małych dzieci, tych szkół było likwidowanych dwukrotnie więcej niż obecnie. I to jest chyba fakt, nad którym nie ma co dyskutować. A odczytywanie tych liczb jest zaiste ogromną przewrotnością. Ja i mój klub nie uzurpujemy sobie prawa do decydowania za innych w sprawach, które ich dotyczą.

    Przywrócenie kompetencji jednoosobowego decydowania przez kuratora może prowadzić do sytuacji, którą mieliśmy już poprzednio - mianowicie większej liczby likwidacji szkół i braku odpowiedzialności. To, że dzisiaj społeczności lokalne wypowiadają się aktywnie w sprawach ich dotyczących, w sprawach dotyczących przyszłości ich dzieci; to, że wpływają na radnych, wójtów, burmistrzów; to, że mogą chociażby decydować o referendum, czy właściwie są reprezentowani; to, że mogą zdecydować już niedługo w wyborach samorządowych o tym, czy ta reprezentacja jest właściwa, jest chyba najlepszą formą kontroli. Jaką kontrolę będziemy mieli nad kuratorami? Jaka jest kontrola nad kuratorami ze strony tych, których to dotyczy, czyli samych rodziców? Czy kurator jest wybierany w wyborach bezpośrednich, powszechnych? Czy kurator reprezentuje bezpośrednio rodziców i lokalne społeczności? Odpowiedź jest oczywista.

    (Poseł Marzena Dorota Wróbel: Ale rząd i koalicja rządowa - tak.)

    Rząd - tak, koalicja rządowa - tak i samorząd - tak. Jest wyraźne przekazanie odpowiedzialności tym, którzy finansują, dokładają często znaczące środki do funkcjonowania szkół po to, by je zachować. To, że tylko ostateczność zmusza samorządy i samorządowców do podejmowania trudnych, przemyślanych i odpowiedzialnych decyzji, w rozmowie z wszystkimi, to jest chyba właściwy sposób postępowania.

    Pan poseł podał przykład jednej ze szkół, tego, czym ona jest. My doskonale to rozumiemy i wiemy, jak to jest ważne. To, że kurator bezpośrednio nie ponosi odpowiedzialności i nie ponosi skutków finansowych, może powodować to, że przychyla się często do tych opinii, nawoływań, które słyszy ze strony rodziców, nauczycieli, reprezentując ich.

    Ja też mogę podać przykład z województwa lubelskiego. Warto dodać, skoro pan pytał o opinie, że oczywiście jest negatywna opinia dwóch połączonych komisji, negatywna opinia samorządów, których ta zmiana ma dotyczyć, negatywna opinia wielu środowisk. Ja mam negatywną opinię kuratora, akurat z mojego województwa - lubelskiego. Jest uzasadnienie wójta gminy. To nie jest tak, że dzieci nie będą miały zapewnionej żadnej opieki, żadnej edukacji. W jakich sytuacjach ta negatywna opinia jest wydawana? Otóż w szkole obecnie uczy się 31 uczniów, w przyszłości będzie się uczyć 26-30. Z rocznika 2005 jest 6 dzieci, z 2006 r. - 6, 2007 r. - 3, 2008 r.- 4, 2009 r. - 4. (Dzwonek) W takiej sytuacji, kiedy przy subwencji na poziomie 250 tys. samorząd dokłada ponad drugie tyle, dokłada ponad 300 tys. i nie ma możliwości dalszego przesuwania środków z innych celów potrzebnych do funkcjonowania samorządu gminnego, lokalnych społeczności na finansowanie tej szkoły, przenosi się szkołę do bardzo dobrych warunków lokalowych, zapewnia - cytuję fragmenty opinii - możliwość realizacji zajęć dydaktycznych, rozwijania swoich zamiłowań, kultury fizycznej, sportu. Sale są wyremontowane, boisko jest urządzone, wielofunkcyjne, jest tam stołówka szkolna, są pomieszczenia świetlicowe. Mało tego, dba się również o kadrę nauczycielską, z 7,6 etatów, z 8 nauczycieli tylko 2 nie ma zapewnionej pracy, a mimo to kurator wydaje negatywną opinię, bo to nie pociąga za sobą żadnej odpowiedzialności ani osobistej, ani finansowej. To jest też przykład negatywny, jeśli chodzi o drugą stronę.

    Podsumowując, chciałbym powiedzieć, że nie odbieramy kompetencji samorządom i lokalnym społecznościom do decydowania o swoim losie. To obecne rozwiązanie łączy się z taką możliwością. Rozumiemy opinie, które zawarte są w stanowisku samorządu, i przychylamy się nich, do tego, aby debatować nad wprowadzeniem kolejnych modyfikacji sposobu finansowania szkół wiejskich. Być może ta formuła się wyczerpuje, być może będzie akceptacja społeczna, nie tylko kilku klubów czy ugrupowań, ale akceptacja społeczna, by z pieniędzy, które będzie można przeznaczyć na inne cele, finansować inne, tak bardzo ważne. Do tego musimy jednak wspólnie przekonywać całe społeczeństwo. Gdy ta dyskusja będzie toczyła się w takim kierunku, zawsze będziemy w niej uczestniczyć. Natomiast teraz opowiadamy się za odrzuceniem tego projektu i przyjęciem sprawozdania komisji. Dziękuję. (Oklaski)