5 punkt porządku dziennego:

Sprawozdania Komisji Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (druki nr 2653 i 2778).

Poseł Sprawozdawca Witold Pahl:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka przypadł mi w udziale zaszczyt przedstawienia sprawozdania dotyczącego rządowego projektu ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka.

    Pragnę na wstępie dodać, że materia, która była przedmiotem prac najpierw podkomisji nadzwyczajnej, potem dwóch komisji, jest jednym z bardzo istotnych elementów stanowiących o ochronie wymiaru sprawiedliwości, przede wszystkim o podejmowaniu takich działań, które zapewnią w sposób skuteczny prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, a więc uniemożliwią tolerowanie przez organy państwa przestępstw poprzez penalizację, ale także poprzez w tym przypadku wprowadzenie nieznanych jeszcze polskiemu prawodawstwu nowych instrumentów w zakresie ochrony osób, które zostały dotknięte przestępstwem, jak również osób, które wymiarowi sprawiedliwości poprzez składanie zeznań w sposób istotny pomagają w realizacji konstytucyjnego celu. To bardzo duże wyzwanie, dlatego że do tej pory mieliśmy do czynienia z sytuacją, kiedy to przepisy wprowadzone w odrębnej ustawie mówiły jedynie o ochronie tzw. świadka koronnego, a więc tych skruszonych przestępców. Nadszedł czas, aby działając dla dobra wymiaru sprawiedliwości, zadbać o te osoby, które pomagają temu wymiarowi sprawiedliwości, nie na zasadzie żalu za swoje przewinienia, ale przede wszystkim w oparciu o taką czysto obywatelską postawę, a także w związku z tym, że padły ofiarą określonych przestępstw, aby również tym osobom zapewnić określony standard bezpieczeństwa. Te gwarancje wprowadzone przez komisję są wynikiem bardzo dogłębnej analizy, a także pracy pana ministra Biernackiego, za co pragnę już na tym etapie w imieniu połączonych komisji podziękować, bo rzeczywiście ten projekt zyskał jednogłośne poparcie.

    Do przedłożonego projektu w trakcie procedowania na poziomie podkomisji zostały wprowadzone poprawki o charakterze legislacyjnym, ale też poprawki, które powodują również pewne nieznaczne zmiany merytoryczne. Te trzy przestrzenie pomocy państwa dla tych osób, a więc asysta do sądu, a więc pomoc poprzez ochronę w trakcie trwania postępowania, bezpośrednio po tym postępowaniu, także poprzez udzielenie pomocy w zmianie miejsca zamieszkania, to bardzo duże wyzwanie logistyczne, nie tylko finansowe. Tworzenie tej ustawy nie obyłoby się bez pomocy przedstawicieli Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, którzy w dużej części, w zdecydowanej większości przejmą na siebie odpowiedzialność za skuteczność wprowadzonych przepisów. Bardzo duża tu rola komendanta wojewódzkiego Policji, który kierując się dobrem śledztwa, ale w kontekście właśnie dobra wymiaru sprawiedliwości, będzie podejmował decyzje co do zastosowania określonych form pomocy czy ochrony.

    Kolejny element, na który należy szczególnie zwracać uwagę przy tej najwyższej wartości, jaką jest godność człowieka, to przede wszystkim ochrona przed wtórną wiktymizacją. Równolegle jest tutaj wprowadzana możliwość przesłuchania świadków, w tej roli występują również pokrzywdzeni, za pomocą systemu informatycznego, za pomocą tzw. telekonferencji, wideokonferencji. Często może się to odbywać w sali sąsiadującej z salą rozpraw, w której przebywają sprawcy przestępstw, w sprawach, w których występują świadkowie bądź pokrzywdzeni. Wprowadzenie tych nowoczesnych rozwiązań jako skuteczne przeciwdziałanie wtórnej wiktymizacji jest z pewnością rozwiązaniem zasługującym na szczególną aprobatę.

    Kolejny bardzo istotny element to pomoc finansowa, a więc też możliwość zagwarantowania takim osobom miejsca zamieszkania, ale także korzystania z pomocy i opieki zdrowotnej. To, co jest szczególnie istotne, biorąc pod uwagę traumę, jaka jest często doświadczeniem osób, które są lub mają być objęte tymi środkami, a więc pomocą i ochroną, to także pomoc psychologiczna. Te działania były konieczne z uwagi na rosnącą w sposób znaczący liczbę przestępstw, które są przestępstwami przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, a które indywidualizują się poprzez zastraszanie świadków. Takich sytuacji, kiedy sądy orzekały czy podejmowały postępowania w tym zakresie, było ponad 7 tys. w skali roku. Wydaje się, że mamy jeszcze do czynienia z pewną liczbą przypadków nieujawnionych. Wprowadzenie tego rodzaju rozwiązań zachęci szereg osób, które do tej pory w sposób bierny uczestniczyły w tego typu postępowaniach, które miały na celu skuteczne zakończenie spraw przeciwko osobom, które dopuściły się zarzucanych im przez organy państwa przestępstw, do większej aktywności we współpracy z wymiarem sprawiedliwości.

    Tak więc te rozwiązania o charakterze funkcjonalnym, wskazujące bardzo wyraźnie ten zakres czynności przejmowanych przez Policję państwową, wskazujące zakres tej pomocy, która powinna być udzielana nie tylko na wniosek, ale również w sytuacji, kiedy organy i instytucje z urzędu prowadzące postępowania dostrzegą konieczność podjęcia takich działań, nie tylko spełniają najwyższe standardy państwa prawnego, ale również realizują zasadę sprawiedliwości społecznej. Są także zgodne z dyrektywami, bo przecież także implementujemy do tychże przepisów rozwiązania funkcjonujące czy przyjęte w ramach wskazanych w uzasadnieniu do projektu dyrektyw, gwarantując w ten sposób polskim obywatelom, na zasadzie wzajemności, w oparciu o obowiązujące przepisy unijne, możliwość skorzystania z omówionych już przeze mnie środków również w obrębie Unii Europejskiej, w państwach, które tę dyrektywę dotyczącą ochrony pokrzywdzonych i ochrony świadka przyjęły.

    Tak więc dziękuję raz jeszcze panu ministrowi Biernackiemu za osobiste zaangażowanie, za ten impuls, który był przyczynkiem do rozpoczęcia prac nad tą bardzo trudną legislacyjnie materią. Chciałbym także podziękować wszystkim członkom podkomisji, komisjom. Myślę, że ta wspólnie wypracowana ustawa ponad podziałami będzie dobrze służyć nie tylko wymiarowi sprawiedliwości, lecz przede wszystkim członkom naszej społeczności. Bardzo dziękuję. (Oklaski)