25 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o przedstawionym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (druki nr 3288 i 3632).

Poseł Sprawozdawca Izabela Katarzyna Mrzygłocka:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Państwo Ministrowie! W imieniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Projekt przedstawiony przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zawarty jest w druku nr 3288, natomiast sprawozdanie komisji - w druku nr 3632.

    23 kwietnia na posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach projekt został skierowany do prac w podkomisji stałej do spraw nowelizacji Kodeksu pracy oraz Kodeksu postępowania administracyjnego. Podkomisja rozpatrywała projekt na czterech posiedzeniach. Komisja Nadzwyczajna do spraw zmian w kodyfikacjach przyjęła sprawozdanie podkomisji 8 lipca br.

    Chciałabym podkreślić, że omawiany projekt ustawy jest kolejną inicjatywą legislacyjną, która wprowadza rozwiązania ułatwiające godzenie życia rodzinnego z życiem zawodowym, tym samym jest kontynuacją zmian w tym obszarze.

    Niespójne rozwiązania dotyczące urlopów związanych z opieką nad dzieckiem mogą utrudniać rodzicom planowanie podziału obowiązków. Zaproponowane w prezydenckim projekcie ustawy zmiany dotychczasowego systemu urlopów związanych z rodzicielstwem obejmują: uproszczenie i ujednolicenie niektórych przepisów dotyczących tych urlopów, zwiększenie elastyczności tych urlopów, co pozwoli rodzicom na lepsze dostosowanie ich wykorzystania do indywidualnych wyborów i potrzeb, a także zwiększenie uprawnień rodzicielskich przysługujących ojcu.

    Komisja Nadzwyczajna przyjęła szereg poprawek o charakterze merytorycznym, redakcyjnym, technicznym oraz porządkowym, które bezsprzecznie ułatwią interpretację przepisów. Jest to łącznie 45 poprawek.

    Ze względu na wątpliwości podnoszone przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zrezygnowano z uzupełnienia katalogu okoliczności, które nie mogą stanowić przyczyny dyskryminacyjnego traktowania pracowników, o wykonywanie obowiązków rodzinnych. Pojęcie obowiązków rodzinnych jest szerokie, jego granice są płynne, a zdefiniowanie tego pojęcia na poziomie Kodeksu pracy jest niestety niemożliwe. W trakcie prac komisja zrezygnowała również z wprowadzenia regulacji nakładającej na pracodawcę obowiązek informowania pracownika o uprawnieniach związanych z obowiązkami rodzinnymi i rodzicielstwem. Zmiany konsumuje poprawka nr 1, którą uchylamy pkt 1-7 w art. 1 projektu.

    Kolejna poprawka ma charakter formalny i wynika ze zmiany konstrukcji legislacyjnej przepisów projektu. Przyjęto dwa odrębne bloki przepisów: pierwszy dotyczący urlopu rodzicielskiego, a drugi dotyczący urlopu wychowawczego, rezygnując z jednego wspólnego bloku przepisów dotyczącego zarówno urlopu rodzicielskiego, jak i wychowawczego. Na skutek tego trzeba zmienić między innymi odesłania w przepisach. Poprawka ta konsumuje także trzy założenia nowelizacji, tj. połączenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego z urlopem rodzicielskim. Jest to podyktowane brakiem istotnych różnic między tymi dwoma urlopami. Nowelizacja zakłada również zapewnienie wymienności uprawnień pomiędzy pracownikami oraz innymi ubezpieczonymi, a także zmianę terminu złożenia wniosku o urlop, wydłużenie tego terminu z 14 do 21 dni. Także poprawki 5. i 6. wynikają z tej nowej koncepcji legislacyjnej.

    Następna poprawka polega na przeniesieniu części § 8 art. 180 do rozporządzenia, które będzie wydawane na podstawie art. 186^8a. W tym akcie wykonawczym zostanie określona treść wszystkich wniosków o urlopy związane z rodzicielstwem oraz dokumenty, które się dołącza do tych wniosków.

    Komisja podczas prac dostosowała także przepisy do obecnie stosowanej terminologii. Projekt nie uwzględniał między innymi nowych przepisów dotyczących pieczy zastępczej.

    Komisja przyjęła również poprawkę, która umożliwi ojcu przerwanie urlopu ojcowskiego w przypadku, kiedy dziecko będzie wymagać opieki szpitalnej. W tej sytuacji ojciec będzie mógł wykorzystać urlop po powrocie dziecka ze szpitala. Analogicznie wprowadzono poprawkę, która umożliwi rodzicom adopcyjnym korzystającym z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przerwanie urlopu w momencie, gdy dziecko wymaga opieki szpitalnej, oraz wykorzystanie urlopu po powrocie dziecka ze szpitala.

    Ze względu na rozdzielenie przepisów na dwa oddzielne bloki, o których wspominałam wcześniej, konsekwentnie wprowadziliśmy zmiany do przepisów dotyczących urlopu wychowawczego. Z uwagi na wprowadzenie możliwości wykorzystania urlopu rodzicielskiego do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat, wydłużamy także okres wykorzystania urlopu wychowawczego do tego okresu. W art. 186 Kodeksu pracy wprowadziliśmy nowy paragraf, którego przepis jednoznacznie wskazuje, że urlop wychowawczy w wymiarze 3 lat przysługuje łącznie obojgu rodzicom. W tym artykule wprowadziliśmy również zmianę, zgodnie z którą z urlopu wychowawczego będą mogli korzystać jednocześnie oboje rodzice dziecka. Obecnie jest to możliwe tylko przez okres 4 miesięcy urlopu wychowawczego. Komisja przyjęła również poprawkę, która polega na przeniesieniu z obecnego rozporządzenia na grunt ustawy przepisów dotyczących terminu złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego oraz przepisów dotyczących wycofania takiego wniosku - to się odbywa najpóźniej na 7 dni przed rozpoczęciem urlopu. Komisja doprecyzowała również liczbę części, w których może zostać udzielony urlop wychowawczy.

    Jedną z ważniejszych poprawek jest zmiana konstrukcji wykorzystania dwudniowego zwolnienia na dziecko w wymiarze godzinowym. W projekcie zakładano wprowadzenie takiej możliwości w trybie porozumienia między pracodawcą a zakładową organizacją związkową lub przedstawicielstwem pracowników. Podczas prac podkomisji zaproponowano, aby taka możliwość została przewidziana na poziomie ustawy. Zgodnie z przyjętymi przepisami pracownik wychowujący dziecko do lat 14 będzie corocznie decydował o tym, czy zamierza wykorzystać zwolnienie w formie godzinowej, czy, jak dotychczas, w formie pełnych dwóch dni roboczych. Proponowane obecnie przepisy pozwolą dostosować sposób wykorzystania zwolnienia na dziecko do różnych form organizacji pracy pracownika.

    Komisja doprecyzowała także przepisy dotyczące proporcjonalnego wydłużenia urlopu rodzicielskiego w przypadku łączenia tego urlopu z pracą u pracodawcy, który go udzielił, poprzez precyzyjne określenie sposobu obliczenia części urlopu, o jaką urlop ulega wydłużeniu.

    Ze względu na wątpliwości podnoszone przez Ministerstwo Zdrowia, a dotyczące wystawiania przez lekarzy zaświadczeń o karmieniu dziecka piersią i sugestię przeprowadzenia w tym zakresie szerokich konsultacji ze środowiskiem lekarskim zrezygnowano z określenia maksymalnego wieku dziecka uprawniającego do korzystania z przerwy na karmienie - nie później niż ukończenia przez dziecko 2. roku życia - oraz wprowadzenia po ukończeniu przez dziecko tegoż roku życia konieczności przedstawienia pracodawcy zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego karmienie jako warunku dalszego korzystania z przerw na karmienie.

    Komisja zmieniła również przepisy dotyczące daty wejścia w życie ustawy - z uwagi na konieczność skorelowania przepisów prezydenckiego projektu ustawy z ustawą z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (przypomnę, że chodzi o ustawę wprowadzającą świadczenie rodzicielskie w wysokości 1000 zł), która wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., oraz z ustawą z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (i to jest z kolei ustawa dotycząca umów o pracę na czas określony), która wejdzie w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Przyjęto, że nowelizacja powinna wejść w życie zasadniczo z dniem 2 stycznia 2016 r., z wyjątkiem dotyczącym zmiany art. 182 Kodeksu pracy, który powinien wejść w życie z dniem 1 marca 2016 r.

    Zmiany wprowadzone w innych ustawach, między innymi w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela, ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej oraz ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, stanowią zasadniczo konsekwencję włączenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego do urlopu rodzicielskiego oraz z uwagi na umożliwienie wykorzystania części urlopu rodzicielskiego do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.

    W imieniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach rekomenduję Wysokiemu Sejmowi przyjęcie sprawozdania komisji zawartego w druku nr 3632. Dziękuję. (Oklaski)