1 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Administracji i Cyfryzacji o przedstawionym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekcie ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 3027 i 3332).

Poseł Wincenty Elsner:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uczestnicząc jeszcze w zeszłym roku w konsultacjach, które odbyły się u pana prezydenta, w sprawie tego projektu, powiedziałem, że Sojusz Lewicy Demokratycznej nie poprze tego projektu ustawy, i to nie dlatego, zaznaczyłem to na samym początku, aby nie było cienia wątpliwości, że chcielibyśmy ukryć jakiekolwiek zbrodnie z czasów stalinowskich, ale dlatego że jesteśmy zdania, że szacunek należy się wszystkim zmarłym. To, że być może pod dzisiejszymi grobami znajdują się groby starsze, wynika często ze spraw administracyjnych, z tego, że po 20 latach na miejscu nieopłacanych grobów pojawiały się nowe groby. Takie było prawo.

    Projekt ustawy od czasu przeprowadzonych u prezydenta konsultacji zmienił się w jakimś stopniu pod wpływem bardzo krytycznego stanowiska rządu w tej sprawie, który zgłaszał wobec tego projektu ustawy bardzo wiele zastrzeżeń, również natury konstytucyjnej, ale nasze stanowisko pozostaje takie samo. Nie ma naszej zgody na to, aby cmentarze zamienić w obszar wykopalisk, bo tak może się stać. Na podstawie tego projektu ustawy nie można określić skali, na jaką będą mogły być dokonywane ekshumacje przeprowadzane na podstawie decyzji administracyjnej. W projekcie ustawy wyraźnie jest napisane, że do dokonania ekshumacji wystarczy tylko to, aby Instytut Pamięci Narodowej powziął podejrzenie, że pod obecnie istniejącymi grobami znajdują się groby ofiar. Wystarczy tylko podejrzenie. Wykreślono nawet to, co było w pierwotnej wersji: uzasadnione podejrzenie. W tej chwili wystarczy powzięcie podejrzenia.

    Oczywiście genezą tego projektu ustawy jest Łączka, o tym była mowa, ale on dotyczy, może dotyczyć wszystkich cmentarzy w Polsce. Mieliśmy kiedyś specustawę drogową, specustawę o Euro 2012, a w tej chwili prezydent zaproponował specustawę o grobach. Jak szeroko można interpretować ten projekt ustawy? Bardzo ucieszony przedstawiciel PiS pan poseł Pięta podczas konsultacji u prezydenta powiedział, że ten projekt ustawy to za mało, że powinna obowiązywać ustawa, która pozwoliłaby wszystkich peerelowskich działaczy czy, powiedzmy, znaczną ich część ekshumować i gdzieś przenieść. Być może ktoś będzie miał podejrzenie, że również pod grobem np. Wojciecha Jaruzelskiego czy Józefa Oleksego spoczywają takie osoby. Być może ktoś miałby takie podejrzenie, zwłaszcza gdybyście wy, po tej stronie sali, o tym decydowali. Kiedyś mieliśmy wojnę na teczki, a dzisiaj chcecie nam zafundować wojnę na groby.

    IPN to są dodatkowe koszty. To są dodatkowe zadania dla IPN. Sojusz Lewicy Demokratycznej był za likwidacją IPN, natomiast IPN, szukając nowych pól eksploracji, proponuje dopisać kolejne zadania. Podejrzenie może wystarczyć, aby wojewoda wydał decyzję o ekshumacji, o przeniesieniu grobów.

    (Poseł Jarosław Stawiarski: Psychiatra.)

    To jest puszka Pandory. To może być puszka Pandory, której nie wolno otwierać. To nie jest akceptacja, chęć ukrycia zbrodni stalinowskich. Szacunek należy się wszystkim zmarłym. Powiem tak. Wielu z was, wierzących żegna zmarłych w ten sposób: Wieczny odpoczynek racz im dać Panie. Wieczny odpoczynek nie podlega jurysdykcji tej Izby, ale ludzki szacunek i spokój dla zmarłych jak najbardziej. Pan prezydent postanowił naruszyć cmentarny mir, proponując zamianę polskich cmentarzy w teren wykopalisk. Śmierć to najbardziej demokratyczne zdarzenie w naszym życiu, obowiązuje wszystkich, niezależnie od wagi portfela, sławy, własnego ego. Ona się zdarza. Na cmentarzach może być tak, że parę stóp pod ziemią, niedaleko od siebie leżą osoby, które za życia były śmiertelnymi wrogami, być może są to kat i ofiara. Śmierć połączyła tych ludzi. (Dzwonek) My, ludzie żyjący, powinniśmy i możemy zostawić ich w spokoju. Niech oni spoczywają w pokoju. Dziękuję. (Oklaski)