2, 3 i 4 punkt porządku dziennego:

  2. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (druk nr 1766).
  3. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (druk nr 1767).
  4. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (druk nr 2252).

Poseł Henryk Smolarz:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mój przedmówca zaczął tak troszkę zadziornie, starał się skończyć miło, ale nie do końca mu się to udało. Myślę, że atmosfera, która panowała wczoraj, również podczas posiedzenia Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, przy omawianiu kwestii dotyczącej pomocy osobom opiekującym się dziećmi niepełnosprawnymi, a także dzisiaj, powinna być nieco spokojniejsza.

    Nie mogę zgodzić się z opiniami, które padały, że w tym obszarze nic się nie robi w ostatnich latach. Dokładnie mówił o tym pan minister Władysław Kosiniak-Kamysz, który przypomniał takie daty jak rok 2004, kiedy to ustawą zostało wprowadzone świadczenie rodzinne dla rodziców, wyłącznie dla rodziców, którzy opiekowali się dziećmi, później, w roku 2009, nastąpiło rozszerzenie tego kręgu o opiekunów osób dorosłych, następnie zniesienie kryterium dochodowego. To też wywołało skutki w liczbie przyznawanych świadczeń, a także konsekwencje finansowe. I oto mamy dzisiaj sytuację, w której po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013 r. jesteśmy zobowiązani przywrócić stan zgodny z konstytucją. Ale nie tylko to, jak myślę, legło u podstaw dyskusji nad tym problemem, a także zaplanowana konsekwentna polityka rządu zmierzająca do tego, aby osoby potrzebujące wsparcia takie wsparcie otrzymywały - i o tym mówiono także w trakcie dyskusji - nie tylko poprzez przekazywanie środków bezpośrednio osobom uprawnionym do świadczeń, poprzez poszerzanie katalogu osób uprawnionych do świadczeń dzięki zniesieniu kryterium dochodowego, ale także, co podkreślali sami opiekunowie, stowarzyszenia, fundacje, organizacje pracujące na rzecz osób z niepełnosprawnościami, poprzez wsparcie przez rząd różnych form pomocy osobom z niepełnosprawnościami. I to wyraźnie wybrzmiało wczoraj w dyskusji. Oczywiście do mediów przedostaje się jednoznaczny przekaz o małej wrażliwości nas wszystkich - nie tylko rządzących, ale nas wszystkich - na potrzeby osób niepełnosprawnych, także tych będących w bardzo trudnej sytuacji.

    Wracając do meritum, do projektów, które dzisiaj omawiamy, projektu rządowego, a także dwóch projektów poselskich, warto podkreślić, że zasiłki dla opiekunów przysługiwać będą w wysokości 520 zł miesięcznie za okres po dniu 30 czerwca 2013 r., jeśli opiekun spełniał w tym czasie warunki do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych, w brzmieniu z 31 grudnia 2012 r. Zasiłki będą wypłacane wraz z wyrównaniem, z odsetkami za okres przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy. Wyrównane zostaną również składki na ubezpieczenie społeczne. Zasiłek nie będzie przysługiwał jedynie za okresy, w których opiekunowie otrzymywali specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenie pielęgnacyjne, lub w wypadku gdy na osobę wymagającą opieki lub inną osobę w rodzinie przyznano prawo do specjalnego zasiłku lub świadczenia innej osobie. Jeśli świadczenie było wypłacane do 30 czerwca 2013 r., organ, który wypłacał je, poinformuje osoby, którym to prawo wygasło, o możliwości złożenia wniosku o przyznanie zasiłku oraz o warunkach jego uzyskania. Ma na to 14 dni od wejścia w życie ustawy.

    Co jeszcze jest ważne? Zasiłki będą wypłacane na wniosek opiekunów. Na złożenie wniosku będą oni mieli 4 miesiące od wejścia w życie ustawy. Podczas ustalania prawa do zasiłku ośrodek pomocy społecznej będzie przeprowadzał wywiad środowiskowy, który będzie następnie aktualizowany co 6 miesięcy. Za osoby pobierające zasiłek będą dodatkowo opłacane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Takie osoby będą również podlegały ubezpieczeniu zdrowotnemu.

    To główne przesłanki proponowanej zmiany mającej na celu wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Oczywiście naszą dyskusję z komisji, i taka będzie moja konkluzja dotycząca stanowiska Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, będziemy kontynuowali i poszerzymy o szereg innych, nowych wniosków. Chciałbym także zasygnalizować w tym momencie, że złożymy poprawki, 4 poprawki, dotyczące doprecyzowania. Przypomnę, że do podkomisji z Komisji Polityki Społecznej i Rodziny jest skierowany projekt nr 1443, który dotyczy uregulowania kwestii wypłaty świadczeń, o których mówimy, rolnikom. Pojawiła się bowiem uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z grudnia 2012 r., w której to sąd administracyjny zakwestionował prawo do otrzymywania świadczeń pielęgnacyjnych osób, które prowadzą gospodarstwo rolne. Od początku obowiązywania tych przepisów te świadczenia były im wypłacane, a nawet po uchwale NSA przez niektóre ośrodki pomocy społecznej w niektórych gminach były one wypłacane rodzicom sprawującym opiekę nad dziećmi niepełnosprawnymi, prowadzącym gospodarstwo rolne. Ta kwestia była poruszana i wczoraj w komisji, i dzisiaj była podnoszona przez kilku moich przedmówców. Chcemy to skonsumować - chodzi o zapisy, które były w przedłożonym druku nr 1443 - w poprawkach podczas prac nad tą ustawą, tak aby podnosząc poziom świadczeń - w przypadku tej ustawy, wykonując orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego - nie powodować dalszego występowania niesprawiedliwości i odmiennego traktowania osób, które są ubezpieczone w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. To będzie zawarte w jednej z poprawek, które są przygotowane i zostaną zgłoszone. Chciałbym zgłosić poprawkę w imieniu klubu PSL dotyczącą zwrotu świadczeń rolnikom, tak aby również oni byli uprawnieni do tego. Zmiany będą polegały na wprowadzeniu rozwiązania, zgodnie z którym prawo do zasiłku dla opiekuna przysługiwać będzie rolnikom, małżonkom rolników lub domownikom sprawującym opiekę nad osobą niepełnosprawną, w sytuacji gdy zaprzestaną oni, odpowiednio, prowadzenia gospodarstwa rolnego lub wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Fakty te będą potwierdzane odpowiednimi oświadczeniami składanymi przez te osoby pod rygorem odpowiedzialności karnej. Zmiana ta w sposób jednoznaczny reguluje i doprecyzowuje kwestie prawa rolników do zasiłku dla opiekuna, o którym dzisiaj mówimy.

    Kolejna poprawka - uwagi w tej sprawie ze strony państwa posłów także się pojawiały i pojawiały się one w dyskusji publicznej na ten temat - dotyczy kwestii rezygnacji z zatrudnienia i niepodejmowania zatrudnienia. Tak więc przygotowaliśmy poprawkę, która wychodzi naprzeciw oczekiwaniom wynikającym z orzecznictwa sądów, jakie pojawiło się, w którym to sądy uznają, że przez rezygnację z zatrudnienia rozumie się również niepodejmowanie nowych form zatrudnienia. To oczywiście będzie miało skutki finansowe, jak się szacuje, w wysokości ponad 100 mln zł, ale będzie to rozwiązanie sprawiedliwe i oczekiwane przez społeczeństwo.

    Chciałbym przedstawić jeszcze jedną poprawką odnoszącą się, można powiedzieć, do wszystkich osób. W proponowanej przez nas zmianie chcemy doprecyzować przepisy dotyczące specjalnego zasiłku opiekuńczego poprzez wskazanie w art. 16a w ust. 1 ustawy, że specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom. To jest doprecyzowanie polegające na jasnym określeniu, że małżonkowie także będą uprawnieni do otrzymywania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Oczywiście ta zmiana również jest powodowana rozbieżnościami interpretacyjnymi, chociaż kwestia ta jest uregulowana w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

    Zatem przekazuję to...

    Wicemarszałek Cezary Grabarczyk:

    Przy czym to jest pierwsze czytanie, panie pośle.

    Poseł Henryk Smolarz:

    Oczywiście wiem, że to jest pierwsze czytanie, będziemy kontynuować debatę nad tym w komisji.

    Oświadczam, iż klub Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie rekomendował dalsze prace nad omawianym projektem ustawy i przyjęcie rozwiązań, które będą realizacją orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, a także oczekiwań społecznych, jakie w tej kwestii pojawiły się. Dziękuję bardzo.