1 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o przedstawionym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i senackim projektach ustaw o zmianie ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (druki nr 1633, 2539 i 3074).

Poseł Tomasz Szymański:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska wobec sprawozdania Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o projektach ustaw o zmianie ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zawartego w druku nr 3074.

    Przedstawione przez panią poseł sprawozdawcę stanowisko komisji jest podsumowaniem prac nad dwoma ważnymi projektami ustaw wniesionymi przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz Senat Rzeczypospolitej Polskiej, mającymi na celu odpowiednio, po pierwsze, usprawnienie, uproszczenie i zapewnienie szybkości postępowania, a także wyeliminowanie istniejącej w obecnym orzecznictwie sądów rozbieżności wykładni przepisów o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i, po drugie, dostosowanie obowiązujących przepisów prawa do uwag Trybunału Konstytucyjnego.

    Procedowany projekt ustawy, będący załącznikiem do przedmiotowego sprawozdania Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, zawiera wszystkie istotne zapisy zawarte zarówno w prezydenckim, jak i w senackim projekcie dotyczącym omawianej materii prawnej.

    Zdaniem Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska przedłożony przez komisję projekt nowelizacji ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest swoistą reformą systemu sądowej kontroli administracji publicznej. Zaproponowane przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a zaakceptowane przez komisję zmiany mają na celu powierzenie sądom administracyjnym wypełniania funkcji merytorycznego orzekania w sferze wykonywania władzy publicznej, co sprawi, iż jeszcze bardziej będą pełniły one rolę gwaranta ochrony i realizacji praw oraz wolności jednostki w obszarze wykonywania zadań administracji, zapewniając tym samym konstytucyjne prawo do rzeczywistego dochodzenia naruszonych praw na drodze sądowej.

    W procedowanym projekcie ustawy na szczególną uwagę zasługują zapisy nakładające na sądy administracyjne obowiązek udzielania stronom występującym w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego niezbędnych pouczeń dotyczących czynności procesowych i skutków ich zaniedbań, co przyczyni się do większego zaufania strony do organu sądowniczego oraz zapobiegnie negatywnym skutkom podejmowanych przez stronę, w wyniku braku fachowej wiedzy, decyzji, a także umożliwi szybsze prowadzenie postępowań.

    Uważamy, iż szereg zmian zawartych w projekcie - dotyczących między innymi zwiększenia zakresu orzekania reformatoryjnego przez Naczelny Sąd Administracyjny, wyposażenia wojewódzkiego sądu administracyjnego w uprawnienia do merytorycznego orzekania w przypadku kontroli decyzji i postanowień administracyjnych, wprowadzenia uprawnień samokontrolnych sądu pierwszej instancji umożliwiających uwzględnianie skarg kasacyjnych, rozszerzenia uprawnień orzeczniczych referendarzy sądowych, wprowadzenia możliwości zawiadamiania stron o wniesieniu skargi i możliwości złożenia wniosku o przystąpienie do postępowania sądowoadministracyjnego przez obwieszczenie w przypadku skarg na akty podejmowane w postępowaniach z udziałem znacznej liczby stron, prowadzonych na podstawie ustaw specjalnych, a także rozszerzenia zakresu spraw, które mogą być rozpatrywane w trybie uproszczonym - znacznie przyczyni się do usprawnienia i uproszczenia procedury sądowoadministracyjnej oraz skróci czas prowadzonych przed tymi sądami postępowań.

    Warto podkreślić, iż przedstawione w projekcie zmiany nie ingerują w materię prawną dotyczącą miejsca sądownictwa administracyjnego, wyznaczonego przepisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w systemie ustrojowym państwa, które naszym zdaniem jest adekwatne do roli sądownictwa administracyjnego w demokratycznym państwie prawa.

    Równie istotnym jak przytoczone przed chwilą zmiany elementem procedowanego projektu ustawy jest dostosowanie obowiązujących przepisów prawa do uwag Trybunału Konstytucyjnego zamieszczonych w uzasadnieniu do wyroku z dnia 25 lipca 2013 r. Warto przypomnieć, iż wyrok Trybunału Konstytucyjnego był następstwem wniesienia dwóch skarg konstytucyjnych kwestionujących przyjęte przez sądy administracyjne orzekające w sprawach skarżących wykładnie zapisów ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Sądy przyjęły, że w przypadku ustanowienia pełnomocnika z urzędu po upływie określonego w ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi 30-dniowego terminu do wniesienia skargi kasacyjnej przyczyna uchybienia temu terminowi ustaje już z chwilą ustanowienia pełnomocnika z urzędu i od tak określonego dnia ustania przyczyny uchybienia terminu pełnomocnik ma siedem dni na wystąpienie z wnioskiem o przywrócenie terminu i sporządzenie skargi kasacyjnej.

    W toku postępowania Trybunał Konstytucyjny wskazał, że nadawanie wskazanym w skardze zapisom ustawy takiej treści, jaką nadały im sądy orzekające w sprawach skarżących, powoduje nadmierne i nieuzasadnione skrócenie terminu do sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej przez ograniczenie go do siedmiu dni. Utrudnia to, czy wręcz uniemożliwia, realizację prawa strony reprezentowanej przez pełnomocnika z urzędu do kontroli przez sąd drugiej instancji zapadłego w jej sprawie orzeczenia sądu pierwszej instancji. Jest to nieakceptowalne na gruncie takich konstytucyjnych wartości jak rzetelna procedura oraz sprawiedliwość proceduralna.

    Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego obecne przepisy nie normują relacji dwóch instytucji: biegu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej oraz procedury przyznania stronie prawa pomocy. Procedowany projekt zapewnia realizację postulowanych przez trybunał zmian poprzez wprowadzenie instytucji zawieszenia biegu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej na czas trwania procedury wyznaczania pełnomocnika z urzędu.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska pozytywnie ocenia przedłożony Wysokiej Izbie, załączony do sprawozdania Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Uważamy, że uchwalenie proponowanych zmian przyczyni się do usprawnienia i uproszczenia procedur sądowoadministracyjnych, skróci czas prowadzonych postępowań oraz wyeliminuje istniejące w obecnym orzecznictwie sądów rozbieżności wykładni przepisów, co do których stanowisko zajął w przytoczonym przeze mnie uzasadnieniu do wyroku Trybunał Konstytucyjny.

    Mając na uwadze powyższe, Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska będzie głosował za przyjęciem przedmiotowego projektu ustawy. Dziękuję. (Oklaski)