21 punkt porządku dziennego:

Poseł Tomasz Szymański:

    Serdecznie dziękuję.

    Pani Marszałek! Panowie Ministrowie! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska dotyczące senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawartego w druku nr 3105.

    Celem projektu jest realizacja postulatów sformułowanych przez Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z dnia 11 lutego 2014 r. Projekt przewiduje zmianę art. 99 i 179 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Proponowana regulacja zawiera uwagi dotyczące niezbędności podjęcia działań ustawodawczych zmierzających do usunięcia nieprawidłowości w postępowaniach karnych, w których osoby małoletnie pokrzywdzone w wyniku przestępstwa jednego z rodziców lub obojga z rodziców reprezentowane są przez kuratora ustanowionego przez sąd opiekuńczy. Projekt określa osoby, które sąd opiekuńczy może ustanowić kuratorem reprezentującym dziecko w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym. Reguluje ponadto kwestie przekazywania przez kuratora rodzicom dziecka informacji o przebiegu postępowania oraz zawiera postanowienia dotyczące wynagrodzenia należnego kuratorowi.

    Zdaniem Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska konieczne jest wprowadzenie zmian, które będą skutkować wzmocnieniem ochrony praw małoletnich reprezentowanych przez kuratorów, w tym między innymi małoletnich mających status pokrzywdzonych, w postępowaniach karnych, toczących się przeciwko któremukolwiek z ich rodziców. Jesteśmy przekonani, iż projektowana ustawa będzie miała pozytywne skutki dla wymiaru sprawiedliwości, a to w następstwie profesjonalizacji funkcji kuratora.

    Przedstawiony projekt zasługuje na poparcie, gdyż proponowane rozwiązania wydają się wypełniać luki prawne, na które wskazał Trybunał Konstytucyjny w przywołanym wyżej postanowieniu. W szczególności zapewniają one wymogi dotyczące ustanawiania przez sądy jako kuratorów osób posiadających odpowiednie przygotowanie, zapewniające należyte wykonywanie przez nich obowiązków w zakresie reprezentacji praw małoletnich w toku przeprowadzanych postępowań. Projektowane regulacje wydają się także służyć należytej realizacji obowiązku informowania rodzica, przeciwko któremu nie jest prowadzone postępowanie karne i który sprawuje pieczę nad pokrzywdzonym przestępstwem dzieckiem, o przebiegu postępowania i podjętych w nim decyzjach kuratora dotyczących spraw dziecka. Kurator jako obiektywny reprezentant dziecka w postępowaniu karnym minimalizuje niebezpieczeństwo konfliktu pomiędzy interesem jednego z rodziców, chcącego reprezentować dziecko w procesie toczącym się przeciwko drugiemu z rodziców, a interesem dziecka. Istnieje niebezpieczeństwo, że jedno z małżonków, powodowane relacją emocjonalną, zaniecha podjęcia odpowiednich kroków procesowych przeciwko współmałżonkowi, czego ofiarą będzie dziecko. Może także zajść konflikt w żądaniu rozwodu, zarzut popełnienia przestępstwa przez współmałżonka przeciwko dziecku może stać się najbardziej oczywistym dowodem jego winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego. Wysoce prawdopodobne jest instrumentalne potraktowanie pokrzywdzonego dziecka jako argumentu w sporach między małżonkami.

    Proponowane zmiany w ustawie określają, że kuratorem może zostać ustanowiony przede wszystkim adwokat lub radca prawny. Wybór tych dwu grup zawodowych jako zrzeszających osoby, którym mogłyby być powierzone zadania sprawowania kurateli, w wypadku gdy dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską nie może reprezentować żaden z rodziców, podyktowany jest przeświadczeniem, że profesjonalni pełnomocnicy dysponują największą wiedzą i zarazem doświadczeniem, jeżeli chodzi o podejmowanie określonych działań w ramach toczącego się postępowania. Wyłącznie adwokaci i radcowie prawni bezspornie posiadają należyte przygotowanie merytoryczne i warsztatowe, dysponują także atutem wynikającym z wykonywania zawodu zaufania publicznego. Także przynależność do korporacji, których zasady działania są normatywnie określone, kontrola organów samorządowych, a w miarę potrzeby odpowiedzialność dyscyplinarna, z kontrolą sądową włącznie, składają się na możliwie najwyższy poziom gwarancji ochrony interesów reprezentowanej osoby. Takich przymiotów nie można przypisać przedstawicielom organizacji pozarządowych, nawet w sytuacji posiadanego dyplomu ukończenia wyższych studiów prawniczych. Adwokaci i radcowie prawni obowiązani są przestrzegać pewnych standardów, a za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godności zawodu bądź naruszenie swych obowiązków odpowiadają dyscyplinarnie. Omawiane obwarowanie pozwala przyjąć, że adwokat lub radca prawny ustanowiony kuratorem nie będzie bezczynny w roku postępowania przed sądem albo innym organem państwowym, a właśnie przypadki całkowitej bierności kuratorów ustanowionych obecnie stanowiły tło faktyczne dla konkluzji przedstawionych przez Trybunał Konstytucyjny.

    Przedstawiony projekt reguluje kwestie przekazywania rodzicom informacji o przebiegu postępowania, w sytuacji gdy dziecko jest reprezentowane przez kuratora. Obowiązek ten musi być wykonywany z uwzględnieniem dobra dziecka i służyć wyłącznie informowaniu tego z rodziców, który nie jest uczestnikiem postępowania, o tym, co się dzieje w sprawie.

    Projekt przewiduje ponadto wprowadzenie regulacji określającej wynagrodzenie należne kuratorowi, którego wyznaczono (Dzwonek) do reprezentacji dziecka przed sądem lub innym organem państwowym.

    Pani marszałek pozwoli, że dokończę?

    Wicemarszałek Wanda Nowicka:

    Bardzo proszę, panie pośle.

    Poseł Tomasz Szymański:

    Dziękuję serdecznie.

    Wprowadzenie tych regulacji jest konieczne, ponieważ w praktyce pojawiają się wątpliwości, który sąd jest właściwy do przyznawania wynagrodzenia kuratorowi ustanowionemu w konkretnej sprawie. Projekt określa wprost, iż sądem właściwym do orzekania w przedmiocie wynagrodzenia kuratora jest sąd, który go ustanowił, przy zachowaniu przepisów właściwych dla danego postępowania. Zaangażowanie osób, które zawodowo zajmują się świadczeniem pomocy prawnej, wymaga zagwarantowania im możliwości uzyskania odpowiedniego wynagrodzenia.

    Nie wydaje się też, by słuszne było obciążanie na przykład małoletniego pokrzywdzonego przestępstwem, nawet jeśli ma on jakiekolwiek dochody czy majątek, wynagrodzeniem kuratora ustanowionego do wykonywania jego praw w procesie karnym.

    Mając na uwadze powyższe, Wysoka Izbo, Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska wnosi o skierowanie przedmiotowego projektu ustawy do dalszych praw w odpowiednich komisjach. Dziękuję bardzo. (Oklaski)