5 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2011 r. (druk nr 540) wraz ze stanowiskiem Rady Ochrony Pracy oraz ze stanowiskiem Komisji do Spraw Kontroli Państwowej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druk nr 621).

Przewodnicząca Rady Ochrony Pracy Izabela Katarzyna Mrzygłocka:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt zaprezentować stanowisko Rady Ochrony Pracy w sprawie sprawozdania z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2011 r. Sprawozdanie głównego inspektora pracy zawarte jest w druku sejmowym nr 540, natomiast sprawozdanie Komisji do Spraw Kontroli Państwowej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, wraz ze stanowiskiem Rady Ochrony Pracy znajduje się w druku sejmowym nr 621. Stanowisko Rady Ochrony Pracy jest ogólnie dostępne, dlatego pozwolą państwo, że przedstawię najważniejsze uwagi i zalecenia sformułowane przez radę.

    Członkowie Rady Ochrony Pracy zapoznali się ze sprawozdaniem z realizacji ustawowych zadań i uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy na posiedzeniu plenarnym rady w dniu 12 czerwca br. Zostały na nim szczegółowo rozpatrzone wszystkie aspekty funkcjonowania Państwowej Inspekcji Pracy, co pozwoliło na zarysowanie diagnozy stanu przestrzegania prawa pracy oraz wypracowanie wniosków w tym zakresie. Sprawozdanie dotyczy między innymi problemów w zakresie utrudnień w działalności kontrolnej Państwowej Inspekcji Pracy związanych z zapisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Podkreśla się w nim, że ustawowy obowiązek zawiadamiania podmiotu gospodarczego o zamiarze przeprowadzenia kontroli z 7-dniowym wyprzedzeniem znacznie ogranicza możliwość ujawnienia i wyeliminowania nieprawidłowości, przez co czyni kontrolę często bezprzedmiotową. Dlatego Rada Ochrony Pracy proponuje zastanowić się nad ograniczeniem tego obowiązku, w sytuacji gdy takie zawiadomienie może istotnie wpłynąć na zmniejszenie skuteczności kontroli.

    Rada Ochrony Pracy zaleca także zintensyfikowanie działań prewencyjnych w celu zmniejszenia liczby wypadków osób zatrudnionych przede wszystkim na nowych dla nich stanowiskach pracy. Takie osoby bowiem najczęściej ulegają wypadkom przy pracy. Sugerujemy rozwinięcie mechanizmu w zakresie zróżnicowania składki na ubezpieczenie wypadkowe jako ekonomicznego bodźca do przeciwdziałania wypadkom. Ze sprawozdania wynika, że Państwowa Inspekcja Pracy zgłosiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych 91 wniosków o podwyższenie składki. Ta liczba nie jest duża, jeśli uwzględnimy skalę problemu. Warto więc podejść do tej kwestii bardziej systemowo, tak by mechanizm, który dzięki Radzie Ochrony Pracy został przed laty przyjęty i wdrożony, zaczął funkcjonować w szerszym zakresie.

    W przypadku aż połowy skontrolowanych przez Państwową Inspekcję Pracy agencji pracy tymczasowej wykryto nieprawidłowości dotyczące głównie kierowania do pracy za granicą. Potrzebne jest wzmożenie wysiłków w celu eliminowania nieprawidłowości przy kierowaniu polskich obywateli do pracy za granicą za pośrednictwem wymienianych agencji. Zalecamy jednocześnie wprowadzenie skuteczniejszego monitoringu zatrudniania w Polsce cudzoziemców.

    Rada zauważa niską ściągalność kwot w wystawianych przez Państwową Inspekcję Pracy tytułach wykonawczych i widzi konieczność jej zwiększenia. Wnioskuje o przeanalizowanie przyczyn rażącej dysproporcji pomiędzy liczbą złożonych przez inspektorów pracy do prokuratury zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa a liczbą aktów oskarżenia. Jak podaje sprawozdanie, Państwowa Inspekcja Pracy 1100 razy zawiadamiała prokuraturę o udaremnieniu lub utrudnianiu inspektorom pracy wykonywania czynności służbowych, co jest przestępstwem z art. 225 § 2 Kodeksu karnego, a do sądów skierowano jedynie 139 aktów oskarżenia.

    Uważamy, że warto dokonać kompleksowej oceny stanu legalności zatrudnienia w naszym kraju od czasu przyjęcia tego zadania 5 lat temu przez Państwową Inspekcję Pracy. Z uwagi na występujące nieprawidłowości przy wypłacie wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy w kolejnym roku należy nadal monitorować związane z tym kwestie.

    W działalności szkoleniowej i edukacyjnej powinno się w większym niż dotychczas stopniu zwracać uwagę na ocenę ryzyka zawodowego, która, jak wskazuje sprawozdanie, bardzo często nie jest uwzględniana w prewencji wypadkowej. Należy także podjąć działania, aby uniemożliwić ponadnormatywne, jeśli chodzi o czas pracy, świadczenie pracy. Nieprzestrzeganie norm czasu pracy i wypoczynku, zwłaszcza np. wśród służb mundurowych, może powodować zagrożenie ludzkiego życia lub zdrowia.

    Rada Ochrony Pracy ponadto zwróciła uwagę, że z powodu dużych różnic między liczbą wypadków podawaną przez Główny Urząd Statystyczny i Zakład Ubezpieczeń Społecznych trzeba ujednolicić oba systemy statystyczne. W celu umożliwienia dokonywania porównań sprawozdania Państwowej Inspekcji Pracy powinny się odnosić do analogicznych danych z lat poprzednich. Przedłożone sprawozdanie w niektórych miejscach zawierało takie odniesienia, w innych nie można się było ich doszukać.

    Przedstawiłam najważniejsze wnioski dotyczące sprawozdania głównego inspektora pracy za rok ubiegły. Chcę podkreślić, że zostało ono pozytywnie zaopiniowane przez Radę Ochrony Pracy. Nie ulega bowiem wątpliwości, że wymierne efekty ubiegłorocznych działań inspektorów pracy, takie jak: zlikwidowanie bezpośrednich zagrożeń dla zdrowia i życia prawie 64 tys. pracowników czy wyegzekwowanie 78 mln zaległych należności z tytułu wynagrodzenia za pracę, pozwalają dobrze ocenić skuteczność urzędu. Dlatego z tego miejsca w imieniu Rady Ochrony Pracy pragnę podziękować wszystkim pracownikom Państwowej Inspekcji Pracy za wysiłek i konsekwencję.

    Rada Ochrony Pracy pozytywnie opiniuje sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w roku 2011. Dziękuję.