7 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o rządowym projekcie ustawy o rzeczach znalezionych oraz zmianie niektórych innych ustaw (druki nr 2064 i 2945).

Poseł Sprawozdawca Halina Rozpondek:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu połączonych Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie komisji o rządowym projekcie ustawy o rzeczach znalezionych oraz niektórych innych ustaw, druki nr 2064 i 2945.

    Projekt ustawy o rzeczach znalezionych jest uporządkowaniem istniejącego dotychczas prawa. Jest to pierwszy kompleksowy projekt ustawy rozwiązujący wszelkie sprawy związane z rzeczami znalezionymi oraz dostosowujący prawo do aktualnych warunków społeczno-gospodarczych. Obecnie obowiązujące uregulowania są niepełne i rozrzucone w różnych ustawach i rozporządzeniach, głównie w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 1966 r. w sprawie rzeczy znalezionych. W tworzeniu nowego prawa braliśmy pod uwagę opinie wielu ekspertów i organizacji samorządowych, w tym głównie Związku Powiatów Polskich oraz Biura Analiz Sejmowych.

    Projekt ustawy określa prawa i obowiązki znalazcy rzeczy dotyczące przyjmowania, przechowywania rzeczy znalezionych, w tym pieniędzy, papierów wartościowych, a także rzeczy mających wartość historyczną, naukową lub artystyczną, sposób poszukiwania osób uprawnionych do odbioru rzeczy znalezionych i właściwości organów w sprawach przyjmowania rzeczy znalezionych. We wprowadzanych przepisach bierze się pod uwagę różne okoliczności, jakie towarzyszą znalezieniu rzeczy, oraz różny charakter tychże rzeczy. Na przykład znalazca, jeżeli nie zna tożsamości właściciela rzeczy lub nie zna miejsca zamieszkania tej osoby, będzie zobowiązany do niezwłocznego zawiadomienia starosty właściwego ze względu na miejsce swego zamieszkania lub miejsce znalezienia rzeczy.

    Organem głównie odpowiedzialnym za postępowanie z rzeczami znalezionymi jest, w myśl projektu ustawy, starosta, a prace związane z rzeczami znalezionymi są zadaniem własnym powiatu. Do starosty powinny trafić pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności, przedmioty o wartości historycznej, naukowej lub artystycznej, jeżeli ich wartość przekracza 50 zł. Starosta będzie miał obowiązek ogłosić publicznie informację o rzeczy znalezionej. Przekazanie rzeczy znalezionej ma odbywać się na podstawie sporządzonego protokołu. Właściwy starosta ma obowiązek umieszczenia w widocznym miejscu tablicy informującej o godzinach działania komórki organizacyjnej powołanej do zajmowania się rzeczami znalezionymi. Starosta odbiera także rzeczy, których cechy zewnętrzne - lub umieszczone na rzeczach znaki - wskazują, że stanowią one sprzęt lub ekwipunek wojskowy lub innych służb mundurowych, oraz znalezione dokumenty wojskowe lub innych służb mundurowych, legitymacje, książeczki, zaświadczenia wojskowe lub karty powołania. Broń, amunicję, materiały wybuchowe, ale też dowód osobisty bądź paszport przekazać należy najbliższej jednostce organizacyjnej Policji, a jeżeli ich oddanie wiązałoby się z zagrożeniem zdrowia lub życia, znalazca powinien wskazać miejsce, w którym dana rzecz się znajduje.

    Ustawa wprowadza przepisy, zgodnie z którymi o znalezionych przedmiotach mających wartość historyczną, naukową i artystyczną starosta musi zawiadomić wojewódzkiego konserwatora zabytków. Po uzyskaniu opinii biegłego, że jest zabytkiem lub materiałem archiwalnym, konserwator powinien rzecz oddać na przechowanie właściwemu muzeum, bibliotece lub archiwum państwowemu. Nowe przepisy przewidują także utworzenie krajowego rejestru utraconych dóbr kultury, w których będą rejestrowane utracone zabytki, muzealia, materiały biblioteczne i archiwalne. Rejestr będzie prowadził minister kultury i dziedzictwa narodowego obok istniejącego już krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych niezgodnie z prawem za granicę.

    W rozdziale 1 projektu ustawy zawarte są przepisy ogólne określające jej zadania.

    W rozdziale 2 ustanawia się szczegółowe przepisy dotyczące obowiązków oraz praw znalazcy i przechowującego, czyli osób znajdujących rzecz i ją przechowujących: właścicieli pomieszczeń i nieruchomości, zarządców środków transportu publicznego, Policji, innych służb mundurowych i starostów. Projekt ustawy w tym rozdziale przewiduje, że znalazca, który wypełnił wszystkie obowiązki przewidziane w ustawie, może żądać znaleźnego w wysokości 1/10 wartości rzeczy. Warunkiem jest zgłoszenie takiego roszczenia. Znalazcy będzie też przysługiwać nagroda, jeżeli znaleziona przez niego rzecz jest zabytkiem i stała się własnością Skarbu Państwa. Rodzaje i wysokości nagród zostaną określone w rozporządzeniu ministra kultury i dziedzictwa narodowego.

    Rozdział 3 zawiera przepisy związane z postępowaniem w sprawach odbierania zawiadomień o znalezieniu rzeczy, przyjmowania i przechowywania rzeczy znalezionych oraz poszukiwania osób uprawnionych do ich odbioru, w których to przepisach reguluje się m.in. wysokość kosztów związanych z przechowywaniem, ich utrzymaniem lub poszukiwaniem właściciela rzeczy, poniesionych przez znalazcę, zarządcę lub właściwy organ administracji publicznej, sprawy związane z nieodebraniem rzeczy w terminie przez osobę uprawnioną, możliwość sprzedaży rzeczy znalezionej z wolnej ręki przez starostę, gdy przechowywanie jej byłoby związane z bardzo wysokimi kosztami przechowywania, przy określeniu ceny rynkowej. Podobnie jest z rzeczami mogącymi ulec szybkiemu zepsuciu. Projektowane przepisy ustawy regulują także sprawę kosztów przechowywania, utrzymywania rzeczy znalezionej, przekazania jej właścicielowi, a w razie nieodnalezienia właściciela - przekazania rzeczy znalezionej znalazcy. W odniesieniu do znalezionych pieniędzy, papierów wartościowych, złota, platyny, srebra lub kamieni szlachetnych sporządza się szczegółowy opis. Pieniądze powinny zostać wpłacone na rachunek bankowy sum depozytowych, a papiery wartościowe i biżuteria - zamknięte w sejfie lub przekazane do banku na przechowanie.

    W rozdziale 4 uregulowano postępowanie dotyczące rzeczy o wartości historycznej, naukowej lub artystycznej. W przypadku znalezienia takiej rzeczy starosta zawiadamia właściwego miejscowo wojewódzkiego konserwatora zabytków, który podejmuje po oględzinach decyzję o dalszym postępowaniu z rzeczą znalezioną.

    Rozdział 5 jest poświęcony zmianom w przepisach obowiązujących, w tym w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Chodzi m.in. o to, że gdy rzecz nie zostanie odebrana przez osobę uprawnioną w ciągu roku od doręczenia wezwania do odbioru lub w ciągu dwóch lat od znalezienia, może stać się ona własnością znalazcy. Szczególne unormowania przewidziano dla skarbów, które nie stanowią zabytków archeologicznych w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie zabytków. Skarbem będzie rzecz o wartości materialnej znaleziona w okolicznościach, które wykluczają znalezienie jej właściciela. Znaleziony skarb będzie współwłasnością w równych częściach znalazcy i właściciela nieruchomości, na której rzecz znaleziono. W ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami proponuje się wpisanie nowego rozdziału 2a: Krajowy rejestr utraconych dóbr kultury. Rejestr ma być prowadzony przez właściwego ministra kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Zawiera on przepisy związane ze sposobem prowadzenia tegoż rejestru i rodzaje rzeczy ruchomych, które się do niego wpisuje.

    W rozdziale 6 w przepisach przejściowych i przepisach końcowych ustala się maksymalny limit wydatków budżetu państwa związany z prowadzeniem krajowego rejestru utraconych dóbr kultury.

    Ustawa wchodzi w życie po upływie trzech miesięcy od jej ogłoszenia.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu połączonych komisji wnoszę o przyjęcie przedstawionego sprawozdania, zawartego w druku nr 2945, i uchwalenie ustawy o rzeczach znalezionych oraz zmianie niektórych innych ustaw. Dziękuję.