27 punkt porządku dziennego:

Poseł Wincenty Elsner:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Poselskiego Ruch Palikota mam zaszczyt przedstawić stanowisko w sprawie poselskiego projektu ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika.

    Ruch Palikota poprze wniosek o skierowanie tego projektu ustawy do dalszych prac, bo uważamy, że warto dalej dyskutować na ten temat, aczkolwiek mamy tutaj pewne wątpliwości. Jednym z naszych kluczowych haseł jako Ruchu Palikota jest ograniczanie biurokracji. Z wyliczeń Komisji Europejskiej wiemy, że w 2011 r. liczba pracowników opłacanych z pieniędzy podatników zmniejszyła się w krajach członkowskich o około 175 tys., tymczasem w Polsce w ciągu ostatnich trzech lat kadra urzędnicza powiększyła się o 9%. Podobnie corocznie rosną wydatki dotyczące urzędów i urzędników w Polsce. Tymczasem w tym projekcie proponujemy powołanie kolejnego nowego urzędu. Jeżeli chodzi o kompetencje, porównujecie ten urząd do rzecznika praw obywatelskich, natomiast jeżeli chodzi o budżet - do rzecznika praw dziecka. Przyjrzałem się budżetom tych rzeczników i wygląda to w ten sposób: rzecznik praw obywatelskich - 38 mln rocznie, rzecznik praw dziecka - 10 mln. Ta ustawa jest sprzed dwóch czy trzech lat. Wówczas było to 7 mln, teraz jest to już prawie 10 mln. Rzecznik praw pacjenta - 8 mln, rzecznik ubezpieczonych - 4,6 mln. Poza tym do tego dochodzą powiatowi i miejscy rzecznicy konsumentów - 370 osób. Są oni opłacani z budżetów lokalnych, trudno ich tak bardzo szybko podliczyć, ale jest to minimum 20 mln. Razem mamy 80 mln wydane na rzeczników. Jeżeli do tego dojdzie rzecznik praw podatnika, to dociągniemy do 100 mln, bo twierdzimy, że te wyliczenia są niewiarygodne. Wymieniana jest praca w terenie, załatwianie spraw na miejscu. Bardzo prawdopodobne, że trzeba będzie powołać biura terenowe. 35 osób to będzie absolutnie za mało. Poza tym, przyglądając się kompetencjom rzecznika praw podatnika, możemy uznać, że jego praca będzie bardziej zbliżona do pracy rzeczników konsumentów, jeżeli chodzi o liczbę spraw, podatników mamy wszak 24 mln. Twierdzę więc, że taki urząd pochłonie przynajmniej 20-30 mln.

    Czy potrzebny jest nowy rzecznik? Z jednej strony posłużę się opinią Andrzeja Sadowskiego, wiceprezydenta Centrum im. Adama Smitha, który od lat monitoruje system podatkowy w Polsce: Poza rzecznikiem praw obywatelskich należy zlikwidować w Polsce urzędy wszystkich rzeczników, bo każdy jako obywatel jest dzieckiem, pacjentem czy podatnikiem. Nie ma sensu zwiększanie ciężaru dla podatnika tylko po to, aby powołać urząd. Zdaniem Andrzeja Sadowskiego problemem dla Polski nie jest powołanie urzędu, ale brak gwarancji dla obywatela dotyczących konstytucyjnego prawa do szybko działającego sądu. Gdyby spór podatkowy nie trwał latami, wówczas podatnik miałby realną ochronę.

    Z drugiej strony wiemy jednakże, że w ciągu ostatnich trzech lat urzędy skarbowe, tak jak już było mówione, wydały ponad 4 tys. wadliwych decyzji podatkowych o łącznej wartości 2,5 mld. W wyniku związanych z tym odsetek i kosztów postępowań sądowych Skarb Państwa stracił prawie 300 mln. W wyniku wyroków sądowych zwrócono nienależnie pobrane podatki o łącznej wartości 2,5 mld. Wiemy również, że mamy najdroższy system poboru podatków w OECD. Na zebranie dochodów podatkowych w wysokości 100 zł wydajemy na administrację podatkową 1,70 zł, podczas gdy Niemcy wydają połowę mniej. Jak to jest na świecie? Mamy bardzo różne uwarunkowania. Ogólny rzecznik praw obywatelskich ma swojego zastępcę zajmującego się podatkami w Australii, w Szwecji, w Anglii. Regionalni rzecznicy funkcjonują w Hiszpanii, we Włoszech, w Indiach. Natomiast rzecznicy praw podatników funkcjonują na przykład w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie. Rozwiązania są mieszane, nie ma na świecie dominującego rozwiązania.

    Charakterystyka tego urzędu przedstawiona przez wnioskodawców i przedstawiony zakres uprawnień rzecznika nie budzą naszych zastrzeżeń i nie mamy tu jakichś zasadniczych uwag. W tym momencie nie ma czasu na szczegółową analizę tego projektu, natomiast budzi zastrzeżenie jakość legislacji. Swego czasu ˝Rzeczpospolita˝ przedstawiła fanaberie Ruchu Palikota. Jako klub Ruch Palikota, jako partia Ruch Palikota wydajemy bardzo dużo pieniędzy na dobrą legislację, to nam kwestionowano, ˝Rzeczpospolita˝ twierdziła, że są to fanaberie. Jeżeli wydaje się mało, albo pisze się ustawy w ogóle za darmo, to one właśnie w ten sposób wyglądają. Jest tu bardzo dużo błędów, niejasności interpretacyjnych, niekonsekwencji. Byłbym w stanie podać przynajmniej 20 takich przypadków, jak ten dotyczący budżetu centralnego, ale chciałbym zwrócić uwagę tylko na jeden. Mianowicie GIODO mówi o wygaśnięciu kadencji rzecznika, jeżeli złożył on niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne. Nie wiem, czy w takim apolitycznym urzędzie w ogóle jest potrzebne oświadczenie lustracyjne, ale nigdzie indziej nie ma tego wymogu, więc można by zgłaszać takie zastrzeżenia. (Dzwonek) Tak samo nie przekonuje nas ta sprawa ustawy na próbę, na jedną kadencję, zwłaszcza że brakuje tam przepisów wykonawczych. Co będzie, jeżeli rzecznik nagle przestanie działać, a sprawy będą w toku? Co z tymi sprawami zrobić? Poza tym Sejm będzie musiał decydować o utrzymaniu tego rzecznika na podstawie poprzedniego sprawozdania, gdyż ostatniego rzecznik nie zdąży złożyć, bo w tym czasie ustawa wygaśnie.

    I szybko do konkluzji, ponieważ jesteśmy już w niedoczasie. Poprzemy ten projekt również w ostatecznym głosowaniu, w trzecim czytaniu pod takimi warunkami: po pierwsze, jeżeli w trakcie prac w komisjach przedstawione zostanie wyczerpujące uzasadnienie tego, że powołanie odrębnego, centralnego Biura Rzecznika Praw Podatnika jest rozwiązaniem optymalnym; po drugie, jeżeli w trakcie prac komisji przedstawione zostaną wiarygodne szczegółowe wyliczenia wraz z symulacjami kosztów funkcjonowania Biura Rzecznika Praw Podatnika; a po trzecie, jeżeli w toku prac w komisji poprawione zostaną błędy legislacyjne projektu. Dziękuję bardzo.