5 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych (druki nr 534 i 585).

Poseł Jerzy Polaczek:

    Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Panie Ministrze! Mam jeszcze kilka uwag na temat tego projektu wdrażającego prawo unijne, dlatego że nigdy dość odniesienia uwag zasadniczych do praktyki życia gospodarczego w tym względzie.

    Przypomnę, iż inwestycje z zakresu ITS są traktowane jako usługi, które polegają na dostawie, zabudowie i uruchomieniu dodatkowych systemów, zwykle obok systemu zarządzania ruchem, szeregu innych dodatkowych funkcji. Typowe zadanie w tym modelu obejmuje obok sprzedaży oprogramowania dostawę urządzeń, takich jak sterowniki, tablice zmiennej treści, kamery, wideorejestratory, a także roboty budowlano-montażowe związane z fizycznym zainstalowaniem tych urządzeń. W relacji do całkowitego kosztu inwestycji koszt tego jądra stanowi niewielką, kilkunastoprocentową część. Postępowania przetargowe w związku z tym powinny koncentrować się na wyłanianiu wykonawców najlepszych, nie zaś na najtańszym pozyskiwaniu urządzeń i wykonywaniu robót budowlano-montażowych. W sytuacji takich relacji kosztowych powstają problemy negatywnie rzutujące na efektywność takich inwestycji. Stosunkowo niedawno w Polsce ten proces się rozpoczął. Najpierw objął on duże ośrodki miejskie.

    Kilka uwag co do kilku projektów widzianych z lotu ptaka. We Wrocławiu powstaje system bez otwartych standardów. W Krakowie inwestycja sfinansowana ze środków EBOR została wykonana po terminie, a jej zakres rzeczowy przekroczył zakontraktowaną wielkość. W Warszawie pierwszy etap budowy zintegrowanego systemu zarządzania ruchem został zakończony z dużym opóźnieniem. Nastąpiła utrata części środków unijnych i mamy taki efekt, że zamiast poprawy parametrów funkcjonowania tramwajów nastąpiło spowolnienie działania tego systemu. Podobnie jest w Łodzi.

    Najważniejsze problemy związane z wdrażaniem i realizacją inwestycji w Polsce to, po pierwsze, standardowo, dyktat najniższej ceny, a to naraża w sposób realny samorządy na utratę przynajmniej części środków pomocowych. Zwrócić tu należy uwagę na to, że te inwestycje są w wysokim stopniu dofinansowywane przez Unię Europejską, od 85% do czasami prawie 100%. Po drugie, chodzi o dopuszczanie do udziału w postępowaniach firm niemających jakichkolwiek kompetencji i doświadczeń w danej branży, a posługujących się często ˝wynajętymi referencjami˝. Szczególnie wtedy zaburza się takie postępowanie, kiedy jest ono dwustopniowe. Po trzecie, ogromnym problemem w praktyce jest niski poziom przygotowanej dokumentacji planistycznej i przetargowej. To zwykle jest skutkiem działania urzędników, którzy zajmują się przygotowaniem tych projektów, najczęściej ich niekompetencji. Mamy tutaj do czynienia, z jednej strony, z bardzo słabo zdefiniowanymi kryteriami i wymogami technicznymi stawianymi przyszłym wykonawcom, a z drugiej strony, brakiem umiejętności sformułowania w SIWZ zapisów, które zagwarantują wyłonienie wykonawców prezentujących rzeczywistą dojrzałość i zaawansowanie technologiczne i potencjał rozwojowy. Po czwarte, na koniec, to kwestia braku ogólnodostępnego standardu wymiany danych dla poszczególnych technologii ITS, a skutkiem tego jest brak możliwości elastycznego rozwoju tych technologii i ograniczenie zasad konkurencji. Mam tutaj na myśli zwłaszcza dyskryminację firm osiągających kolejne etapy rozwoju tychże systemów.

    Jakie wnioski nasz klub parlamentarny formułuje na kanwie tego projektu wdrażającego regulacje unijne?

    Niezależnie od zasadniczej intencji projektodawcy stwarza on możliwość uporządkowania problematyki wdrażania technologii ITS w Polsce. To wdrożenie w praktyce w realizacji inwestycji według zasad wymienionych w art. 43a pkt 2 daje szansę zlikwidowania albo przynajmniej ograniczenia skali niekorzystnych zjawisk, o których wspomniałem na wstępie mojego wystąpienia. A odwołałem się tylko do kilku wybranych przykładów.

    W świetle tego, co powiedziałem, myślę, że logiczne jest nałożenie jednoznacznego obowiązku w tym zakresie na organy publiczne, które odpowiedzialne są za przygotowanie i realizację inwestycji ITS. Składamy więc jedną poprawkę, w której precyzujemy, na czym polega obowiązek ministra właściwego do spraw transportu w zakresie przygotowania wytycznych związanych ze ścisłym wdrażaniem projektów ITS i egzekwowaniem zasad ich przygotowania.

    Bardzo dziękuję za uwagę. Niniejszym składam tę jedną poprawkę na ręce pana marszałka.