1 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy budżetowej na rok 2012 (druki nr 44 i 134).

Poseł Jan Łopata:

    Bardzo dziękuję, pani marszałek.

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt przedstawić opinię na temat sprawozdania Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy budżetowej na rok 2012.

    Wysoki Sejmie! Zbliżamy się, oczywiście na etapie prac sejmowych, do końca pracy nad budżetem państwa na rok bieżący, na rok 2012. Prace nad każdym budżetem to - trzeba przyznać - duży wysiłek wielu ludzi, grona specjalistów z różnych dziedzin. Prace te są obarczone dużą niepewnością i presją z jednej strony, a dużymi oczekiwaniami z drugiej strony, czego próbkę mieliśmy przed chwilą chociażby w tej polemice. W zasadzie każdego roku jest podobnie, choć trzeba przyznać, że ten rok, ten budżet jest jednak wyjątkowy.

    Otóż prace nad nim rozpoczęły się już w kwietniu 2011 r. - wynikało to z obawy o połączenie wysiłku w pracach nad budżetem z przewodnictwem Polski w Unii Europejskiej. Dochodził również element polityczny - wybory parlamentarne. Ale życie bywa zwykle barwniejsze. Tak było i tym razem. Jak się okazało, nie to stanowiło główny problem w opracowaniu budżetu, ale czynniki zewnętrzne.

    Bo rzeczywiście z jednej strony mamy gospodarkę, która rozwija się dynamicznie, i to zarówno poprzez inwestycje, jak i poprzez konsumpcję, a ostatnie dane Głównego Urzędu Statystycznego o dynamice produkcji przemysłowej i budowlano-montażowej w grudniu 2011 r. czy też komunikat o przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu dają podstawę do twierdzenia o mocnym fundamencie polskiej gospodarki, ale z drugiej strony jest niepokój - nie będę używał słowa ˝kryzys˝, tak często odmienionego przez różne przypadki, więc mówmy ˝niepokój˝ - w strefie euro.

    Następują częste ingerencje firm ratingowych w realną gospodarkę, ale doczekaliśmy się już rewanżu instytucji państwowych pod adresem tychże firm. Ostatnio obiegła świat informacja, że włoska policja skarbowa przeprowadziła przeszukanie w biurze amerykańskiej agencji ratingowej Standard § Poor˝s, oskarżając ją o manipulowanie rynkiem i nieuprawnione wykorzystywanie zastrzeżonych informacji. Jaka jest prawda, pewnie nigdy się nie dowiemy, ale chaos z tym związany mocno odczuwamy. Dlatego też należało przyjąć do budżetu bardzo ostrożne założenia makroekonomiczne, ale o tym dyskutowaliśmy w trakcie pierwszego czytania.

    Proponuję, abyśmy zastanowili się przez chwilę, czy musi tak być i jak to się stało, że i my podlegamy tym nie do końca obiektywnym ocenom tychże firm ratingowych.

    I co nieco o tym temacie, który pan minister już przed chwilą trochę komentował.

    Otóż, panie ministrze, rok temu użył pan dość dramatycznego i drastycznego porównania otwartych funduszy emerytalnych do raka, cytuję: który urósł do gigantycznych rozmiarów i niszczy cały system emerytalny, a teraz przerzucił się na finanse publiczne. Dalej informował pan, że globalnie 1/3 długu publicznego wynika z otwartych funduszy emerytalnych, czyli 232 mld zł. Przypomnijmy, że te słowa wypowiedział pan 7 lutego 2011 r. Gdybyśmy to dokładnie policzyli od 1999 r., odkąd zaaplikowano Polsce, jak państwo pamiętacie, cztery wielkie reformy - to jest temat na inną debatę, co z nich pozostało - w tym reformę emerytalną, dług publiczny według Głównego Urzędu Statystycznego wzrósł z 232 mld zł właśnie w 1999 r. do 745 mld zł pod koniec 2010 r., czyli o 475 mld zł, w tym z powodu otwartych funduszy emerytalnych - o 232 mld zł, czyli dokładnie o połowę.

    Po wielkich bojach ustawą z dnia 25 marca 2011 r. zredukowaliśmy o 2/3 wysokość składki przekazywanej z ZUS do otwartych funduszy emerytalnych. Dzięki tej zmianie w roku 2011 uratowano ok. 13 mld zł, a w roku bieżącym zaoszczędzimy ponad 18 mld zł, co oczywiście zmniejszy potrzeby pożyczkowe kraju. Ale nawet tak okrojone funkcjonowanie otwartych funduszy emerytalnych to konieczność zdobycia w 2012 r. co najmniej 24 mld zł, by sfinansować transfer składki do OFE i pokryć odsetki od narastającego długu.

    Wyraźnie widać bezsens funkcjonowania otwartych funduszy emerytalnych, polegający na tym, że obecnie Polska zadłuża się, żeby przekazać im pieniądze, a w przyszłości poniesie dodatkowy ciężar związany z wykupem od nich skarbowych papierów dłużnych. W tzw. międzyczasie, czyli przez kilkadziesiąt lat, instytucje finansowe pobierają regularnie opłaty od - jak ja to nazywam - odwróconego perpetuum mobile, od przemiału papierów.

    By nie być gołosłownym, otwarte fundusze emerytalne w 2008 r. straciły ok. 14% swego - naszego - zgromadzonego kapitału. Oczywiście krytyków tego stanu rzeczy mamiono opinią - dzisiaj też to słyszymy - że trzeba na ten problem patrzeć w dłuższej perspektywie czasu, że chwilowe spadki są naturalne itd. A że dwadzieścia parę miliardów stracili polscy emeryci, mówię o roku 2008, stracił polski budżet - to wypadek przy pracy.

    Mamy rok 2011. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazał ponad 15 mld zł do otwartych funduszy emerytalnych, a na koniec roku oszczędności Polaków zgromadzone w funduszach emerytalnych wyniosły 224,7 mld zł i były wyższe tylko o 3,5 mld zł. Kolejne 12 mld zł tym razem straciliśmy w imię... Właśnie, w imię czego?

    Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! Przypomniałem tę kwestię nie dlatego, że dręczy mnie jakaś fobia, ale w kontekście sprawozdania Komisji Finansów Publicznych i zestawienia poprawek do projektu ustawy budżetowej na rok 2012. Poseł sprawozdawca dość obszernie i precyzyjnie omówił prace nad ustawą i przedstawił poprawki. Oczywiście nie wszystkie zasługują na poważne potraktowanie. Jest wiele poprawek bardzo, ale to bardzo lokalnych. W takich sytuacjach nasuwa się pytanie: Jak wyglądałaby praca nad budżetem, gdyby wybory do Sejmu odbywały się w okręgach jednomandatowych? Ile mielibyśmy wówczas poprawek i jak wyglądałaby praca nad tym budżetem?

    (Poseł Izabela Leszczyna: 460.)

    Wiele poprawek jest systemowych, ważnych dla całych sektorów gospodarki, dla wielu obywateli. Oczywiście stanowisko rządu, nas posłów, posłów koalicji, brak sensownego źródła pokrycia i czerwony guzik, czerwony przycisk... Biorąc pod uwagę to, co prezentowałem w sprawie otwartych funduszy emerytalnych, mnie się wydaje, nam się wydaje, że mogłoby być inaczej. Dlatego nie mogę nie zadać panu ministrowi pytania (mam nadzieję, że słyszy, tak, teraz już na pewno słyszy), czy pan podziela nasz pogląd, a jeśli tak, to czy nie czas dokonać reformy. Niech w tym swoistym kasynie pozostaną ci, co chcą, jak zakłada unijna dyrektywa MiFID, a nie przymuszani wszyscy dorośli obywatele. Będzie o wiele łatwiej z następnymi budżetami i nie będziemy tak drastycznie poddawani presji firm ratingowych, a ojciec reformy emerytalnej nie będzie nam, o ironio, wskazywał na zainstalowany licznik wzrastającego długu. (Oklaski) Tymczasem są takie...

    Bardzo dziękuję, panie ministrze, rozumiem, że już bez słów, zwalniam pana z odpowiedzi.

    (Minister Finansów Jan Vincent-Rostowski: Słucham i odpowiem panu.)

    Tymczasem są takie potrzeby budżetowe, które zmuszają do szukania dochodów, by je zaspokoić w obrębie tego samego budżetu. Nasze propozycje to wprowadzenie do budżetu na rok 2012 w załączniku nr 1 w części 20: Gospodarka, dodatkowego działu 756: Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej, i ustala się dochody w pozycji: Plan na rok 2012 w kwocie 290 mln zł. Dochody w części 20: Gospodarka, na rok 2012 są prognozowane w projekcie budżetu na poziomie 55,3 mln zł i stanowi to niespełna 40% wykonania planu na rok 2011, czy za rok 2011.

    Zdecydowanie niższy plan dochodów wynikał z zamiaru zaniechania poboru dywidendy w dwóch spółkach Skarbu Państwa - w jednej z większościowym udziałem Skarbu Państwa i drugiej jednoosobowej. W poprzednich latach z tytułu dywidend z Węglokoksu i Jastrzębskiej Spółki Węglowej realizowano ponad połowę dochodów w części 20. Tą poprawką chcemy ten stan utrzymać. Skonsolidowany zysk Węglokoksu na koniec roku 2011 wyniósł ponad 500 mln zł netto. Jastrzębska Spółka Węglowa w 2011 r. została wprowadzona na Warszawską Giełdę Papierów Wartościowych, ale nadal udział Skarbu Państwa w jej akcjonariacie przekracza 60%, a zysk netto tej spółki, takie mam dane po trzech kwartałach, to ponad 1100 mln zł. Nie ma więc obaw o drenowanie podmiotów, zaś wydatki z tej kwoty szczegółowo opisuję w prezentowanej poprawce, którą złożymy na ręce pani marszałek.

    Istotniejsze pozycje wydatków z tej poprawki to zwiększenie dotacji dla Agencji Rezerw Materiałowych, a jest to niezbędne dla zapewnienia utrzymania i rotacji rezerw strategicznych zgodnie z ustawą z dnia 29 października 2010 r. o rezerwach strategicznych oraz ustawą o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym, tak skomplikowany jest tytuł tej ustawy. Konieczność utrzymania przez Agencję Rezerw Materiałowych zapasów państwowych na poziomie nie mniejszym niż 14-dniowe średnie dzienne wewnętrzne zużycie ropy naftowej i produktów naftowych, z uwzględnieniem 10-procentowego powiększenia z tytułu zapasów niedostępnych z przyczyn technicznych, wynika właśnie z wyżej wymienionej ustawy. Zapasy państwowe stanowią kluczowy element całego systemu zapasów interwencyjnych. Ewentualne obniżenie poziomu zapasów państwowych skutkować będzie także niewywiązaniem się przez Polskę z zobowiązań międzynarodowych wynikających z uczestnictwa naszego kraju w Międzynarodowej Agencji Energii oraz członkostwa w Unii Europejskiej, a w konsekwencji wszczęciem przez Unię procedury nałożenia na nasz kraj kary.

    W przypadku niezwiększenia wydatków na Agencję Rezerw Materiałowych niezbędne będzie zaciągnięcie kredytu bankowego w tej wysokości na dofinansowanie planowych wydatków związanych z gospodarowaniem rezerwami strategicznymi i zapasami państwowymi oraz na pokrycie kosztów związanych z ich obsługą. Proponujemy zwiększyć wydatki na ten cel z tego dodatkowego dochodu, o którym mówiłem, o 141 438 tys. zł.

    Inna pozycja wydatkowa, którą proponujemy zwiększyć o 75 mln zł, również dotyczy części 20: Gospodarka, chodzi o dział 100: Górnictwo i kopalnictwo. Środki w wysokości 75 mln zł mają zapewnić finansowanie ekwiwalentów pieniężnych z tytułu prawa do bezpłatnego otrzymywania węgla przysługującego emerytom i rencistom górniczym. Środki te są niezbędne na realizację wypłat dla ok. 90 tys. osób. Coroczny wzrost kwoty ekwiwalentu wynika z rosnących cen węgla.

    O dalszą kwotę 70 mln zł proponujemy zwiększyć przychody Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w celu zapewnienia dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na sfinansowanie części kosztów inwestycji i częściowo spłaty kapitału kredytów na realizację inwestycji.

    Proponujemy również poprawkę - to jest druga istotna poprawka, na którą na pewno służby, o których za chwilę będę mówił, czekają - zmierzającą do zwiększenia uposażenia funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Służby Więziennej o kwotę 300 zł miesięcznie od 1 października 2012 r. Poprawka ta dotyczy kwoty 76 160 tys. zł i prowadzi do przeniesienia wydatków w części 83: Rezerwy celowe z rezerwy celowej w poz. 4 do rezerwy celowej utworzonej w poz. 72.

    W kontekście kwot, o których mówiłem, opisując mechanizm otwartych funduszy emerytalnych, są to naprawdę niewielkie pieniądze i naprawdę z trudem po wielu dniach wskazane. Dlatego jeszcze raz apeluję o refleksję i dyskusję nad mechanizmem tak dobitnie określonym rok temu przez pana ministra Rostowskiego.

    Wysoki Sejmie! Tak jak to bywa w zasadzie każdego roku w przypadku uchwalania budżetu oceny i opinie są niejednoznaczne. Mieliśmy tego przykład, gdy słuchaliśmy wystąpień kolegów z innych klubów. Trudno się temu dziwić. Ale żyjemy w realnym świecie, nie w świecie marzeń i mamy świadomość, że możemy podzielić tylko tyle, ile wypracujemy, a nawet mniej, gdy uwzględnimy chociażby koszty obsługi zadłużenia. Ja deklaruję, że mój klub z takim przesłaniem nadal będzie pracował nad budżetem na rok 2012. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)