5 i 6 punkt porządku dziennego:

  5. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks wyborczy z dnia 5 stycznia 2011 r. (druk nr 1146).
  6. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks wyborczy (druk nr 1151).

Poseł Artur Dębski:

    Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Chciałbym poprzedzić wystąpienie - jeżeli pani marszałkini pozwoli - odczytaniem apelu Kongresu Kobiet, który dotarł dzisiaj do wszystkich klubów poselskich w Sejmie, a udział pani marszałkini oraz Kongresu Kobiet w pracach nad tym projektem był kluczowy. Dlatego chciałbym, jeżeli pani pozwoli, odczytać ten apel. To zajmie dosłownie chwilkę.

Poseł Artur Dębski:

    Apel Kongresu Kobiet. Kongres Kobiet apeluje o poparcie poselskich projektów ustaw o zmianie ustawy z druków nr 1146 oraz 1151, których celem jest realne zwiększenie liczby kobiet na listach wyborczych. Kodeks wyborczy, który gwarantuje kwoty płci na listach, potrzebuje niezbędnej modyfikacji, czyli tak zwanego suwaka - naprzemiennego umieszczania na listach wyborczych kobiet i mężczyzn. Bez tego wymogu zapis kwot w Kodeksie wyborczym nie spełnia swoich funkcji, ponieważ partie umieszczają kobiety na dalszych, tzw. niebiorących miejscach. Naprzemienne umieszczanie kobiet i mężczyzn na listach spowoduje urealnienie zapisu kwotowego, a jednocześnie poprawi jakość naszej demokracji. Kongres Kobiet, największy ruch społeczny w Polsce, którego jednym z głównych postulatów było wprowadzenie parytetów na listach wyborczych, uważa, że równa reprezentacja kobiet i mężczyzn stanowi podstawowy warunek egalitarnej demokracji. Domagamy się więc akceptacji dla poselskich projektów ustaw o zmianie ustawy lub - w przypadku wątpliwości - skierowania ich do dalszych prac w komisjach. Kongres Kobiet bacznie będzie śledził głosowania w tej sprawie, uważając, że w interesie zarówno Polski, jak i polskiej demokracji leży równy udział kobiet i mężczyzn we władzy i życiu publicznym. Posłom i posłankom powinno na tym interesie szczególnie zależeć. Podpisano: Rada Programowa Kongresu Kobiet. Stowarzyszenie Kongresu Kobiet.

    Poprzedziłem wystąpienie tym apelem, dlatego że - jak już wspomniałem - wcześniej rola kobiet zaangażowanych w działania Stowarzyszenia Kongres Kobiet podczas powstawania tego projektu była kluczowa. To z ich inicjatywy oraz dzięki wysiłkom również pani marszałkini Nowickiej ten projekt ustawy powstał, został złożony i dzięki tym pracom możemy mieć dzisiaj do czynienia z pierwszym czytaniem tego projektu. Mam nadzieję, że państwo okażecie zrozumienie dla tak ważnej ustawy, która, śmiem twierdzić, w obecnej kadencji naszego Sejmu jest ustawą prezentowaną jako najważniejsza. To jest ustawa najważniejsza, jeżeli chodzi o tę kadencję Sejmu, bo mamy do czynienia z realnym, prawdziwym równouprawnieniem.

    W imieniu Klubu Poselskiego Ruch Palikota chciałbym przybliżyć państwu projekt ustawy zawarty w druku nr 1146, dotyczący zrównania statusu kobiet i mężczyzn w wyborach powszechnych do Sejmu oraz w wyborach do rad gmin i wyborach do rad powiatu, oczywiście do rad gmin w miastach na prawach powiatu, tam gdzie są tworzone listy wyborcze. Projekt ten nie dotyczy jednomandatowych okręgów wyborczych w gminach. Polityka ma uczyć i dawać nam oraz przyszłym pokoleniom przykład, ma być pozbawiona wszelkich form dyskryminacji, między innymi właśnie ze względu na płeć.

    15 września 2012 r. pan premier Donald Tusk zapowiedział podczas IV Kongresu Kobiet przygotowanie tego typu projektu. Dlatego zwracam się do pana premiera, stwierdzając, że postanowiliśmy wesprzeć pana premiera oraz Platformę Obywatelską w realizacji tego projektu i jako Ruch Palikota proponujemy własną propozycję zmian dotyczących zrównania statusu kobiet i mężczyzn w polityce poprzez wprowadzenie nowych regulacji prawnych do Kodeksu wyborczego. Równość kobiet i mężczyzn w życiu publicznym, politycznym jest tak naprawdę fikcją, co widać po reprezentacji w Sejmie - na 460 osób w Sejmie przypada 110 pań i 350 mężczyzn. Równość będzie zagwarantowana tylko i wyłącznie w takim wypadku, jeżeli zmiany w przepisach prawa zostaną poczynione w ten sposób, że będą gwarantować parytety oraz naprzemienność płci kandydatów na listach. Zgodnie z założeniami naszego projektu proponowana przez nas zmiana polegałaby na wprowadzeniu zasady, zgodnie z którą połowę liczby wszystkich osób na listach wyborczych kandydujących w wyborach powszechnych stanowiłyby osoby tej samej płci.

    Dodatkowo przy formułowaniu list wyborczych wprowadzono by zasadę, w ramach której miejsca na liście wyborczej oznaczone numerami 1 i 2 odpowiednio byłyby ustalane w oparciu o zasadę równości płci. Zasada, o której mowa, miałaby również zastosowanie przy kolejnych numerach na listach wyborczych, czyli chodzi po prostu o tzw. suwak wyborczy.

    Powyższa zasada równości płci, bo tak powinniśmy o niej mówić, ze względu na dyspozycję art. 258 oraz art. 338 ustawy Kodeks wyborczy miałaby również zastosowanie do wyborów powszechnych do Parlamentu Europejskiego z uwagi na przepis art. 459 § 1 Kodeksu wyborczego. Stosowanie przepisów w nowym brzmieniu miałoby miejsce również w wyborach do sejmików województw.

    W przypadku nierównej, czyli nieparzystej, liczby kobiet lub mężczyzn na listach wyborczych rejestrowana lista kandydatów na listach powszechnych nie może się różnić więcej niż o jedną osobę. Czyli np. rejestrowana lista wyborcza kandydatów może mieć o jednego mężczyznę więcej lub o jedną kobietę więcej, ale nie może dojść do sytuacji, że po mężczyźnie na liście wyborczej znajdzie się kolejny mężczyzna, analogicznie ma to miejsce w odniesieniu do kobiet.

    Istniały już pomysły, żeby władze partii z własnej woli układały listy tak, aby istniały parytety. Należy popatrzeć i udzielić sobie samemu odpowiedzi, jak to wygląda w tej chwili. My - Ruch Palikota - jako pierwsza w Polsce partia polityczna dzięki współpracy z takimi autorytetami w dziedzinie walki o równouprawnienie jak pani prof. Magdalena Środa albo pani prof. Płatek mamy...

    (Poseł Zbyszek Zaborowski: Pani marszałek Nowicka.)

    Tak, oczywiście.

    (Poseł Krystyna Pawłowicz: Małgorzata Fuszara.)

    Mamy taką sytuację, że w statucie partii Ruch Palikota zapisy, o których jest mowa w ustawie, znalazły już miejsce. Czyli mamy w swojej partii politycznej do czynienia z tzw. wyborczym suwakiem oraz z parytetem.

    Jeżeli chcemy być społeczeństwem nowoczesnym i walczyć z uprzedzeniami, krzywdzącymi stereotypami, a nie potrafimy wyzbyć się pewnych uprzedzeń, zachowań, które nie powinny mieć miejsca w XXI w., to trudno nam się dziwić, że sytuacja, jeżeli chodzi o liczbę przedstawicieli polskiego społeczeństwa w Sejmie, jest właśnie taka - jest 110 pań i 350 mężczyzn. Minęło już 95 lat od nadania kobietom praw wyborczych w Polsce, co było kamieniem milowym w naszej historii, a mężczyźni dalej korzystają z wypracowanej przez wieki dominującej pozycji nad kobietami. Naszym zdaniem parytet wyborczy to pierwszy krok do zmiany myślenia społeczeństwa o obecności w Sejmie.

    (Poseł Krystyna Pawłowicz: 60% sędziów to kobiety.)

    (Poseł Jerzy Borkowski: Protestuje pani...)

    Na dzień dzisiejszy społeczeństwo uważa, że zasiadanie w sejmowych ławach jest przywilejem, nagrodą lub zwykłą posadą. Tego rodzaju nominacja powinna być wyrazem zaufania obywateli i nieść przede wszystkim obowiązki. Jest to służba dla kraju, a naszym zadaniem jest praca na rzecz każdego obywatela. Dlatego tak ważne jest dążenie do równej reprezentacji kobiet i mężczyzn.

    Jeżeli spojrzymy za siebie, to okaże się, że nie od dzisiaj partie i politycy obiecują zrównanie statusu kobiet ze statusem mężczyzn - nie tylko w polityce, lecz także w sektorze publicznym czy samorządowym. Nie chcemy wywoływać oburzenia czy protestów, ale w dniu dzisiejszym kwotowane 35% jest niewystarczające. Kwoty nie są wystarczającym rozwiązaniem i mamy nadzieję, że ponad wszystkimi podziałami damy szansę temu projektowi na zaistnienie w polskich realiach, że politycy, którzy już wcześniej opowiadali się za parytetami, zadecydują, iż jest to odpowiedni moment na ich wprowadzenie. Zarzucanie nam, że zainteresowanych kobiet jest zbyt mało, by zapewnić sytuację 50 na 50 na listach wyborczych, jest oczywistą nieprawdą. To, że dziś na polskiej scenie politycznej tak rzadko pojawiają się panie, nie świadczy o tym, że specjalistek, wybitnych specjalistek w danych dziedzinach w Polsce nie ma, bo to nieprawda, biorąc pod uwagę statystyki związane z wykształceniem - wyższe wykształcenie ma 78% pań, a mężczyzn - jedynie 48%. Wręcz przeciwnie - spójrzmy chociażby na funkcjonowanie fundacji, stowarzyszeń i organizacji zrzeszających wolontariuszy. Kobiet chętnych do zaangażowania się w sprawy dotyczące całego społeczeństwa jest bardzo wiele. Dlatego też powinniśmy dać im szansę na wykorzystanie swojego potencjału, co może mieć znaczący wpływ na poprawę polskiej rzeczywistości.

    Gwarancja miejsc dla kobiet na listach wyborczych pozwala uwzględnić złożoną rolę pań we współczesnym świecie. Ułatwia pogodzenie samorealizacji na poziomie zarówno rodzinnym, jak i zawodowym. Pozwala zatem uniknąć radykalnych i często nieodwracalnych, pełnych poświęcenia wyrzeczeń. Państwo powinno uwzględnić tego typu trudności w dostępie do stanowisk publicznych i w odpowiedni sposób zagwarantować równość szans. Co za tym idzie, powinno dojść do zmiany ustawodawstwa w tym obszarze.

    18 lutego 2010 r. pani Izabela Jaruga-Nowacka w tej Izbie powiedziała bardzo ważne słowa, tu cytuję: ˝Nie betonujmy sceny politycznej - tu patrzę na Platformę - na poziomie 30%. Szklany sufit, który uciska już nasze głowy, zostanie przesunięty tylko o parę centymetrów i zabetonowany na wiele lat˝. Teraz będziemy mieli szansę zmienić tę sytuację - możemy zburzyć ten sufit. Te słowa w dalszym ciągu niosą się w tej Izbie.

    Chciałbym na zakończenie powiedzieć, że to Wysoka Izba w swojej bezkresnej decyzyjności ustala, czy człowiek może decydować o swoim ciele, czy związek dwojga ludzi to tylko małżeństwo, czy ludzie mają prawo do pomocy w wypadku niepłodności, a nawet to, czy nasi synowie i córki mają w ramach współpracy wojskowej ginąć tysiące kilometrów od domu. (Oklaski) Czasem ustala, czy dzień narodzenia dziecka ma decydować o prawie do krótszego czy dłuższego urlopu macierzyńskiego. Jest oczywiste, że w wielu powyższych wypadkach Wysoka Izba reprezentuje męski punkt widzenia i taką ocenę sytuacji, a powinna reprezentować ludzki. Bardzo dziękuję. (Oklaski)