1, 2, 3 i 4 punkt porządku dziennego:

  1. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (druk nr 1172).
  2. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (druk nr 1175).
  3. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1311).
  4. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1310).

Poseł Izabela Katarzyna Mrzygłocka:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska mam zaszczyt przedstawić stanowisko w sprawie projektów ustaw o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja Kodeksu pracy zawarta jest w drukach nr 1172, 1175, 1311 i 1310.

    Wysoka Izbo! Często na tej sali mówimy o tym, że Polska potrzebuje zmian na rzecz dzietności i bezpieczeństwa rodziców decydujących się na potomstwo. W kilku zasadniczych kwestiach rok 2013 staje się przełomowy dla polskich rodzin. Obserwując realizowane projekty oraz planowane rozwiązania w polityce prorodzinnej, należy przyznać, że rok 2013 to rok pod hasłem rodziny. Co równie ważne, wciąż trwają prace nad zmianami, które mają za zadanie wspierać rodziny i umożliwić im łatwiejsze godzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych. Przedmiotowe projekty wprowadzają przede wszystkim zmiany do działu ósmego Kodeksu pracy: Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem. Uprawnienia te obejmują m.in. prawo do urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, a także urlopu wychowawczego. Dzisiaj w pierwszych miesiącach życia dziecka rodzice mogą korzystać w urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu ojcowskiego, oczywiście w wymiarze ustalonym na podstawie znowelizowanych przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

    Obecnie w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni. Warto przypomnieć, że instytucję dodatkowego urlopu macierzyńskiego wprowadziła nowelizacja Kodeksu pracy z dnia 6 grudnia 2008 r. Uprawnienie to przysługuje od 1 stycznia 2010 r. i jest stopniowo podwyższane. Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany na wniosek pracownicy jednorazowo w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Natomiast o urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego może się ubiegać osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub która przyjęła dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza.

    Przepisy Kodeksu pracy przewidują również dla pracownika - ojca wychowującego dziecko urlop ojcowski w wymiarze 2 tygodni. Urlop ojcowski może zostać wykorzystany tylko do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia. Urlop wychowawczy w wymiarze do 3 lat przysługuje natomiast pracownikowi zatrudnionemu co najmniej 6 miesięcy. Urlop przeznaczony jest na sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 4. roku życia. Urlop może być wykorzystywany jednorazowo albo nie więcej niż w 4 częściach.

    Wszystkie omawiane dziś projekty są zbieżne. Proponują m.in. nowelizację przepisów dotyczących dodatkowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Wszystkie także konsekwentnie bronią praw pracownika w trakcie urlopu, to jest gwarantują okres ochronny przed zwolnieniem. Przewidują również wprowadzenie nowej instytucji, to jest urlopu rodzicielskiego. Projekt rządowy zakłada również dokonanie jednej zmiany dotyczącej urlopu macierzyńskiego. Dotyczy ona wymiaru tego urlopu, jaki można wykorzystać przed przewidywaną datą porodu. Obecnie co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu. Wnioskodawcy proponują, żeby zmienić zapis na ˝nie więcej niż 6 tygodni˝. Takie rozwiązanie zdecydowanie lepiej odpowiada potrzebom praktyki oraz zagwarantuje odpowiedni wymiar urlopu po porodzie.

    Projektowane rozwiązania mają ułatwić sprawowanie opieki nad małym dzieckiem w okresie 1. roku jego życia. Wnioskodawcy chcą to osiągnąć poprzez umożliwienie pracownicy - matce dziecka, a także pracownikowi - ojcu dziecka korzystania z urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z nowej instytucji, czyli urlopu rodzicielskiego. Propozycja nowelizacji przepisów jest swego rodzaju odpowiedzią na zasygnalizowane problemy związane z pogodzeniem obowiązków pracowniczych i rodzicielstwa. Łączny wymiar tych urlopów ma wynieść 52 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, natomiast w przypadku porodów mnogich wymiar ten wyniesie od 65 do 71 tygodni w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

    Z punktu widzenia pracodawców bardzo ważne jest zaproponowane w punktach złożenie deklaracji pracownicy o zamiarze wykorzystania bezpośrednio po urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze. Deklaracja powinna zostać złożona nie później niż 14 dni po porodzie w miejsce obecnych 7 dni. Pozwoli to między innymi na zaplanowanie właściwej organizacji pracy w razie nieobecności pracownika. Projektowane zmiany w zakresie dodatkowego urlopu macierzyńskiego obejmą podwyższenie od dnia wejście w życie projektowanej ustawy, to jest od 17 czerwca 2013 r., taka jest data według projektu rządowego, wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Zaproponowano, żeby wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego wynosił do 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie i do 8 tygodni w przypadku porodu mnogiego. Racjonalnym rozwiązaniem jest przyznanie obojgu rodzicom prawa do skorzystania z tego urlopu. Aby zapewnić możliwość sprawowania nieprzerwanej opieki nad małym dzieckiem, proponuje się, żeby dodatkowy urlop macierzyński wykorzystywany był jednorazowo lub w częściach, nie więcej niż dwóch, w wymiarze tygodnia lub wielokrotności tygodnia, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej.

    Podsumowując, chciałabym powiedzieć, że projektowane rozwiązania pozwolą elastyczniej korzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Obowiązujące przepisy nie dają szansy wykorzystywania tego urlopu w dwóch częściach. Warte podkreślenia jest również to, że projekt umożliwia korzystanie z tego urlopu zarówno przez pracownicę - matkę dziecka, jak i pracownika - ojca dziecka. Zachowana zostanie jednak zasada, zgodnie z którą oboje rodzice lub opiekunowie dziecka, jeżeli są zatrudnieni w tym samym czasie, mogą korzystać z uprawnienia do dodatkowego urlopu macierzyńskiego tylko dla jednego z nich. Wnioskodawcy wysunęli także propozycję uelastycznienia dotychczasowych zasad łączenia korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego urlopu.

    Nowym uprawnieniem związanym z pełnieniem funkcji rodzicielskich jest instytucja urlopu rodzicielskiego. Projekty przewidują przyznanie prawa do urlopu rodzicielskiego pracownikowi, który wykorzystał pełny wymiar dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Taki pracownik mógłby korzystać z urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego. Wnioskodawcy proponują, że wymiar takiego urlopu powinien wynosić do 26 tygodni, przy czym długość urlopu nie byłaby zróżnicowana w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie, jak to ma miejsce w przypadku podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

    By uelastycznić korzystanie z tego uprawnienia dla rodziców, ustalono, że z urlopu można korzystać jednorazowo lub w częściach. Projekty zakładają podział urlopu nie więcej niż na 3 części, z których każda nie mogłaby być krótsza niż 8 tygodni, przypadające bezpośrednio jedna po drugiej - w wymiarze wielokrotności tygodnia. Ten konkretny podział został wprowadzony z myślą o pracodawcach, w celu zapewnienia odpowiednich warunków do organizacji procesu pracy. Co istotne, z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka, oczywiście w łącznym wymiarze do 26 tygodni. Projekty określają również formalne wymagania wobec wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego.

    Analogiczne uprawnienia gwarantuje się pracownikom, którzy przyjęli dziecko na wychowanie i wystąpili do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub którzy przyjęli dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej.

    Projekty ustaw wprowadzają również zmiany do przepisów o zasiłkach z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Nowelizacja zakłada, że zasiłek macierzyński będzie przysługiwał również przez okres określony przepisami... (Dzwonek)

    Panie marszałku... Dziękuję.

    ...Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego. W sytuacji gdy kobieta wykorzystała urlop macierzyński w aktualnie obowiązującym wymiarze, w okresie którego będzie otrzymywać 100% podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego, ma prawo otrzymywać w trakcie urlopu rodzicielskiego 60% podstawy wymiaru tego zasiłku przez następne tygodnie, do 26 tygodni łącznie. Natomiast w sytuacji gdy kobieta zdecyduje się wykorzystać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski i złoży stosowny wniosek, jednak nie później niż 14 dni po porodzie, otrzyma 80% podstawy wymiaru zasiłku.

    Nowelizacja przepisów w Kodeksie pracy oraz w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa będzie wymagała dokonania zmian w innych ustawach, w tym regulujących sytuację funkcjonariuszy służb mundurowych i żołnierzy zawodowych. Zmiany w ustawach dotyczących funkcjonariuszy służb mundurowych i żołnierzy zawodowych zmierzają do określenia sytuacji prawnej tych osób w zakresie uprawnień związanych z pełnieniem funkcji rodzicielskich oraz wysokością należności otrzymywanych w czasie urlopu. Część zmian w powyższych ustawach ma charakter porządkująco-uzupełniający.

    Rządowy projekt proponuje zmianę przepisów w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zmiana umożliwi wyłączenie osób niebędących osobami niepełnosprawnymi przebywających na urlopach rodzicielskich ze stanu zatrudnienia, od osiągnięcia którego zależy podleganie obowiązkowi wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i wysokość tych wpłat.

    Natomiast zmiany w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy mają na celu zapewnienie statusu bezrobotnego po urodzeniu dziecka, także w okresie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Ta gwarancja umożliwi m.in. pobieranie wydłużonego zasiłku dla bezrobotnych. Regulacja ma charakter lex specialis. Bez jej wprowadzenia kobieta po urodzeniu dziecka bądź kobieta czy mężczyzna po wzięciu dziecka na wychowanie z uwagi na sprawowanie opieki nad dzieckiem i tym samym pozostawanie w stanie braku gotowości do podjęcia pracy, także w trakcie urlopu rodzicielskiego, zostaliby pozbawieni statusu osób bezrobotnych.

    Projekty zawierają również propozycję przepisów przejściowych skierowanych do pracowników, którzy w dniu wejścia w życie ustawy będą przebywać na dodatkowym urlopie macierzyńskim bądź na dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego. Te osoby miałyby prawo do zwracania się z wnioskiem o udzielenie części takiego urlopu w wymiarze odpowiadającym różnicy między wymiarem urlopu wprowadzonym projektowaną ustawą a wymiarem udzielonego urlopu.

    Wprowadzenie nowej kategorii urlopu rodzicielskiego w wymiarze - już kończę - do 26 tygodni związane jest ze wzrostem wydatków z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który jest istotnym elementem sektora finansów publicznych. Dlatego ważne jest, żeby projekt ustawy zawierał również mechanizmy korygujące, mające zastosowanie w przypadku przekroczenia lub zagrożenia przekroczenia przyjętego na dany rok budżetowy maksymalnego limitu wydatków.

    Należy podkreślić, że dodatkowe koszty związane z wypłatą zasiłków macierzyńskich i składek na ubezpieczenia społeczne z związku z wydłużeniem urlopu z tytułu sprawowania osobistej opieki nad małym dzieckiem będą finansowane z budżetu państwa.

    Pragnę nadmienić, że postulat dotyczący przyspieszenia terminu wejścia w życie ustawy został uwzględniony, ponieważ wszyscy zdajemy sobie sprawę, że urlop macierzyński stanowi jeden z filarów bezpieczeństwa socjalnego. Rodzice wszystkich dzieci urodzonych w 2013 r. zostaną objęci nowymi przepisami o urlopie rodzicielskim.

    Klub parlamentarny, w którego imieniu występuję, wnosi o skierowanie wszystkich projektów do dalszych czas... do dalszych prac w Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. Dziękuję. (Oklaski)