Poseł Łukasz Zbonikowski:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę złożyć oświadczenie w sprawie konieczności dokonania zmian w elektronicznym systemie poboru opłat viaTOLL.

    Od 2011 r. obowiązuje w Polsce elektroniczny system poboru opłat viaTOLL, który zastąpił winiety. Śmiało można stwierdzić, że system viaTOLL został wprowadzony w Polsce bardzo pospiesznie. Nie było żadnego okresu, który umożliwiałby sprawdzenie, czy system ten działa dobrze, czy urządzenia komunikują się z bramownicami w sposób prawidłowy. Dociera do mnie bardzo dużo uwag o zawodności systemu. Nie było okresu, który przyzwyczaiłby kierowców do tych opłat.

    Przepisy, które w założeniu ustawodawcy miały dotyczyć tylko pojazdów ciężarowych i osób, które prowadzą działalność transportową, w praktyce stosowane są do samochodów osobowych oraz zestawów pojazdów, których waga przekracza 3,5 t.

    Ponadto należy zwrócić uwagę, iż kary nakładane za przejazd bez uiszczenia opłaty elektronicznej przez pojazd samochodowy poniżej 3,5 t są sprzeczne z dyrektywą 2006/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r.

    Zgodnie z regulacjami dyrektywy definicja pojazdu oznacza pojazd silnikowy lub zespół pojazdów, który jest wyłącznie przeznaczony lub wyłącznie używany do przewozu drogowego towarów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t. Objęcie przepisami ustawy z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw opłatą elektroniczną nie tylko samochodów ciężarowych, lecz także wszystkich pojazdów samochodowych i zespołów pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t jest sprzeczne z tą dyrektywą, która obowiązuje przecież wprost na terenie RP.

    Nie bez znaczenia dla wielu kierowców pozostaje okoliczność, iż nie mają świadomości, że wjeżdżają na odcinek drogi krajowej, na którym zobligowani są do uiszczenia opłaty elektronicznej. Przed wjazdem na płatny odcinek drogi często nie ma znaku, który powiadamiałby kierowców, że będą poruszać się płatnym odcinkiem drogi, a w szczególności znaków, które informowałyby, że powinni zaopatrzyć się w urządzenie viaBOX, a także że zobowiązani są do opłaty za przejazd po drodze. Brak jest znaków drogowych wskazujących na pobór opłaty elektronicznej za przejazd drogowy.

    Uważam również za nieuzasadnione wielokrotne naliczanie opłat za liczbę mijanych bramownic, jak i liczbę przebytych odcinków drogi. Art. 13k ustawy o drogach publicznych wskazuje jedynie, że za przejazd po drodze krajowej bez uiszczenia opłaty wymierza się karę 3 tys. zł. Brak jest uprawnień organu kontrolnego do mnożenia wysokości kary przez liczbę odcinków dróg czy bramownic.

    Kolejny problem występuje przy określaniu osób obciążanych płatnościami kar. Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o drogach publicznych obowiązek uiszczania opłaty ciąży na osobie korzystającej z dróg publicznych. Natomiast karę za poruszanie się po drogach krajowych, na których pobierana jest opłata, nakłada się na kierującego.

    W orzecznictwie przyjęto zasadę, że korzystającym z dróg jest właściciel pojazdu lub osoba korzystająca za zgodą właściciela z pojazdu, np. leasingobiorca. Taka konstrukcja prawna nakłada obowiązek uiszczenia opłaty na przedsiębiorcę, a ryzyko kary na kierowcę. To może prowadzić do nadużywania lub łamania prawa, ponieważ tym sposobem kierowca zgodnie z przepisami zapłaci karę za błąd, zaniechanie bądź celowe nieuiszczenie opłaty przez pracodawcę, gdyż to właśnie na kierowcy ciąży obowiązek zapłaty kary nałożonej za nieuiszczenie opłaty drogowej.

    Poważne wątpliwości budzi także wysokość kary, która pozostaje w sprzeczności z funkcjami, jakie kara administracyjna ma pełnić. Kary administracyjne powinny zawierać zasadę proporcjonalności zawartą w konstytucji. Ustawa o drogach publicznych nie przewiduje miarkowania kary zależnie od stopnia przewinienia.

    Podsumowując, chcę powiedzieć, że przepisy wprowadzające opłaty viaTOLL po 2 latach od ich wprowadzenia wskazują, że są obarczone wieloma poważnymi wadami. Dziwić może fakt, iż pomimo fal krytyki pod adresem ministra transportu ten nie zrobił niczego celem usunięcia tych wad, choć nikt go z tego obowiązku nie zwolnił. Przyglądał się natomiast biernie problemom doświadczanym przez użytkowników dróg. Dziękuję bardzo. (Oklaski)