7 punkt porządku dziennego:

Informacja ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania o stanie przygotowań organów prowadzących do objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci sześcioletnich (druk nr 1825) wraz ze stanowiskiem Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej (druk nr 1897).

Poseł Danuta Pietraszewska:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! W imieniu Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie o informacji ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania o stanie przygotowań organów prowadzących do objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci sześcioletnich.

    Informacja zawarta w druku nr 1825 była rozpatrywana na posiedzeniu połączonych komisji 6 listopada 2013 r. Pan minister przedstawił zmiany legislacyjne wprowadzające prawo, a następnie obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego dla pięciolatków, oraz obniżające wiek rozpoczynania obowiązku szkolnego. Zmianom ustawowym towarzyszyły również zmiany aktów wykonawczych. Przede wszystkim wzięto pod uwagę dostosowanie treści, metod i form pracy do możliwości psychofizycznych dzieci, opiekę i bezpieczeństwo dzieci młodszych, a także odpowiednie kwalifikacje nauczycieli. Nauczyciele pracujący w klasach I-III oprócz kwalifikacji do pracy w szkole mają także kwalifikacje do pracy z młodszym dzieckiem, w przedszkolu. Umiejętności te są podstawą bezpiecznego i przyjaznego przeprowadzenia dziecka 6-letniego przez okres adaptacyjny na początkowym etapie nauki w klasie I oraz zapewniają ciągłość procesu edukacyjnego rozpoczętego w przedszkolu.

    Nową podstawę programową kształcenia ogólnego i wychowania przedszkolnego przygotowano tak, aby nauczyciel, opracowując program nauczania, mógł dostosować jego treści, sposób i tempo realizacji do indywidualnych możliwości psychofizycznych swoich uczniów. Oznacza to, że dzieci uczą się również poprzez zabawę, o czym mówi rozporządzenie ministra z sierpnia 2012 r. Nauczyciel publicznej szkoły podstawowej, organizując w danym dniu pracę uczniów, dostosowuje czas trwania zajęć edukacyjnych i ich intensywność oraz długość przerw między nimi do potrzeb i możliwości dzieci. Nauczyciel jest zobowiązany do zachowania ogólnego tygodniowego wymiaru czasu zajęć, jednak w taki sposób, aby zagwarantować równomierne obciążenie uczniów lekcjami. O tym mówi rozporządzenie z 21 maja jeszcze 2001 r.

    W klasach I-III obowiązuje ocenianie opisowe, mające na celu pokazanie przede wszystkim postępów ucznia oraz zidentyfikowanie jego mocnych i słabych stron. W każdej publicznej szkole podstawowej, w której rodzice wyrażają taką potrzebę, musi być zagwarantowana opieka świetlicowa. Szkoła powinna zapewnić każdemu dziecku miejsce na pozostawienie podręczników i przyborów szkolnych. Każdy uczeń i jego rodzic mają prawo do bezpłatnej pomocy psychologiczno-pedagogicznej organizowanej w systemie oświaty.

    Zgodnie z uchwaloną przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 30 sierpnia 2013 r. ustawą o zmianie ustawy o systemie oświaty liczba dzieci w oddziałach klas I-III publicznej szkoły podstawowej, podobnie jak w wychowaniu przedszkolnym, nie będzie mogła być większa niż 25 i w oddziale będą musiały być dzieci w zbliżonym wieku. Zmiany dotyczące liczby uczniów w klasie będą stopniowo wdrażane od 1 września 2014 r., czyli od momentu, w którym dzieci 6-letnie zostaną objęte obowiązkową edukacją szkolną. To standardy wyznaczone przepisami ustawowymi i rozporządzeniami MEN.

    Wsparcie finansowe szkół i organów prowadzących szkoły w procesie obniżania wieku szkolnego jest niezbędnym warunkiem powodzenia tych zmian. I tak, w latach 2009-2012 z budżetu państwa na zadania związane z prowadzeniem szkół podstawowych przekazano 1 953 200 tys. - będę tu trochę bardziej precyzyjna, choć pani minister ogólne sumy tu podała, bo dobrze wiedzieć, jakie kwoty i na co zostały przeznaczone - z tego 1 448 mln zł z części oświatowej subwencji ogólnej w związku z edukacją szkolną 184 tys. dzieci 6-letnich; 163 300 tys. zł na bieżące remonty budynków szkół podstawowych z rezerwy z części oświatowej subwencji ogólnej; 48 900 tys. zł na wyposażenie szkół w sprzęt i pomoce dydaktyczne z rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej; 293 mln na budowę lub modernizację szkolnych placów zabaw i doposażenie szkół w ramach rządowego programu ˝Radosna szkoła˝. W roku 2013 jednostki samorządu terytorialnego prowadzące szkoły podstawowe otrzymały z budżetu państwa w ramach części oświatowej subwencji ogólnej 794 mln zł. Przekazanie tych środków jest związane ze wzrostem liczby uczniów w szkołach podstawowych o liczbę dzieci 6-letnich, które już od 1 września 2013 r. rozpoczęły lub miały rozpocząć realizację obowiązku szkolnego. W roku 2013 w ramach podziału 0,4% rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej jednostki samorządu terytorialnego prowadzące szkoły podstawowe mogą wnioskować o dodatkowe środki finansowe, które powinny być wykorzystane na dostosowanie szkół do potrzeb młodszych dzieci, w tym dzieci 6-letnich. Od początku roku do września 2013 r. z rezerwy w wysokości 0,4% jednostki samorządu terytorialnego prowadzące szkoły podstawowe otrzymały już dodatkowe dofinansowanie na remonty bieżące mające na celu likwidację barier architektonicznych w odniesieniu do uczniów niepełnosprawnych - skorzystało z tego 116 szkół podstawowych, które otrzymały kwotę 5330 tys., oraz 67 zespołów szkół - otrzymały kwotę 3669 tys.; wyposażenie w sprzęt szkolny i pomoce dydaktyczne nowych oraz zmodernizowanych lub adaptowanych pomieszczeń do nauki - 122 szkoły otrzymały kwotę 3249 tys., 4 zespoły szkół - 219 tys. zł. To wszystko są fakty. Dodatkowo na bezpośrednie wsparcie szkół i ich organów prowadzących przeznaczono około 831,5 mln zł ze środków unijnych. Ponadto na projekty systemowe niepolegające na przekazaniu w sposób bezpośredni wsparcia finansowego do organów prowadzących przeznaczono kwotę około 328 800 tys. zł. W ramach poddziałania: Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechniania edukacji przedszkolnej zabezpieczono 53 700 tys. euro, około 200 mln zł na realizację projektów polegających na przygotowaniu oddziałów przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych do świadczenia wysokiej jakości usług na rzecz dzieci w wieku przedszkolnym. W ramach projektów z poddziałania 9.1.1. będzie można między innymi zorganizować plac zabaw, doposażyć toalety dla młodszych dzieci, wyposażyć kuchnie i szatnie, zakupić meble do oddziału, czyli np. stołki, szafki, wykładziny, meble do części rekreacyjnej, a także zakupić pomoce dydaktyczne.

    W ramach projektu systemowego ˝System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół˝, realizowanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji - wartość tego projektu to 55 mln, okres realizacji to lata 2010-2015 - opracowano rozwiązania instytucjonalne funkcjonowania kompleksowego wspomagania rozwoju szkół, w tym uruchomiono działania służące przygotowaniu kadry nauczycielskiej, powiatowych organizatorów rozwoju edukacji, pracowników systemu wspomagania, dyrektorów szkół i przedszkoli. Wypracowane w ramach projektu rozwiązania instytucjonalne są wdrażane w ramach projektów konkursowych realizowanych przez powiaty na łączną kwotę 212 mln zł. Docelowo projekty mają objąć 5440 szkół oraz 400 przedszkoli.

    Efekty działań zostały poddane kontrolom przeprowadzonym między innymi przez NIK, Państwową Inspekcję Sanitarną. W MEN przeanalizowano informację rzecznika praw dziecka, który badał organizację wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, odniesiono się również do raportu Fundacji i Stowarzyszenia Rzecznika Praw Rodziców. W ramach nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020 Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje działania polegające zarówno na wspieraniu szkoły w zakresie pracy z uczniem młodszym, jak i działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia.

    Obniżenie wieku spełniania obowiązku szkolnego do szóstego roku życia powoduje, że młodsze dzieci rozpoczynają naukę nie tylko w klasie pierwszej, ale w konsekwencji także w każdej kolejnej klasie i na każdym kolejnym etapie edukacji szkolnej. Dlatego już teraz Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowuje programy wsparcia dla nauczycieli, którzy na kolejnych etapach edukacyjnych będą pracowali z uczniami o rok młodszymi niż to miało miejsce dotychczas. Zakłada się, że opracowane programy wsparcia dla szkół będą obejmować: przygotowanie narzędzi do rozpoznania problemu w funkcjonowaniu dziecka młodszego w momencie przekraczania progów edukacyjnych; opracowanie materiałów edukacyjnych oraz przygotowanie szkoleń i warsztatów dla nauczycieli, uczniów i ich rodziców w zakresie pracy i współpracy z uczniem młodszym; wsparcie systemu edukacji przedszkolnej, w tym głównie dla obszarów/środowisk defaworyzowanych; wreszcie działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia również poprzez wspieranie jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym doposażenie jednostek systemu oświaty w pomoce dydaktyczno-naukowe.

    Wysoka Izbo! Połączone Komisje: Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej wnoszą, aby Wysoki Sejm raczył przyjąć informację z druku nr 1825. Dziękuję. (Oklaski)