8 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o powiecie metropolitalnym (druk nr 2107).

Poseł Halina Rozpondek:

    Dziękuję bardzo.

    Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska przedstawiam opinię dotyczącą projektu ustawy o powiecie metropolitalnym, zawartego w druku nr 2107.

    Metropolia to duże miasto bądź miasta plus otaczające je miejscowości, które mają ze sobą liczne związki: ich mieszkańcy przemieszczają się pomiędzy nimi, pracując, ucząc się, budując domy, robiąc zakupy. Metropolie potrzebują więc wspólnego zarządzania przestrzenią, komunikacją publiczną, dostawami wody, energii, zagospodarowaniem ścieków i odpadów, drogami itp. W Polsce jest kilka takich obszarów, między innymi Górny Śląsk i Trójmiasto.

    Od wielu lat, jak mówił poseł przedstawiający projekt ustawy, toczy się dyskusja o powstaniu w Polsce metropolii i aglomeracji. Dyskusja ta, mimo bardzo dużego zaangażowania środowisk samorządowych, nie przyniosła dotychczas rezultatu. Profesor Michał Kulesza, który był autorem pierwszych rozwiązań ustawowych, mówił, że integracja metropolitalna dokonująca się w Polsce w ostatnim okresie wymaga pilnego uporządkowania legislacyjnego. Jednakże dyskusja w tej sprawie sprowadziła się do debaty o konkretnych obszarach metropolitalnych i wiele miast polskich zgłosiło takie aspiracje, wskutek czego projekt ustawy nawet nie dotarł do laski marszałkowskiej.

    Po kolejnych latach dyskusji i prac zostaje przedstawiony Wysokiej Izbie poselski projekt ustawy o powiecie metropolitalnym zawierający rozwiązania oparte na systemie działania samorządu terytorialnego w Polsce. Proponuje się utworzenie powiatu metropolitalnego jako elementu samorządu powiatowego o podobnych zadaniach oraz strukturze organizacyjnej.

    Powiat metropolitalny będzie mógł być utworzony decyzją Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, podobnie jak inne jednostki samorządu terytorialnego, po zasięgnięciu opinii zainteresowanych rad gmin, rad powiatów, rad miast na prawach powiatu, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami.

    Głównymi zadaniami powiatu metropolitalnego będą: tworzenie i realizacja strategii rozwoju, uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które będzie wiążące dla miast wchodzących w skład powiatu, publiczny transport zbiorowy, zarządzanie drogami publicznymi, programy ochrony środowiska, gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, a także bezpieczeństwo publiczne i zarządzanie kryzysowe.

    Organami powiatu, w myśl projektu ustawy, będą: 15-osobowa rada, jako organ uchwałodawczy, wybierana w wyborach bezpośrednich, oraz 3-osobowy zarząd (starosta i dwóch wicestarostów), jako organ wykonawczy, wybierany przez radę powiatu metropolitalnego. Starosta będzie także pełnił funkcję przewodniczącego rady powiatu, co jest pewnym novum w strukturze działania jednostek samorządu terytorialnego. Do wykonywania zadań zarządu proponuje się powołanie starostwa metropolitalnego oraz niezbędnych jednostek organizacyjnych.

    Mieniem powiatu będą składniki majątkowe przekazane przez gminy wchodzące w skład powiatu, składniki przejmowane od Skarbu Państwa, a także darowizny, spadki itp.

    Powiat metropolitalny będzie prowadził samodzielną gospodarkę finansową, a pierwszy budżet ustali regionalna izba obrachunkowa. Wysokość udziału we wpływach z podatku od osób fizycznych wynosić będzie 10,5%, a więc tyle, ile obecnie otrzymuje powiat, z tym że zgodnie z propozycją autorów projektu ustawy w okresie 5 lat od wejścia w życie ustawy zwiększa się ten udział o 5 punktów procentowych, zgodnie z zapisami ustawy wspierającej łączenie gmin czy powiatów. Proponuje się także, aby powiat metropolitalny nie wpłacał przez 5 lat na część równoważącą subwencji ogólnej, czyli tzw. janosikowego.

    W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych powiat metropolitalny może tworzyć związki z innymi gminami i powiatami.

    Nadzór, podobnie jak w przypadku innych jednostek samorządu terytorialnego, sprawuje prezes Rady Ministrów oraz wojewoda, a w zakresie spraw finansowych - regionalna izba obrachunkowa.

    Projekt ustawy przewiduje także odpowiednie dostosowawcze zmiany w innych obowiązujących przepisach, w tym w ustawie z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, o czym mówiłam wcześniej.

    W ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych przewiduje się zmianę stanowiącą o zarządzaniu drogami. Projekt ustawy przewiduje przekazanie powiatowi metropolitalnemu planowania i zarządzania siecią dróg o znaczeniu ponadlokalnym. Będą to drogi o statusie wojewódzkim i krajowym, które zgodnie z obowiązującymi przepisami pozostają w zarządzie prezydentów miast na prawach powiatu.

    Zmiany przewidziano także w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, proponując przekazanie powiatowi metropolitalnemu dużych uprawnień w zakresie kształtowania polityki przestrzennej, w tym uchwalania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które obowiązywałoby gminy wchodzące w skład powiatu metropolitalnego. W przepisach przejściowych dostosowujących i końcowych projektodawca proponuje powołanie pełnomocnika do spraw powiatu metropolitalnego, który wykonywałby czynności związane z utworzeniem tego powiatu do czasu wyborów organów powiatu, a także zespołu do spraw utworzenia powiatu metropolitalnego, w skład którego wchodziliby wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, starostowie, marszałek oraz wojewoda z obszaru, z którego tworzy się powiat metropolitalny. W tychże przepisach zawarty jest także artykuł mówiący o tym, że powiat metropolitalny przejmuje od tworzących go jednostek samorządu terytorialnego prawa i obowiązki wynikające z członkostwa w związkach, stowarzyszeniach oraz z zawartych porozumień, dotyczące wykonywania zadań określonych w przedkładanym projekcie ustawy.

    Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Najważniejszym celem projektu ustawy o powiecie metropolitalnym jest koordynacja zadań publicznych wykonywanych na terenie całej powoływanej metropolii. Wśród zadań powiatu metropolitalnego zebrano sprawy ponadlokalne, kluczowe dla rozwoju całych aglomeracji. Konstrukcja powiatu wydaje się dzisiaj najlepsza, bo pomaga zachować tożsamość i odrębność w tradycjach, historii poszczególnych miast, a jednocześnie pozwala na przeniesienie na szczebel metropolii kwestii związanych z zarządzaniem sprawami publicznymi łączącymi mieszkańców tego obszaru.

    Wypracowane w projekcie rozwiązania są propozycją dla wszystkich regionów w Polsce, a pilnie czeka na nią aglomeracja śląska. Powiat metropolitalny pozwoli na pełniejsze wykorzystanie potencjału największych ośrodków miejskich oraz wzmacnianie związków między metropoliami a otaczającymi je mniejszymi miastami i terenami wiejskimi. Miasta i obszary tworzące powiat metropolitalny z pewnością będą odgrywać rolę regionalnych centrów wzrostu. Należy też zwrócić uwagę, że zapisy projektowanej ustawy nie naruszają kompetencji dotychczasowego powiatu.

    W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska pozytywnie opiniuję projekt ustawy o powiecie metropolitalnym i wnoszę o skierowanie go do dalszych prac w Komisjach Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Administracji i Cyfryzacji. Dziękuję bardzo. (Oklaski)