Poseł Jan Warzecha:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wczoraj obchodziliśmy 70. rocznicę przemianowania Związku Walki Zbrojnej na Armię Krajową. Z tej okazji Sejmik Województwa Podkarpackiego uchwałą z dnia 31 stycznia ustanowił bieżący rok w województwie podkarpackim Rokiem Armii Krajowej.

    W dzisiejszym oświadczeniu w wielkim skrócie pragnę przywołać historię Obwodu ZWZ-AK Dębica oraz oddać hołd bohaterom struktur Polskiego Państwa Podziemnego z powiatu dębickiego.

    W uzasadnieniu uchwały przyjętej przez sejmik w sposób szczególny zaakcentowano bohaterską postawę członków podziemia zbrojnego Obwodu ZWZ-AK Dębica ˝Deser˝ za wyjątkowo bohaterską i wytrwałą obronę opanowanego terytorium w okresie akcji ˝Burza˝; Obronę dramatyczną dlatego, że toczoną w okrążeniu z przeważającymi po wielokroć oddziałami piechoty i artylerii Wehrmachtu wspomaganymi lotnictwem, obronę w okrążeniu, celowo spowodowanym przez Armię Czerwoną.

    Sukcesy żołnierzy Armii Krajowej z powiatu dębickiego nie ograniczają się jedynie do okresu akcji ˝Burza˝. Podziemie w powiecie dębickim było aktywne już od 1939 r. przez cały okres okupacji, a także po jej zakończeniu, odnosząc spektakularne sukcesy na skalę ogólnopolską i międzynarodową. W tym miejscu pragnę przypomnieć tylko najistotniejsze wydarzenia, a do takich między innymi należą działania wywiadu ZWZ-AK Dębica, o których mówił świat.

    Dwukrotnie w czasie okupacji komenda obwodu Dębica dostarczała aliantom bardzo wartościowe materiały, mające decydujący wpływ na przebieg wydarzeń na arenie międzynarodowej. Po raz pierwszy w marcu 1941 r., kiedy wywiad obwodu zebrał dowody na zaawansowane plany ataku III Rzeszy na Związek Radziecki. Zaś po raz drugi, przekazując materiały dotyczące eksperymentów nad bronią V-2, która miała zmienić losy II wojny światowej. Dzięki szybkim działaniom wywiadowców z Podkarpacia oraz zdobyciu rakiety pod Sarnakami stał się możliwy przerzut części tej broni, wraz z jej opisem, drogą powietrzną z okupowanego terytorium Polski do Londynu w ramach akcji o kryptonimie ˝Most III˝.

    Istotną rolę w wielu ogniskach walki konspiracyjnej w powiecie dębickim odegrali przedwojenni wojskowi 5. Pułku Strzelców Konnych, stanowiący najliczniejszą kadrę w obwodzie Dębica, który między innymi dzięki ich zaangażowaniu wyrósł do roli najlepszego obwodu w inspektoracie Rzeszów. W uznaniu zasług ci bohaterowie otrzymali przechodni sztandar Inspektoratu AK Rzeszów: Najlepsi w inspektoracie i wzorowo przygotowani do akcji ˝Burza˝.

    Sukcesy Obwodu ZWZ-AK Dębica nie byłyby możliwe, gdyby nie zaangażowanie komendantów obwodu oraz czołowych przywódców. Na szczególne uznanie zasługują: Artur Towarnicki pseudonim ˝Tur˝, Antoni Cwen ˝Ren˝, Adam Lazarowicz ˝Klamra˝, Józef Lutak ˝Dyzma˝, Ludwik Marszałek ˝Zbroja˝, Władysław Strumski ˝Brutus˝, Cecylia Łopuska ˝Danuta˝, Helena Jabłonowska ˝Rzepicha˝ oraz wielu innych żołnierzy ZWZ-AK z obwodu Dębica.

    Wysoka Izbo! Rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej nie przerwał dążeń niepodległościowych działaczy konspiracji z powiatu dębickiego. Wielu z nich angażowało się w działalność konspiracyjną w szeregach organizacji: Nie, Delegaturze Sił Zbrojnych i Wolność i Niezawisłość, a także w innych organizacjach poakowskich. Wielu utworzyło struktury ogólnopolskie tych organizacji, płacąc za to najwyższą cenę, jak między innymi Adam Lazarowicz - wiceprezes IV Zarządu Głównego Zrzeszenia WIN, Karol Chmiel, skazany również w procesie IV zarządu, czy Ludwik Marszałek, skazany na karę śmierci za działalność niepodległościową na Dolnym Śląsku. Te osoby są ikonami w panteonie żołnierzy wyklętych, którym należy się nasz szczególny szacunek, a okazją do tego jest uchwalony przed rokiem Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W 70. rocznicę powołania przez generała Władysława Sikorskiego Armii Krajowej pragnę oddać cześć wszystkim członkom podziemnych struktur Polskiego Państwa Podziemnego z powiatu dębickiego, którzy nie szczędząc ofiar, bohatersko służyli ojczyźnie w czasie okupacji i po jej zakończeniu. Dołóżmy wszelkich starań, aby oddać im hołd i zachować pamięć o nich za ich niezłomną postawę oraz troszczyć się o wartości moralne i narodowe, jakie im przyświecały w czasie walki o wolność w mrocznych latach okupacji. Dziękuję. (Oklaski)