14 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Małgorzata Woźniak:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Zwracam się z prośbą do pana ministra o zajęcie stanowiska w sprawie wysokości płacy minimalnej w kontekście elementów składowych wynagrodzenia stanowiących w sumie kwotę płacy minimalnej.

    Problem elementów składowych wynagrodzenia minimalnego jest częstym tematem spotkań odbywanych w ramach mojej działalności parlamentarnej. Okazuje się, że powszechnym zjawiskiem jest wypłacanie wynagrodzenia minimalnego, w skład którego wchodzą elementy z definicji wykraczające poza standardowe rozumienie płacy zasadniczej, w tym przypadku minimalnej, to jest premie, nagrody, a co najgorsze, dodatek stażowy za wysługę lat. Zastosowanie takiej metodologii obliczania wynagrodzenia minimalnego faktycznie wypacza istotę i funkcję nagrody lub premii oraz stanowi niejako również wypaczenie istoty ochronnej płacy minimalnej.

    Proszę o zajęcie stanowiska w tej sprawie i wyrażenie opinii co do zasadności stosowania opisanych praktyk. Proszę również o wyrażenie opinii nie tylko w kontekście podstawy prawnej wykorzystywanej w kształtowaniu przedmiotowego stosunku pracy, ale też o uzasadnienie ewentualnych wątpliwości co do możliwości naruszenia ochrony interesu pracowniczego poprzez nawiązywanie stosunku pracy w oparciu o swobodne definiowanie płacy minimalnej oraz jej części składowych.

14 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Radosław Mleczko:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Pani Poseł! Szanowni Państwo! Zanim odniosę się do istoty pytania, kilka słów komentarza dotyczącego obowiązujących przepisów. Należy bowiem podkreślić, że reguły ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia określają od 1 stycznia 2003 r. przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, wymieniona ustawa zaś stanowi realizację art. 65 ust. 4 konstytucji, w myśl którego, cytuję: ˝Minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości określa ustawa˝. Takie konstytucyjne ujęcie prawa do minimalnego wynagrodzenia za pracę stwarza dla ustawodawcy z jednej strony obowiązek wprowadzenia unormowań prawnych, z drugiej strony jednak pozostawia mu swobodę co do wyboru zasad i kryteriów ustalania i obliczania wysokości tego wynagrodzenia. Z takich też możliwości i obowiązku zarazem skorzystali autorzy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu.

    Zgodnie z art. 6 ust. 4 i 5 ustawy przy porównywaniu wysokości wynagrodzenia pracownika z obowiązującą wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę brane są pod uwagę wszystkie przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, z wyjątkiem nagrody jubileuszowej, odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy i wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

    Dostrzegając wątpliwości związane z zakresem składników uwzględnianych przy porównywaniu wynagrodzenia pracownika z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, należy podkreślić istotę minimalnego wynagrodzenia w obecnym stanie prawnym. Stanowi ono dolną granicę wynagrodzenia, jakie powinien otrzymać każdy pracownik zatrudniony w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, niezależnie od posiadanych kwalifikacji, zaszeregowania osobistego, a także składników wynagrodzenia, systemu i rozkładu pracy stosowanych u danego pracodawcy, jak również szczególnych właściwości i warunków pracy. Taki charakter minimalnego wynagrodzenia przesądza obecnie także o wliczaniu dodatku za wieloletnią pracę, tzw. dodatku stażowego, będącego stałym składnikiem wynagrodzenia za pracę pracowników sfery budżetowej, zarówno państwowej, jak i samorządowej, oraz premii i nagród do wynagrodzenia pracownika w celu jego porównania z obowiązującą wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wyłączenie wymienionych wyżej dodatków czy składników zmierzałoby w konsekwencji do ustalenia wysokości minimalnego wynagrodzenia zasadniczego, a nie minimalnego wynagrodzenia za pracę, a zatem do zmiany charakteru tego wynagrodzenia. Takie ujęcie minimalnego wynagrodzenia za pracę wymagałoby oczywiście oceny pod względem zgodności z art. 65 ust. 4 konstytucji, który zawiera zobowiązanie do określenia w drodze ustawowej minimalnej wysokości wynagrodzenia za pracę lub sposobu ustalenia tej wysokości. Analizując możliwość wyłączenia poszczególnych składników wynagrodzenia z minimalnego wynagrodzenia za pracę, należy brać pod uwagę dodatkowe skutki finansowe dla pracodawców.

    Chciałbym również podkreślić, że pracodawcy sfery budżetowej mają swobodę w prowadzeniu polityki płac, a tym samym wynagrodzenie pracowników może być ustalane jako jednoskładnikowe bądź wieloskładnikowe. Ewentualna modyfikacja zakresu składnikowego minimalnego wynagrodzenia w taki sposób, aby odpowiadało wynagrodzeniu zasadniczemu, oznaczałoby istotną zmianę dotychczasowego charakteru tego wynagrodzenia. Zgłaszane opinie dotyczące sposobu kształtowania minimalnego wynagrodzenia za pracę są przedmiotem analiz w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Przy ocenie zasadności zgłaszanych propozycji brane są pod uwagę m.in. takie kryteria, jak skutki finansowe dla pracodawców, ocena ich oddziaływania na finanse publiczne i na rynek pracy.

    Tyle uwag, które uznałem za niezbędne, żeby zostały tutaj wypowiedziane, w zakresie obowiązujących obecnie przepisów. Chciałbym odnieść się wprost do intencji czy sugestii, która zawarta jest w pytaniu sformułowanym przez panią poseł. Nasze odpowiedzi na liczne interpelacje dotyczące składników minimalnego wynagrodzenia od pewnego czasu zawierają pewien dodatkowy komentarz, który wskazuje na to, że ministerstwo pracy analizuje możliwość czy dostrzega problem, który pani poseł sformułowała w swoim pytaniu i komentarzu, a mianowicie chodzi o sytuację, w której w tym samym zakładzie pracy pracują osoby otrzymujące minimalne wynagrodzenie, choć część z tych osób to wynagrodzenie otrzymuje w takiej wysokości po wliczeniu składników, o których mówiłem wcześniej. Może to budzić uzasadnione wątpliwości dotyczące motywacyjnej funkcji wszelkiego rodzaju dodatków, składników czy nagród, ale może też budzić wątpliwości dotyczące bieżącego funkcjonowania i wzajemnych relacji pomiędzy tymi pracownikami. Dlatego podjęliśmy próbę starannej analizy i chciałbym zapewnić panią poseł tutaj, w Wysokiej Izbie, że w moim przekonaniu w bardzo nieodległym terminie zostaną przedstawione rezultaty tych analiz. Uważamy, że docelowo dążenie do tego, przy wszystkich zastrzeżeniach, o których mówiłem wcześniej, żeby minimalne wynagrodzenie było de facto wynagrodzeniem zasadniczym, przywracałoby właściwą funkcję tym dodatkom i składnikom, o których mówiłem wcześniej, i byłoby w naszym przekonaniu rozwiązaniem pożądanym. Oczywiście okoliczności, o których wcześniej mówiłem, skłaniają nas ku temu, żeby rozważyć pewien etapowy charakter dochodzenia do takiego rozwiązania. O szczegółach jeszcze dziś nie mogę mówić, nie mam do tego upoważnienia ani mandatu. Chciałbym natomiast zapewnić, że ten aspekt minimalnego wynagrodzenia, podobnie jak jego wysokość, jest jak najbardziej przedmiotem analiz ministra pracy i polityki społecznej (Dzwonek) i będzie przedmiotem pewnym rekomendacji, które niebawem chcemy przedstawić. Dziękuję.

14 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Małgorzata Woźniak:

    Dziękuję bardzo, panie ministrze. Nie spodziewałam się tak wyczerpującej i budującej wypowiedzi. Za to serdecznie dziękuję nie tylko panu, ale i ministerstwu. Chcę tylko podkreślić, że sytuacje pracowników w danym zakładzie są różne. Mianowicie osoby, które nie mają dodatku stażowego, a też pracują na podobnych stanowiskach, otrzymują płacę minimalną i osoby, które mają wypracowany dodatek stażowy, też zarabiają płacę minimalną. Uważam, że to jest bardzo krzywdzące. Jest jeszcze jeden aspekt, a mianowicie premia. Zdarza się, że w przypadku np. sprzątaczek premie uzyskują wszyscy pracownicy poza tymi, którzy w danym miesiącu mieli np. zwolnienie lekarskie. Wtedy już nie osiągają oni tego wynagrodzenia minimalnego. Tak że tutaj jest problem. Jeśli pan minister chce odpowiedzieć, to bardzo chętnie posłucham odpowiedzi na ten temat. (Dzwonek) Chociaż było o tym już wcześniej, chciałabym jednak uzyskać odpowiedź dotyczącą dodatku stażowego. Poproszę wyłącznie w zakresie tego dodatku stażowego.

    (Poseł Ryszard Zbrzyzny: Dlatego trochę więcej czasu powinien mieć pan minister.)

14 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Radosław Mleczko:

    Panie Marszałku! Dodatek stażowy rzeczywiście jest takim spektakularnym przykładem właśnie dodatku, co do którego istnieją wątpliwości. Starałem się wyjaśnić, że nie są one z konstytucyjnego punktu widzenia jakimś przedmiotem naszej nadmiernej troski, natomiast z punktu widzenia zarówno mechanizmu motywowania pracownika, jak i takiego po prostu ludzkiego zrozumienia zgadzamy się co do tego, że powinniśmy dążyć w tym kierunku. Mało tego, chciałbym poruszyć tutaj jeszcze jeden wątek, sprawę, o której nie miałem okazji powiedzieć wcześniej. Chodzi mianowicie o kontekst porównań z charakterem minimalnego wynagrodzenia w wielu innych państwach członkowskich. Z naszych analiz wynika, że to dążenie do tego, żeby minimalne wynagrodzenie nie zawierało licznych składników dodatkowych, żeby rzeczywiście było przede wszystkim wynagrodzeniem zasadniczym, jest spójne, to istnieje w wielu państwach członkowskich. Wydaje się, że w pewnej perspektywie Polska powinna również podążać w takim kierunku.

    (Poseł Małgorzata Woźniak: Dziękuję bardzo.)