13 punkt porządku dziennego:

Poseł Jan Łopata:

    Bardzo dziękuję, panie marszałku.

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Państwo Ministrowie! W imieniu i z upoważnienia posłów wnioskodawców mam zaszczyt przedstawić projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym zawarty w druku nr 115.

    Zmiana projektowanej ustawy ma na celu zmodyfikowanie metody obliczania podatku rolnego. W obowiązującym stanie prawnym podatek rolny za dany rok, stosownie zresztą do art. 6 ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, wynosi:

    - od 1 ha przeliczeniowego gruntów gospodarstw rolnych - równowartość pieniężną 2,5 q żyta,

    - od 1 ha pozostałych gruntów - równowartość pieniężną 5 q żyta, obliczone według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. Średnią cenę skupu żyta ustala się na podstawie komunikatu prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym RP ˝Monitor Polski˝ w terminie 20 dni po upływie trzeciego kwartału. Ustawa przewiduje również, że rady gmin są uprawnione do obniżenia ustalonych w powyższy sposób cen skupu żyta, przyjmowanych jako podstawa obliczania podatku rolnego na obszarze gmin.

    Nowelizacja ustawy zmierza do zastąpienia okresu trzech kwartałów roku poprzedzającego rok podatkowy, jako okresu obliczania średniej ceny skupu żyta, okresem jedenastu kwartałów, liczonych jako pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy oraz osiem kwartałów bezpośrednio poprzedzających rok poprzedzający rok podatkowy. Wydłużenie okresu obliczania średniej ceny skupu żyta ma w ocenie wnioskodawców ustabilizować i urealnić cenę skupu żyta w dłuższym okresie i uniezależnić sposób jej obliczania od okresowych czy nawet chwilowych wahań cen na rynku zbóż, a ostatnio obserwowanych.

    Właśnie obserwowana sytuacja na rynkach rolnych, powodująca odczuwalny w skali globalnej wzrost cen płodów rolnych i artykułów rolno-spożywczych, oddziałuje na szerokie grupy społeczne nie tylko jako konsumentów, ale również nie pozostaje bez znaczenia dla podmiotów objętych obowiązkiem uiszczania podatku rolnego. Wysokość tego podatku jest bowiem uzależniona wprost od ceny żyta w określonym czasie, a te ceny z kolei - od lokalnych albo globalnych mechanizmów podaży i popytu, uwarunkowanych szeregiem przyczyn niezależnych od indywidualnych decyzji gospodarczych.

    Nowelizacja ustawy o podatku rolnym w omawianym zakresie jest zatem próbą złagodzenia w obszarze, w którym ingerencja ustawodawcza jest możliwa i może być skuteczna, gwałtownych wahań rynkowych będących wynikiem niezależnych procesów zachodzących w światowej gospodarce. Wahania te bowiem, zwłaszcza kiedy są znaczące, wpływają pośrednio na wysokość ustalanego podatku rolnego. Zamiarem projektodawców jest zatem wypracowanie mechanizmu, którego stosowanie spowoduje, że wysokość tego podatku odzwierciedla długofalowe tendencje na rynku zbóż i jest adekwatna do cen produktów i kosztów związanych z organizacją produkcji uśrednionych w dłuższej perspektywie czasowej.

    Teraz kilka liczb. Otóż na przestrzeni ostatnich pięciu lat średnie ceny skupu 1 kwintala żyta za okres pierwszych trzech kwartałów, czyli za okres, który był stosowany zgodnie z ustawą o podatku rolnym do naliczania wysokości podatku rolnego, kształtowały się następująco: za rok 2007 średnia cena żyta wynosiła 58,29 zł, w 2008 r. była niewiele mniejsza - 55,80 zł, ale już w roku 2009 spadła do 34,10 zł, w 2010 r. wyniosła 37,64 zł. W roku 2011, który jest podstawą do naliczenia podatku rolnego za rok 2012, średnia cena żyta za trzy kwartały to jest 74,18 zł, czyli jest prawie o 100% wyższa niż w roku poprzednim.

    Z powyższego zestawienia wynika, że cena żyta podlega znacznym wahaniom i jedynie jej uśrednienie ułatwi przewidywanie kosztów dla rolników i planowanie przychodów z tego tytułu dla samorządów gmin. Przyjęcie średniej ceny skupu żyta z ostatnich jedenastu kwartałów oznaczałoby, że wysokość podatku rolnego z 1 ha przeliczeniowego użytków rolnych kształtowałaby się następująco: w 2010 r. byłaby to cena 121,63 zł za 1 ha przeliczeniowy, w 2011 r. - 109,95 zł za 1 ha, a w 2012 r. - 149,07 zł.

    Wprowadzenie w ustawie zmiany polegającej na wydłużeniu do jedenastu ostatnich kwartałów okresu obliczania średniej ceny skupu żyta stanowiącej podstawę naliczania wysokości podatku rolnego oznaczać będzie, iż w roku 2012 podatnicy zapłaciliby podatek od 1 ha przeliczeniowego wyższy o 58,4%, mimo wszystko wyższy o 58,4%, zamiast wyższego o 97,08%, prawie 100% w porównaniu z płaconym w roku 2011. A zatem pomimo znacznych różnic cen skupu żyta w poszczególnych latach średnia cena z jedenastu kwartałów przyjmowana do naliczania podatku rolnego zapewnia zmniejszenie różnic w wysokości podatku płaconego przez rolników z 1 ha przeliczeniowego w kolejnych, następujących po sobie latach. Myślimy, że wpłynie to na stabilizację w zakresie planowania przez gminy przychodów z tego tytułu.

    Teraz istotna kwestia, o której chcę powiedzieć, mianowicie proponuje się aby ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Należy jednak podkreślić, że projektodawcy wnoszą, by przepisy znowelizowanej ustawy znalazły zastosowanie do podatku rolnego ustalonego już na rok 2012. Biorąc pod uwagę, że termin ogłaszania komunikatu prezesa Głównego Urzędu Statystycznego został określony do dnia 20 października roku poprzedzającego rok podatkowy, termin ogłoszenia tego komunikatu w przypadku roku podatkowego 2012 został określony na 7 dni od dnia wejścia w życie znowelizowanej ustawy.

    Projekt ustawy będzie oddziaływał na gminy, dla których wpływy z tego podatku stanowią jedno ze źródeł dochodów. W projekcie ustawy zawarto przepis przejściowy na rok 2012, zgodnie z którym pozostawiono radzie gminy możliwość obniżania ceny skupu żyta przyjmowanej jako podstawa obliczenia podatku rolnego na obszarze gminy, zaznaczając jednocześnie, że ewentualna uchwała w tym zakresie powinna uwzględniać nowy stan prawny wynikający ze zmiany art. 6 ustawy. W sytuacji gdy obniżona cena skupu żyta miałaby być wyższa od ceny ustalonej zgodnie z nowymi przepisami, projekt ustawy przewiduje bezpośrednie zastosowanie przepisów ustawy dotyczących wysokości ceny skupu żyta, dając jednocześnie radzie gminy możliwość obniżenia również tej ceny. Takie rozwiązanie należy uznać za celowe i spójne systemowo, ponieważ eliminuje ono możliwość obowiązywania prawa miejscowego niezgodnego z aktualną treścią ustawy.

    Nie jest możliwa do oszacowania ogólna sytuacja związana z dochodami gmin w związku z wejściem w życie ustawy, z uwagi na fakt pozostawionej władzom gminy swobody w obniżaniu ceny skupu żyta ustalonej zgodnie z zasadami ustawowymi. Jednakże podkreślenia wymaga fakt, że nowelizacja ustawy z powodów wskazanych wyżej zmierza m.in. do ustabilizowania dochodów gmin z tytułu podatku rolnego w dłuższej perspektywie, a co się z tym wiąże - do efektywniejszego planowania gminnych budżetów.

    Projekt będzie jednak przede wszystkim oddziaływał na podmioty obowiązane do zapłaty podatku rolnego, w szczególności właścicieli, posiadaczy i użytkowników wieczystych gruntów. Celem nowelizacji jest możliwość ustalenia optymalnej stawki podatku rolnego, to znaczy takiej, która nie jest uzależniona od chwilowych czy gwałtownych wahań rynkowej koniunktury. Proponowany sposób obliczania wysokości podatku rolnego stabilizuje perspektywę finansową gospodarstw rolnych i stwarza lepszą możliwość planowania dochodów i wydatków z tytułu prowadzonej działalności.

    Projekt ustawy nie zawiera regulacji bezpośrednio oddziałujących na sytuację i rozwój regionalny. Należy jednak wskazać, że wysokość średniej ceny skupu żyta, obliczanej zgodnie z nowymi zasadami, w zależności od tego, w jaki sposób cena ta będzie się kształtować, może wpływać na sytuację podmiotów gospodarujących oraz innych osób objętych obowiązkiem uiszczenia podatku rolnego.

    Wysoki Sejmie! W związku z tym, co przed chwilą przedstawiłem, bardzo proszę koleżanki i kolegów posłów oraz przedstawicieli rządu o pozytywną ocenę projektu i wnoszę o merytoryczną i w miarę szybką pracę nad projektem w komisjach sejmowych. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)