5 punkt porządku dziennego:

Poseł Jan Łopata:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowna Pani Minister! Gdy na początku roku 2008 Polacy kupowali wycieczki zagraniczne, cieszyli się stale wzmacniającą się polską złotówką - euro po 3,20 zł, frank szwajcarski i dolar amerykański w okolicach 2 zł. Tak atrakcyjne kursy stały się także główną przyczyną podejmowania decyzji o zaciągnięciu kredytów denominowanych w walutach obcych, głównie we frankach szwajcarskich, na zakup mieszkań przez blisko 700 tys. polskich rodzin. Polskie firmy, zwłaszcza te działające na rynkach międzynarodowych, dążąc do zabezpieczenia się przed dalszym wzmocnieniem złotówki, zawierały z bankami tzw. kontrakty na opcje walutowe. Umowy te miały pozwolić na zminimalizowanie ryzyka związanego z wahaniem się kursu walut. To, co miało gwarantować firmom bezpieczeństwo, stało się kamieniem u szyi, silnie ciągnącym w dół wyniki nie tylko tysięcy prywatnych firm, ale także spółek z udziałem Skarbu Państwa, takich jak Ciech, LOT czy Jastrzębska Spółka Węglowa. Przedstawiciele firmy Zakłady Magnetyzowe Ropczyce są dzisiaj z nami, witam na galerii w imieniu klubu i Sejmu. (Oklaski)

    W grudniu 2008 r., korzystając ze specjalnej infolinii działającej w Ministerstwie Gospodarki, zgłosiło się ponad 240 firm, deklarujących, że na opcjach straciły ok. 1,4 mld zł. W grudniu 2008 r. Komisja Nadzoru Finansowego szacowała na podstawie danych uzyskanych z systemu bankowego straty na poziomie 5,5 mld zł. W swoim kolejnym raporcie, z marca 2009 r., KNF szacowała, że negatywna wycena z tytułu zaangażowania przedsiębiorstw w opcje walutowe osiągnęła na dzień 13 lutego 2009 r. poziom ok. 9 mld zł. Waldemar Pawlak, ówczesny minister gospodarki i wicepremier, w lutym 2009 r. zaproponował przyjęcie ustawy uniemożliwiającej kontrakty opcyjne. Niestety zwyciężyło przekonanie, że problem opcyjny, choć co prawda występuje, wynika głównie ze skłonności przedsiębiorców do hazardu, tak to było formułowane. Państwo nie udzieliło żadnego wsparcia polskim firmom dotkniętym problemem toksycznych opcji. Nie próbowano także usystematyzować posiadanej wiedzy w tym obszarze. Nie znalazłem nigdzie systemowego opracowania. W mediach można znaleźć szereg publikacji pokazujących szczególne przypadki. Z medialnych doniesień wynika, że łączna strata wywołana przez opcje szanowana jest na poziomie 40 mld zł, ale to oczywiście doniesienia medialne. Oficjalnych danych nie znalazłem.

    Ciekaw jestem, co powiedzą dzisiaj zwolennicy twierdzenia, że firmy muszą płacić za swoje błędy na rynku i że była to skłonność do hazardu, kiedy właśnie 12 listopada 2014 r. trzy organy nadzoru finansowego, amerykańska agencja CFTC, brytyjski urząd ds. prowadzenia operacji finansowych w Wielkiej Brytanii oraz szwajcarski urząd nadzoru rynku finansowego, poinformowały o swoich decyzjach podjętych wobec kilku banków działających również na polskim rynku finansowym. Wymienione banki przyznały się do manipulowania referencyjnymi kursami wymiany walut poprzez koordynowanie transakcji z innymi bankami na prywatnych platformach komunikacyjnych. Poprzez portale społecznościowe dealerzy bankowi ustalali kursy w taki sposób, aby odnotować jak największe zyski. Banki przyznały się także do podżegania innych banków do manipulowania globalnymi referencyjnymi kursami wymiany walut i działania w ten sposób na korzyść niektórych inwestorów. Banki przyznały się do manipulowania kursami dolara amerykańskiego, funta brytyjskiego, euro, jena i franka szwajcarskiego. Należy odnotować fakt, że nadzory finansowe ograniczały swoje postępowanie do własnych rynków, dlatego zapewne nikt ich nie pytał o zachowanie ukaranych banków na rynku polskim i nielegalne działania podejmowane wobec złotówki. Łączne kary nałożone na pięć banków sięgnęły kwoty, o czym wcześniej mówiłem, 3,5 mld dolarów. Dodatkowo szwajcarski urząd przedstawił bankowi nakaz podjęcia działań naprawczych i zażądał zwrotu odniesionych korzyści.

    Wobec tego trudno się dziwić, że stawiamy te pytania, które przesłałem w wersji pisemnej i które przynajmniej pokrótce wyartykułuję w tej chwili. Pani minister, czy istnieje opracowanie pokazujące skalę strat (Dzwonek), jakie poniósł polski budżet państwa w związku z niezrealizowanymi wpłatami z tytułu podatków i innych danin? Jakie działania podjęło Ministerstwo Finansów z chwilą opublikowania 12 listopada 2014 r. informacji o karach nałożonych na sieć banków przez trzech regulatorów? Pani marszałek, jeszcze sekundę. Trzecie pytanie: W dokumentach opublikowanych przez regulatorów w związku z tą sprawą zawarta jest informacja, że ugody dotyczą zachowania banków na trzech rynkach i nie wyłącza się możliwości dochodzenia roszczeń przez poszkodowanych manipulacjami w drodze powództw cywilnych. W związku z powyższym pytam, czy polski rząd zamierza podjąć podobne działania z zagranicznymi regulatorami. Czy Ministerstwo Finansów zamierza przygotować przepisy prawne, które pozwolą realizować działania podobne do tych, jakie podejmowane są w USA, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii, gdzie istnieje instrument prawny zapewniający możliwość ukarania instytucji łamiących prawo i narażających obywateli na nieuzasadnione straty, tak aby zagraniczne instytucje łamiące prawo na polskim rynku płaciły kary do polskiego budżetu, a nie do budżetów państw, w których mają swoje siedziby? Taki przypadek miał miejsce niedawno w związku z ujawnieniem ugody między rządem USA a firmą HP. HP potwierdziła, że dopuszczała się czynów o charakterze korupcyjnym, ale pieniądze z tytułu kary wpłaciła do skarbu USA. Tyle pytań. Dziękuję bardzo. Problem jest bardzo ważny i, jak mówiłem, o dużym wymiarze finansowym, gospodarczym i w rezultacie społecznym. Bardzo dziękuję. (Oklaski)