1 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Administracji i Cyfryzacji o przedstawionym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekcie ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 3027 i 3332).

Poseł Sprawozdawca Tomasz Szymański:

    Dziękuję serdecznie, panie marszałku.

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Administracji i Cyfryzacji o przedstawionym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekcie ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz niektórych innych ustaw, druki nr 3027 oraz 3332. (Gwar na sali)

    Zwracając uwagę, Wysoka Izbo, na szczególną wrażliwość poruszanej materii oraz godność zarówno pochowanych osób, jak i ich rodzin, bardzo proszę o uciszenie rozmów, ponieważ ta problematyka i ta ustawa są szczególnie ważne dla nas wszystkich.

    (Głos z sali: Ciii...)

    Na wstępie pozwolę sobie zaprezentować Wysokiej Izbie założenia projektu oraz streścić jego uzasadnienie, a następnie przejdę do przedstawienia sprawozdania z prac Komisji Administracji i Cyfryzacji.

    Wysoka Izbo! Powodem rozpoczęcia prac legislacyjnych nad przedmiotem tegoż projektu była potrzeba dostosowania przepisów do tego, aby stworzyć prawne możliwości skutecznego przywracania tożsamości ofiarom terroru komunistycznego. Wstrzymanie prac na terenie kwatery Ł, tzw. Łączki, na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach spowodowane zostało tym, że w miejscach pochówków ofiar reżimu komunistycznego ówczesna władza świadomie zezwalała na ponowne pochówki w latach późniejszych - szacuje się, że w latach 1982-1984 w tych miejscach pochowano ok. 200 osób, w większości bardzo zasłużonych dla systemu komunistycznego, wysokich rangą oficerów Ludowego Wojska Polskiego, nierzadko oprawców osób, na których ciałach spoczęli - a aktualnie obowiązujące przepisy nie przewidują, Wysoka Izbo, możliwości ekshumacji zwłok i szczątków z tzw. późniejszych grobów, co w wielu przypadkach jest konieczne do umożliwienia ekshumacji ciał ofiar reżimu komunistycznego z grobów położonych niżej.

    Według danych Instytutu Pamięci Narodowej w dołach śmierci leży jeszcze 90 niezidentyfikowanych bohaterów Polski Podziemnej, którzy oddali życie w walkach w latach 1944-1956. Zmiana przepisów m.in. ma dać podstawę do przenoszenia wybudowanych w późniejszych latach grobów, pod którymi znajdują się szczątki ofiar komunizmu z lat 40. i 50., po to, by zadośćuczynić ofiarom reżimu komunistycznego i ich rodzinom za poniesioną ofiarę.

    Ze względu na brak norm prawnych ponad 200 wydobytych ciał już od dwóch lat oczekuje na pochówek. W wyniku terroru komunistycznego w Polsce w latach 1944-1956 śmierć poniosło ok. 50 tys. osób. Znaczną część ofiar stanowili członkowie antykomunistycznego ruchu oporu kontynuujący walkę zbrojną. W większości przypadków rodziny zamordowanych i zmarłych nie znały miejsc pochówku ich bliskich i do dziś nie wiedzą, gdzie one są. Na konieczność opracowania omawianego projektu zwracali uwagę m.in.: kierownictwo Instytutu Pamięci Narodowej, dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz wojewoda mazowiecki.

    Projektowana ustawa obejmuje zmiany w następujących ustawach: w ustawie z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych, w ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz w ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

    Prace nad omawianym projektem ustawy wyglądały następująco. 13 stycznia na posiedzeniu Komisji Administracji i Cyfryzacji odbyło się pierwsze czytanie projektu oraz powołana została podkomisja nadzwyczajna mająca szczegółowo rozpatrzeć przedstawiony przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy. Posiedzenia powołanej podkomisji odbyły się 5 i 8 lutego br., a 22 kwietnia Komisja Administracji i Cyfryzacji przyjęła przedłożone i prezentowane dziś Wysokiej Izbie sprawozdanie.

    Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Panie Ministrze! W projekcie zawartym w druku nr 3332 w art. 3 w zakresie art. 53a ust. 2 jest napisane ˝prac poszukiwawczych˝, a powinno być ˝prac poszukiwawczych lub badań naukowych˝. W związku z tym proszę o wprowadzenie powyższej korekty do treści sprawozdania. Dziękuję bardzo.