10 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 511).

Poseł Jarosław Pięta:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska mam zaszczyt przedstawić stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw, druk nr 511.

    Przedstawione propozycje przewidują wzmocnienie uprawnień inspektorów pracy w zakresie egzekwowania przepisów prawa pracy dotyczących zawierania umów o pracę. Proponuje się przekazanie inspektorom pracy spraw cywilnych rozpoznawanych przez sądy powszechne poprzez udział inspektorów pracy w postępowaniu sądowym. Zmiany te miałyby polegać na przyznaniu inspektorom pracy uprawnień w zakresie możliwości nakazania zastąpienia umowy cywilnoprawnej umową o pracę, w przypadku gdy wykonywana praca odpowiada warunkom określonym w art. 22 Kodeksu pracy, oraz nakazaniu potwierdzenia pracownikowi na piśmie ustaleń co do stron, rodzaju oraz warunków umowy o pracę, jeśli pracodawca nie zastosował się do dyspozycji zawartych w art. 29 § 2 Kodeksu pracy.

    Dzisiaj inspektorzy pracy posiadają legitymację procesową do wytaczania powództwa na rzecz obywateli w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy, a także wstępowania, za zgodą powoda, do toczących się w tych sprawach postępowań zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 11 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz art. 63¹ Kodeksu postępowania cywilnego. Obecnie obowiązujące zapisy w Kodeksie pracy w art. 29 § 2 stanowią również, że jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika potwierdzić mu na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz warunków.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wątpliwości budzi sam fakt ingerowania w drodze aktu administracyjnego w stosunki prawne oparte na zasadzie swobody zawierania umów. Umowy o pracę to przecież zgodne oświadczenie stron pracownika i pracodawcy. To urzędowa ingerencja w sytuacje występujących wątpliwości o charakterze faktycznym i prawnym. Zgodnie z art. 476 § 1 K.p.c. przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się m.in. sprawy o ustalenie istnienia stosunku pracy. Sprawy takie podlegają rozstrzygnięciu przez sądy rejonowe zgodnie z art. 461 § 1¹ K.p.c., w związku z art. 262 Kodeksu pracy. W projekcie brak jest w ogóle odniesienia do art. 262. Wydając nakaz zawarcia umowy o pracę zamiast umowy cywilnoprawnej, inspektor pracy ingerowałby środkami administracyjnymi w relacje cywilnoprawne przypisane tylko do wyłącznej kompetencji sądów powszechnych. Przyjęcie takiego rozwiązania doprowadziłoby do braku spójności pomiędzy administracyjnym i sądowym rozstrzygnięciem tej sprawy.

    Co w takim razie z trybem odwoławczym? Przecież sądy administracyjne nie są władne rozstrzygać sporów ze stosunku pracy. A co w sytuacji, gdy tę samą sprawę rozpatrują jednocześnie sądy administracyjne i sądy pracy? Ja odpowiedź na te pytania znam, pomysłodawcy, co widać, niestety nie. A co z pewnikiem, w moim odczuciu, jakim byłoby uchylanie nakazów w postępowaniu odwoławczym? Pragnę również zwrócić uwagę na art. 174 konstytucji, który stwierdza, że jedynie sądy wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.

    Proponowana zmiana to model żywcem wyjęty z modelu radzieckiego sposobu myślenia, szkodliwa dla Państwowej Inspekcji Pracy i niebezpieczna dla polskiego sądownictwa. Rozwiązanie to należy uznać za nadmierną interwencję organów administracji państwowej w stosunki pomiędzy pracodawcami a pracownikami. Dlatego należy się do tych zmian odnieść negatywnie.

    Inaczej należy podejść natomiast do kwestii art. 29 § 2. Tutaj rzeczywiście były zgłaszane przez Państwową Inspekcję Pracy wnioski do Komisji do Spraw Kontroli Państwowej oraz do Rady Ochrony Pracy. Obecny stan prawny powoduje, że wielu pracodawców powierza pracę osobom fizycznym po upływie terminu wskazanego w ww. artykule, nie spełniwszy obowiązku potwierdzenia warunków umowy o pracę w formie pisemnej. Wprowadzenie obowiązku potwierdzenia na piśmie warunków umowy o pracę przed dopuszczeniem pracownika do pracy powinno w znacznym stopniu przyczynić się do wzmocnienia praw pracowniczych. Istotne są również w tym zakresie wspólne elementy, jakimi są badania lekarskie i szkolenia bhp, a wiadomo, że pracodawca nie może dopuścić pracownika (Dzwonek) do pracy bez badań i szkoleń. Nie ulega również wątpliwości, że zmiana ta zwiększy skuteczność kontroli legalności zatrudnienia. To jest jednak jeden punkt widzenia, drugi związany z art. 29 odnosi się do literatury i do orzecznictwa. Wyraża się tu pogląd, że umowę o pracę uważa się za zawartą również w sytuacji, gdy pracownika dopuszczono do pracy, a pracownik za wiedzą i zgodą pracodawcy pracę tę podjął na określonym stanowisku. W związku z tym należy uznać, że aktualna regulacja zawarta w art. 29 § 2 Kodeksu pracy została w pełni zaakceptowana i usankcjonowana w judykaturze i w piśmiennictwie. Wydaje mi się, że w kwestii art. 29 § 2 można dyskutować w terminie późniejszym, gdy będą przygotowane nowelizacje Kodeksu pracy, bo dzisiaj szatkowanie przepisów i wprowadzanie tylko tej jednej zmiany nie służy tworzeniu dobrego prawa.

    Aspekty prawne oraz racjonalność tworzenia prawa powodują, że klub Platformy Obywatelskiej będzie głosował za odrzuceniem tego projektu w pierwszym czytaniu. Dziękuję bardzo. (Oklaski)