15 i 16 punkt porządku dziennego:

  15. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o podatku dochodowym (druk nr 424).
  16. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o podatku dochodowym (druk nr 425).

Poseł Wincenty Elsner:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Jak widać, zderzyły się dwa spojrzenia. Spojrzenie koalicji i prawdopodobnie Ministerstwa Finansów jest takie, że wszystko jest dobrze, super, podatek dochodowy funkcjonuje prawidłowo, mimo tych 199 nowelizacji, mimo że często brakuje liter, aby oznaczać kolejne nowelizowane artykuły. Nie chodzi już o to, że są setki tysięcy interpretacji, ważne jest to, że są one wzajemnie sprzeczne. Każda izba terytorialna wydaje inne interpretacje. Ze swojej działalności jako przedsiębiorca pamiętam swego rodzaju ważenie, który urząd skarbowy wydał więcej interpretacji i jakie interpretacje wobec tego przeważają, tak jak w meczu, gdy wygrywamy 6:1 albo 5:4. Zderzyło się to ze spojrzeniem opozycji i przede wszystkim przedsiębiorców. Twierdzimy, że jest źle, że podatek dochodowy wymaga przebudowy. Dlatego poprzemy ten projekt, mimo że jesteśmy bardzo krytycznie nastawieni do konkretnych zapisów w tym projekcie, o czym będę szczegółowo mówił, nawet do tych, o których mówiła pani poseł Skowrońska. Zgadzając się z panem posłem Kuźmiukiem, powiem, że generalnie jesteśmy za. Uważamy, że nadszedł czas, abyśmy rozpoczęli dyskusję na temat przebudowy systemu podatku dochodowego. Zresztą mamy już taki casus w przeszłości. W 2004 r., przed wejściem Polski do Unii, de facto napisaliśmy od nowa ustawę o podatku od towarów i usług. Mimo że ta ustawa w tej chwili jest bardzo często krytykowana, usunęliśmy z niej masę różnego rodzaju niejasności interpretacyjnych.

    Wnioskodawcy proponują uchylenie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych i ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne. Może nawet ważniejsze od uchylenia tych ustaw jest uchylenie różnego rodzaju rozporządzeń, do których w wielu wypadkach przeniesiono różnego rodzaju zapisy. Można się tu powołać na ustawę o VAT. W rozporządzeniu wykonawczym do ustawy o VAT bardzo długo funkcjonował szczególny moment powstania obowiązku podatkowego, który od dawna powinien się znaleźć w ustawie o podatku VAT. Dopiero w 2004 r. w ramach nowelizacji te wszystkie szczególne momenty powstania obowiązku podatkowego zostały przeniesione do ustawy.

    Jak archaiczna jest ta ustawa o podatku dochodowym, świadczy chociażby to, na co powołują się wnioskodawcy, czyli zapis o przedpłatach, o rekompensatach dotyczących przedpłat na samochody osobowe, na maluchy, co funkcjonowało gdzieś tam w latach 80. Czy jest sens czyszczenia tej ustawy i wnikania w to, co należy tam zmienić?

    Generalnie jesteśmy za koncepcją przebudowy i napisania tej ustawy od nowa. Ruch Palikota interesuje przede wszystkim to, jakie skutki ta ustawa będzie miała dla przedsiębiorców. Pozytywnie oceniamy obniżenie podstawy opodatkowania do 50% zakupów inwestycyjnych. To na pewno stymuluje rozwój drobnych przedsiębiorców i myślę, że w dłuższej perspektywie zrekompensuje te utracone w jakimś stopniu doraźne wpływy z podatku dochodowego. Pozytywnie oceniamy również podwyższenie wartości środka trwałego do 5 tys. zł. Wartość tego środka od wielu, wielu lat nie była waloryzowana i wobec tego w tej chwili istotnie różni się od tego poziomu 3,5 tys. zł, który wprowadził ustawodawca. Pozytywnie oceniamy większą jednoznaczność tej ustawy. Uważamy, że jest ona generalnie prostsza i jaśniejsza oraz usuwa wiele niejasności interpretacyjnych, aczkolwiek jest tam bardzo wiele różnych spraw, na które należy zwrócić uwagę i które trzeba zakwestionować.

    Nie zgadzamy się natomiast na deklaracje miesięczne. Nie da się uzasadnić tego, że wprowadzenie deklaracji miesięcznych, zresztą zlikwidowanych swego czasu przez państwa, przez panią minister Gilowską, uprości system i zdejmie z przedsiębiorców jakieś obowiązki. Jeżeli będziemy procedowali w komisji sejmowej, opowiemy się przeciwko wprowadzeniu deklaracji miesięcznych. Jeżeli mowa o skutkach finansowych tej ustawy, to nie da się uzasadnić tego, że wprowadzenie deklaracji miesięcznych spowoduje jakiś istotny wzrost wpływów podatkowych tylko z tego tytułu, że te deklaracje będą istniały, że urząd skarbowy będzie mógł w sposób bardziej jednoznaczny i szybszy zidentyfikować wpływy podatkowe.

    Następne pytanie. Czy ustawa jest nowoczesna? Moja odpowiedź brzmi: ustawa jest archaiczna, niestety, w dużej mierze stanowi połączenie dwóch poprzednich ustaw. Jeżeli starczy mi czasu, będę chciał podać parę klinicznych przykładów, że tak powiem, takiego właśnie przepisania rozwiązań, nielogiczności i niejasności.

    Wchodzimy w XXI w., w erę cyfrową. Coraz większe znaczenie będzie zyskiwała ustawa o wykonywaniu usług elektronicznych, będą funkcjonowały usługi elektroniczne. Tymczasem ustawa nie zauważa tego problemu, a przecież ma być tworzona na miarę XXI w. Po nowelizacji unijnych dyrektyw dotyczących faktur elektronicznych łatwiej będzie implementować te rozwiązania. Myślę, że nie mamy tutaj wyjścia. Nie należy pytać, czy faktury elektroniczne będą funkcjonowały, tylko kiedy. Takie faktury muszą funkcjonować jak najszybciej. Podobnie jest z podpisem elektronicznym. Pan minister finansów podczas otwarcia Centrum Przetwarzania Danych w Radomiu mówił o świetlanej przyszłości e-deklaracji. Tego wszystkiego nie ma w tej ustawie. Ustawa jest pisana na poziomie XX w.

    Jakie widzimy zagrożenia? W tej ustawie dostrzegamy trzy podstawowe zagrożenia. Przede wszystkim chodzi o zgodność z prawem unijnym. Biuro Analiz Sejmowych identyfikuje tu kilkanaście przypadków niezgodności z prawem unijnym. Trzeba zauważyć, że w paru przypadkach zdiagnozowano niezgodność, natomiast w kilku innych przypadkach Biuro Analiz Sejmowych poddaje w wątpliwość niektóre przepisy. Jeżeli ta ustawa trafi do komisji sejmowej, wówczas będziemy starali się pomóc, aby te niezgodności z prawem unijnym zostały usunięte. Wedle mojego rozeznania nie dotyczy to jakichś pryncypiów czy zasad fundamentalnych, jeżeli chodzi o tę ustawę.

    Drugie zagrożenie to brak jasnego wskazania skutków podatkowych. W pełni zgadzam się z panią poseł Skowrońską. Te wszystkie szacunki są podane bardzo fragmentarycznie i sprawiają wrażenie niewiarygodnych. Trudno przyjąć za wiarygodny wzrost wpływów z 90-91 mld zł w roku 2010 czy 2011 do bodajże 106 mld zł planowanych na rok 2013 r. Jeżeli chodzi o zmiany w zakresie zwolnień przedmiotowych, to nie są one istotne. Jako jeden z pierwszych punktów podaje się tam wprowadzenie właśnie tych deklaracji podatkowych, mówi się, że wpłynie to na ograniczenie szarej strefy.

    Kolejne zagrożenie, jeśli chodzi o wykonanie wpływów przynajmniej na poziomie tegorocznym czy zeszłorocznym, to możliwość odliczania kosztów uzyskania przychodów z pracy najemnej w wysokości realnie poniesionych wydatków, a nie tylko, tak jak dotychczas, ryczałtowych. Zresztą powołam się tutaj na tzw. casus garnituru. W przypadku ponoszenia przez pracownika kosztów w związku z wykonywaniem obowiązków nałożonych na niego przez pracodawcę koszty uzyskania będzie można odliczyć. Na pytanie, czy zakup garnituru dla urzędnika jest kosztem uzyskania przychodu, urzędy skarbowe jednoznacznie odpowiadały, że nie. Jeżeli uzyskamy ustawowy zapis, że chodzi o środki wydatkowane przez pracownika w związku z wykonywaniem obowiązków nałożonych na niego przez pracodawcę, a pracodawca każe chodzić pracownikowi w garniturze, to w ten sposób garnitur stanie się kosztem uzyskania przychodu.

    Następna sprawa dotyczy wystawiania faktur wyłącznie przez czynnych podatników VAT. To z kolei jest dyskryminacja tych najmniejszych podatników, którzy nie są czynnymi podatnikami i którzy są zwolnieni. Rozumiem, że chodziło tu o uszczelnienie tego systemu, aby trudniej było tutaj o jakieś nadużycia.

    Kolejna sprawa to wzrost wydatków inwestycyjnych przedsiębiorców, zaliczenie wydatków inwestycyjnych do 50%. Tu też można mieć zastrzeżenia, jak to będzie oddziaływało na wpływy podatkowe w kolejnych latach. I podnoszona w niektórych opiniach obawa o spadek wpływów budżetów samorządów.

    Kolejnym i ostatnim dużym zagrożeniem jest moim zdaniem sprawa przepisów przejściowych. Wnioskodawcy wszystkie przepisy przejściowe umieścili w oddzielnej ustawie i to akurat jest godne pochwały, dlatego że w przeciwnym wypadku one mocno by zaśmiecały ustawę podstawową, a przecież w którymś momencie wygasną i przestaną być pożyteczne. Przyjęta jest też zasada dyskontynuacji, co jest jak najbardziej słuszne, w związku z czym przepisy przejściowe są bardzo rozbudowane, przede wszystkim powiązane z prawami nabytymi i w niektórych wypadkach sięgają aż do 2020 r., a więc w niektórych obszarach te przepisy przejściowe będą funkcjonowały jeszcze przez wiele lat.

    W ramach tego czasu może jeszcze parę przykładów odnośnie do tego, którym przepisom jesteśmy zdecydowanie przeciwni. Sprawa opodatkowania antytransferowego, opodatkowania dochodów spółki zagranicznej kontrolowanej przez podatnika polskiego. Uważamy, że co do zasady idea jest jasna i słuszna, że należy, tak jak pani poseł Skowrońska to uzasadniała, uszczelniać system podatkowy, a nie rozszczelniać go. Niemniej przyjęto bardzo szkodliwą zasadę, że w przypadku podatnika istnieje domniemanie winy, tzn. jeśli ktoś zakłada spółkę zagraniczną i jest większościowym udziałowcem, domniemuje się, że jest to spółka zorganizowana tylko po to, aby uniknąć opodatkowania na terenie Polski. Jeżeli podatnik wykaże, że zagraniczna spółka wykonuje rzeczywistą działalność gospodarczą w innym kraju, to dopiero wówczas będzie mógł uniknąć opodatkowania na terytorium Polski. Tak że ten przepis, jeżeli miałby funkcjonować, musiałby funkcjonować w sposób odwrotny, musiałoby istnieć domniemanie, że ta zagraniczna spółka jest założona w dobrej wierze.

    Jeżeli chodzi o opodatkowanie składników majątku wywożonych poza terytorium kraju, to tak samo co do zasady zgadzalibyśmy się z tym, aczkolwiek wydaje się, że nie da się tej sprawy zamknąć dokładnie w jednym art. 160. Myśmy złożyli nasz projekt ustawy, zwany w skrócie projektem o podatku wyjścia, opisujący w całej ustawie właśnie możliwość opodatkowania transferu majątku przedsiębiorstw kończących działalność czy przenoszących swoją działalność, utrudniającą, podrażającą ten transfer majątku poza granice Polski. A więc w miejsce tego artykułu proponowalibyśmy odniesienie do naszego projektu.

    Jeszcze może z takich ewidentnych błędów wymienię to, że do ustawy zostały przepisane, żywcem wzięte przepisy z archaicznego, pochodzącego bodajże z lat 80. rozporządzenia o prowadzeniu książki przychodów i rozchodów, gdzie np. jest podawane, że dowód księgowy musi być sporządzony w języku polskim, nawet jeżeli to jest dowód kosztowy. Na przykład ustawa o rachunkowości daje możliwość tłumaczenia dowodu wystawionego w języku obcym na język polski, ta ustawa nie mówi o tym nic, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych też nic nie mówiła. Tak że jeżeliby stricte, dokładnie, literalnie traktować te przepisy, to nie ma możliwości zaksięgowania jako kosztu dowodu wystawionego w jakimkolwiek języku obcym.

    Opłaty bankowe - drugi z takich może drobnych dowodów świadczących o przepisaniu, takim często bezrefleksyjnym. Wiadomo, że w tej chwili dowody opłat bakowych funkcjonują bez podpisu, tymczasem w państwa ustawie jest wymóg opatrzenia dowodów opłat bankowych podpisem. Tę sprawę reguluje Prawo bankowe, reguluje też ustawa o rachunkowości. Tu nic nie ma. To też należałoby poprawić.

    A już takim zupełnym absurdem na koniec jest to, że jeżeli paragon w określonych wypadkach miałby być udokumentowaniem jakichś kosztów, to ten paragon musi być opatrzony stemplem, tak jak to kiedyś było.

    Zdecydowanie więcej, tak jak tutaj pani Skowrońska... Nie sposób nawet w ciągu 15 minut ustosunkować się do tego projektu ustawy.

    Tak że na koniec powiem jeszcze, bo to rzecz oczywista, że jeżeli ten projekt przyjdzie do komisji sejmowej i będziemy nad nim procedować, to oczywiście (Dzwonek) wrócimy również do art. 294 i art. 295, sprawy odpisu na organizacje pożytku publicznego, łącznie ze składanymi propozycjami, bo będziemy po raz wtóry składać poprawiony i zmieniony projekt ustawy o odpisie podatkowym w wysokości 0,5% na partie polityczne, a także będziemy wówczas starali się wnieść do tego projektu odpis na partie polityczne i oczywiście 1-procentowy odpis na kościoły i związki wyznaniowe. Ta sprawa jest znana z naszych poprzednich debat. Na pewno przy okazji, jeżeli ten projekt będzie procedowany w komisjach, będziemy starali się włączyć ten projekt do tego.

    Tak że, konkludując, Ruch Palikota jest za skierowaniem projektu ustawy do komisji sejmowych. Jesteśmy krytycznie nastawieni do poszczególnych zapisów, natomiast uważamy, że jest to dobry początek do rozpoczęcia debaty na temat zmiany ustawy o podatku dochodowym w Polsce. Dziękuję.