21 punkt porządku dziennego:

Przedstawiony przez prezesa Rady Ministrów dokument: ˝Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych. Stan na 31 grudnia 2013 r.˝ (druk nr 2448) wraz ze stanowiskiem Komisji Gospodarki (druk nr 2518).

Poseł Krzysztof Gadowski:

    Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Mam przyjemność i zaszczyt w imieniu Komisji Gospodarki przedstawić sprawozdanie o przedstawionym przez prezesa Rady Ministrów dokumencie pt. ˝Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych. Stan na 31 grudnia 2013 r.˝, druk nr 2448.

    Jak wspomniała wcześniej pani minister, niniejszy dokument został przygotowany w związku z art. 26 ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych - oczywiście z późniejszymi zmianami, bo ta ustawa ulegała modyfikacji - na podstawie którego Rada Ministrów ma przedstawić Wysokiej Izbie wraz ze sprawozdaniem z wykonania budżetu właśnie to sprawozdanie.

    Omawiany dzisiaj dokument, można powiedzieć, szeroko i szczegółowo przedstawia pełną informację dotyczącą funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych w roku 2013. Przedstawia szczegółowo lokalizację, obszar stref, efekty funkcjonowania i wiele informacji podanych w różnej formie, od tabel poprzez cyfry - jednym słowem, przedstawia bardzo konkretne i rzetelne informacje. Przedstawia również spółki zarządzające specjalnymi strefami ekonomicznymi, mówiąc konkretnie o władzach, o udziałach tych spółek, o tym, kto wchodzi i kto administruje specjalnymi strefami ekonomicznymi.

    Warto po raz kolejny wspomnieć, że mamy w Polsce 14 specjalnych stref ekonomicznych. Pierwsza powstała już po wejściu ustawy w życie w 1995 r., a więc minęło od tego czasu praktycznie 19 lat, i była to strefa mielecka. Wśród tych stref oprócz mieleckiej mamy kamiennogórską, katowicką, kostrzyńsko-słubicką, krakowską, legnicką, łódzką, pomorską, słupską, starachowicką, suwalską, tarnobrzeską, wałbrzyską i warmińsko-mazurską. Strefy - a była to ostatnia decyzja Rady Ministrów - będą funkcjonować w obecnym stanie prawnym do 2026 r. Ich obszar nie może przekroczyć 20 tys. ha.

    Jak to wygląda dzisiaj, jak wygląda stan funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych w roku 2013? Strefy według stanu na dzień 31 grudnia 2013 r. zajmują obszar o powierzchni 16,2 tys. ha, z czego ponad 20,3% powierzchni to grunty prywatne. Pozostałe to grunty Skarbu Państwa albo grunty samorządów, czyli jednostek samorządowych. Aby lepiej to zobrazować, posłużę się takimi informacjami, że strefy zlokalizowane są na obszarze 151 miast i 217 gmin i w czasie swojego funkcjonowania zmieniały swoje granice. W 2013 r. powierzchnia stref w stosunku do 2012 r. wzrosła o blisko 374 ha, z czego granice zmieniło 6 stref. Były to strefy: kostrzyńsko-słubicka, krakowska, łódzka, mielecka, pomorska oraz warmińsko-mazurska.

    Warto też wspomnieć, jak ten obszar, który dzisiaj strefy zajmują, jest zagospodarowany. Generalnie można powiedzieć, że średnio w strefach jest zagospodarowanych 61% obszaru. Ale są strefy, które swoje grunty, swoje obszary zagospodarowały bardziej skutecznie. I tak w suwalskiej teren jest zagospodarowany w ponad 77%, w pomorskiej - w ponad 74%, w mieleckiej i łódzkiej - w ponad 72%.

    Gdy wczytuje się w ten dokument, widać, że niewątpliwie ważną jego częścią jest część dotycząca efektów funkcjonowania stref ekonomicznych. Zostały one podane z uwzględnieniem liczb udzielonych zezwoleń, liczby utworzonych miejsc pracy, wartości zrealizowanych inwestycji, struktury branżowej tych inwestycji, a także kraju pochodzenia kapitału. I tak w minionym roku zostało wydanych 235 pozwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w strefie, co daje praktycznie 15% wszystkich ważnych zezwoleń. Na uwagę zasługuje fakt, że w porównaniu do roku 2012 liczba udzielonych zezwoleń wzrosła o ponad 51,5%. Największą ich liczbę, bo aż 32 zezwolenia, wydano w strefie krakowskiej. Z ogólnej liczby 1709 ważnych zezwoleń na koniec 2013 r. wydano najwięcej w strefie katowickiej - 250, mówię generalnie, w wałbrzyskiej - 204 i mieleckiej - 183. Niestety również w roku 2013 doszło do cofnięcia 48 zezwoleń, wygaszono 34 zezwolenia i uchylono 1 zezwolenie.

    Przedsiębiorcy, występując o zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie specjalnych stref ekonomicznych, muszą między innymi zadeklarować wielkość nakładów inwestycyjnych, jakie zamierzają ponieść, oraz określić w przybliżeniu ilość miejsc pracy, które utworzą.

    Spójrzmy więc, jak przedstawiały się te wielkości w świetle prezentowanej informacji. Od początku funkcjonowania stref do końca 2013 r. przedsiębiorcy ponieśli w nich nakłady inwestycyjne o wartości ponad 93,1 mld zł. W samym tylko roku 2013 wynosiły one 7,3 mld zł, czyli 8,5%. Największy udział w łącznej kwocie inwestycji do końca 2013 r. miały strefy: katowicka - ponad 21 mld, wałbrzyska - 16 mld i łódzka - ponad 10 mld. Strefa legnicka zanotowała najwyższą dynamikę inwestycji, jej nakłady inwestycyjne wzrosły o 15%.

    Jak pani minister wspomniała, zainwestowany w strefach kapitał w wysokości 74% pochodził z sześciu krajów. Tym dominującym krajem jest Polska, przedsiębiorcy z Polski stanowią ponad 50%, dalej są przedsiębiorcy z Niemiec, ze Stanów Zjednoczonych, z Holandii, Włoch i Japonii. Największe nakłady poniosły firmy z branży motoryzacyjnej, ponad 26% wydatków inwestycyjnych. Następne miejsca zajęli producenci wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, to ponad 10% tych wydatków. Natomiast największą koncentracją branżową charakteryzowały się strefy: legnicka, katowicka i wałbrzyska, w których dominował przemysł motoryzacyjny, oraz strefa warmińsko-mazurska, gdzie produkuje się wyroby z gumy.

    Jak w tym czasie, czyli w ubiegłym roku, wyglądała pomoc publiczna udzielona przedsiębiorcom działającym w specjalnych strefach ekonomicznych? Ministerstwo Finansów podaje, że na koniec 2013 r. wyniosła ona ponad 14,9 mln zł i była niższa o 8,1 mln zł w porównaniu z rokiem 2012.

    Jedną z największych wartości funkcjonowania każdej strefy ekonomicznej są miejsca pracy. Jak to wyglądało w roku 2013? Inwestorzy działający na terenie stref na koniec 2013 r. globalnie zatrudniali łącznie 266,7 tys. osób, czyli 73,5% stanowiły miejsca pracy utworzone w strefach ekonomicznych. W 2013 r. liczba miejsc pracy ogółem wzrosła w stosunku do roku 2012 o ponad 19,2 tys. osób, tj. o 7,8%. Wzrost ten był wyższy niż w roku poprzednim o 5 punktów procentowych. Z kolei liczba nowych miejsc pracy zwiększyła się o 5,3%, przewyższając wzrost odnotowany w 2012 r. o 3 punkty procentowe. Warto zaznaczyć, że w tym samym czasie zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw, w którym liczba pracujących przekroczyła 9 osób, wzrosło zaledwie o 0,3%.

    Strefą dominującą pod względem zatrudnienia na koniec roku 2013 była strefa katowicka, która zatrudniała globalnie ponad 52 575 osób, co stanowi ok. 20% zatrudnionych we wszystkich strefach ekonomicznych. Dalej była wałbrzyska - 14% i łódzka - 11%.

    Trzeba też zaznaczyć, co przedstawiono również w informacji, że w roku 2013 nie tylko wzrosło zatrudnienie globalnie, ale również nastąpił spadek liczby miejsc pracy w czterech strefach: starachowickiej o ponad 10%, tarnobrzeskiej - o ponad 9%, słupskiej - o ponad 3% i pomorskiej - o niecałe 1%. Oczywiście sytuacja gospodarcza wymusiła wprowadzenie restrukturyzacji w wielu firmach. Nastąpiło zmniejszenie produkcji, ale i kryzys w branży motoryzacyjnej, jak i elektronicznej zdecydowanie wpłynął na to, że akurat w tych strefach to zatrudnienie zostało zmniejszone.

    Kto zarządza specjalnymi strefami ekonomicznymi? Pani minister tu wspomniała, że są to spółki prawa handlowego. Ustawa wyraźnie określa, że spółkami zarządzającymi są spółki kapitałowe, w których większość głosów na zgromadzeniu walnym lub zgromadzeniu wspólników posiada albo Skarb Państwa, albo samorząd województwa. Spółki zarządzające utrzymują się przede wszystkim z dochodów ze sprzedaży gruntów, opłat za administrowanie i zarządzanie strefą, które uiszczają przedsiębiorcy działający na terenie strefy.

    Głównym zadaniem spółek zarządzających jest przede wszystkim promocja strefy, organizacja rokowań i przetargów oraz udzielenie zezwoleń. Gdy popatrzymy na te 14 podmiotów, które zajmują się zarządzaniem, to stwierdzamy, że wywiązują się one ze swoich obowiązków bardzo rzetelnie i solidnie. Trzeba tu wyraźnie podkreślić, że w roku 2013 nakłady na budowę infrastruktury na obszarze stref wyniosły ponad 322 mln zł, z tego środki zaangażowane przez spółki zarządzające to ponad 85 mln zł. Spółki w ostatnim roku wydały ponad 7 mln zł również na promocję. Należy też wyraźnie zaznaczyć, że w budowę tej infrastruktury włączają się zarówno samorządy lokalne, jak i samorządy wojewódzkie, ale również instytucje państwowe, na przykład Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad.

    To wszystko razem tworzy klimat do dobrego funkcjonowania tych stref i rozwoju gospodarczego konkretnego regionu.

    Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Podsumowując, trzeba jednoznacznie stwierdzić, że strefy ekonomiczne cieszyły się i cieszą coraz większym zainteresowaniem ze strony inwestorów. Oczywiście dodatkowym impulsem w roku 2013 było przedłużenie okresu funkcjonowania stref do roku 2026.

    Komisja Gospodarki w dniu 24 czerwca zapoznała się z informacją przedstawioną przez prezesa Rady Ministrów, odbyła debatę na ten temat i wnosi do Wysokiej Izby o przyjęcie tego dokumentu. Dziękuję bardzo. (Oklaski)