5 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych (druki nr 2860 i 2887).

Poseł Sprawozdawca Wincenty Elsner:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam przyjemność przedstawić sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych, druki nr 2860 i 2887.

    Komisja Finansów Publicznych po przeprowadzeniu pierwszego czytania oraz po rozpatrzeniu tego projektu ustawy na posiedzeniu w dniu 5 listopada 2014 r. wnosi o uchwalenie przedłożonego projektu w treści przedstawionej w druku nr 2887.

    W trakcie pierwszego czytania i w dyskusji wniesione zostały jedynie postulowane przez Biuro Legislacyjne poprawki o charakterze legislacyjnym i redakcyjnym. Pytanie, na które należy sobie odpowiedzieć na samym początku, dotyczy tego, dlaczego znowu ustawę o usługach płatniczych nowelizujemy w zakresie zmiany stawek interchange, gdyż od poprzedniej nowelizacji, a w zasadzie od wejścia w życie tej poprzedniej nowelizacji w dniu 1 lipca 2014 r., mija raptem pół roku. Odpowiedzią na to pytanie jest decyzja wydana przez Komisję Europejską w dniu 26 lutego 2014 r. w stosunku do organizacji VISA Europe, jednej z dwóch organizacji kartowych, która to decyzja wskazała, że działający transgranicznie na terenie Rzeczypospolitej Polskiej agenci rozliczeniowi w przeciwieństwie do agentów rozliczeniowych mających siedzibę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej będą stosowali stawki interchange w wysokości 0,2% dla kart debetowych i 0,3% dla kart kredytowych.

    Dążeniem Komisji Europejskiej było w sposób oczywisty stymulowanie spadku opłat interchange. Natomiast ta decyzja, to porozumienie pomiędzy VISA Europe i Komisją Europejską, wchodzące w życie 1 stycznia 2015 r., spowodować może szereg niekorzystnych zjawisk w zakresie akceptacji kart płatniczych i działalności systemu, w szczególności agentów rozliczeniowych mających obecnie swoje siedziby na terenie Polski.

    Krótko mówiąc, od 1 stycznia w odniesieniu do kart Visa będzie możliwa następująca sytuacja: agent rozliczeniowy mający swoją siedzibę poza granicami Polski, a realizujący płatności bezgotówkowe na terenie Polski, będzie stosował stawki 0,2 i 0,3 w zależności od rodzaju karty, zaś agent rozliczeniowy mający siedzibę w Polsce będzie zobligowany do stosowania stawek określanych dotychczas w ustawie, a więc o maksymalnej wysokości 0,5. To mogłoby naszym zdaniem wielu funkcjonujących na polskim rynku rodzimych agentów rozliczeniowych wyeliminować albo ewentualnie zmusić do zmiany siedziby, do przeniesienia jej za granicę, poza terytorium Polski, aby móc stosować te stawki preferencyjne określone w porozumieniu Visa Europe - Komisja Europejska.

    W ten sposób można szacować, że ok. 70% transakcji bezgotówkowych dokonywanych w Polsce może zostać przejęte przez agentów rozliczeniowych mających już dzisiaj siedziby poza granicami Polski, ewentualnie zmuszonych do zmiany tej siedziby po 1 stycznia.

    Spowodowałoby to zakłócenie równych warunków konkurencji również wobec drugiej organizacji kartowej, gdyż ta druga organizacja kartowa pozostałaby po 1 stycznia ze stawkami uregulowanymi w poprzedniej nowelizacji, a więc maksymalną stawką 0,5.

    Nie jest wcale rzeczą oczywistą, czy prowadziłoby to do realnej obniżki stawki interchange w transakcjach dokonywanych na terenie Polski, gdyż naturalnym dążeniem wydawców kart, a więc banków, będących jednocześnie beneficjentami opłaty interchange, byłoby dążenie do oferowania wcale nie tańszych, a właśnie droższych kart, jeżeli chodzi o interchange, gdyż - tak jak mówiłem - interchange jest przychodem banków.

    Kolejną negatywną konsekwencją porozumienia pomiędzy Visa Europe i Komisją Europejską wchodzącego w życie 1 stycznia 2015 r. byłoby obniżenie wpływów z tytułu podatku CIT i VAT uzyskiwanych od agentów rozliczeniowych, którzy to agenci, tak jak powiedziałem, byliby zmuszeni ze względu na warunki funkcjonowania do przeniesienia swojej działalności. Jest to kwota rzędu kilkudziesięciu milionów złotych rocznie, tyle wyniosłyby straty budżetu z tytułu zmniejszonych wpływów z podatków CIT i VAT.

    Kolejna negatywna tego konsekwencja to utrudnienie sprawowania nadzoru nad agentami rozliczeniowymi przez właściwe organy, a więc najczęściej przez KNF, gdyż lokalni agenci rozliczeniowi po przeniesieniu swoich siedzib do innych państw członkowskich nie byliby poddani takim rygorom kontrolnym. Byłoby to działanie niejako przeciwne do tendencji, którą widzielibyśmy w przyszłości, mówię o stopniowym obejmowaniu nadzorem agentów, całego systemu rozliczeń bezgotówkowych, a więc i agentów rozliczeniowych, a także w dalszych planach organizacji kartowych.

    To jest odpowiedź na pierwsze pytanie: dlaczego podejmowana jest kolejna nowelizacja? Ta nowelizacja ma po prostu zneutralizować negatywne skutki zmian regulujących świadczenie usług transgranicznych, rozliczania kartami płatniczymi na terytorium Unii Europejskiej po 1 stycznia 2015, a więc po wejściu w życie porozumienia Visa Europe - Komisja Europejska.

    Krótkie omówienie tych zmian, które nastąpiły, które wprowadza ustawa. Główną zmianą jest zmiana stawki opłaty interchange, która to stawka nie będzie mogła przekraczać 0,2% w odniesieniu do krajowych transakcji płatniczych wykonywanych przy użyciu kart debetowych oraz 0,3% wartości jednostkowej krajowej transakcji płatniczej wykonywanej przy użyciu karty kredytowej. To jest kluczowa zmiana.

    Przy okazji projekt wprowadza kilka dodatkowych zmian. Przede wszystkim jest to wydłużenie z 3 do 5 lat okresu, w którym te maksymalne kwoty interchange nie obowiązują w przypadku uruchomienia działalności przez nową organizację kartową. To uregulowanie ma stymulować powstawanie i rozwój nowych organizacji kartowych, w tym w szczególności krajowych organizacji kartowych.

    Kolejną zmianą jest doprecyzowanie warunków informacyjnych. W dotychczasowej regulacji była mowa o tym, że na żądanie akceptanta agent rozliczeniowy zobowiązany jest przedstawić szczegółową specyfikację opłat wchodzących w skład płatności regulowanych przez akceptanta agentowi rozliczeniowemu z tytułu rozliczania transakcji bezgotówkowej. W tej nowelizacji art. 28 ust. 1a otrzymuje nowe brzmienie, stanowi, że przed zawarciem umowy z akceptantem agent rozliczeniowy jest zobowiązany dostarczyć akceptantowi informację o wysokości opłaty akceptanta oraz jej strukturze wraz z wyszczególnieniem składników tej opłaty. Zatem dzieje się to przed podpisaniem umowy, przed zawarciem umowy, a nie dopiero po. To jest istotna różnica.

    Ponieważ różnicujemy stawki interchange w zależności od rodzaju kart, konieczne było wprowadzenie definicji karty debetowej, karty kredytowej oraz definicji opłaty interchange i opłaty akceptanta.

    Pytanie następne: Czy ta regulacja jest zbędna? Bo podczas dyskusji w Komisji Finansów Publicznych padały takie głosy, że w tej chwili Komisja Europejska planuje wprowadzenie rozporządzenia regulującego stawki interchange na terenie całej Unii Europejskiej właśnie w wysokościach 0,2% i 0,3% i być może nie warto w tej chwili tego doprecyzowywać i zmieniać ustawy o usługach płatniczych. Odpowiedź jest prosta. Jeżeli nie wprowadzimy tego w terminie od 1 stycznia, to może to doprowadzić do perturbacji na polskim rynku. I nawet jeżeli ta ustawa faktycznie będzie miała istotne znaczenie tylko przez kilka czy kilkanaście miesięcy, czyli do czasu wejścia obowiązującego przecież wprost rozporządzenia Komisji Europejskiej, to i tak warto te regulacje wprowadzić.

    Podczas wprowadzania ostatniej nowelizacji ustawy o usługach płatniczych wątpliwości budził termin jej wejścia w życie. W tej poprzedniej nowelizacji podany był 6-miesięczny okres vacatio legis. Teraz skracamy ten okres do trzech miesięcy, jednocześnie doprecyzowując te kwestie, które budziły wątpliwości przy poprzedniej nowelizacji, a więc dopisując, że trzy miesiące dotyczą tylko już istniejących umów, natomiast wszelkie umowy podpisywane na nowo, ewentualnie indeksowane, muszą być podpisywane zgodnie z zapisami tej ustawy, która wejdzie w życie 1 stycznia 2015 r.

    I może pytanie na koniec. Czy w ogóle sprawa regulacji nie ingeruje zbyt głęboko w rynek? Bo takie głosy pojawiały się, kiedy dwa lata temu rozpoczynaliśmy dążenie do ustawowego uregulowania tego. Wówczas podnosiły się głosy, że jest to ingerencja w wolny rynek. Nie. Tu nie ma żadnego wolnego rynku. Tu mamy do czynienia z duopolem dwóch organizacji kartowych. I ten duopol, ten dyktat interchange na poziomie 1,6% został dzięki tym regulacjom przełamany. Bo jeżeli spojrzymy do statystyk sprzed dwóch lat, to wtedy w Polsce obowiązywała opłata interchange na poziomie 1,6% i była ona najwyższa w całej Unii Europejskiej. Dzisiaj, po wejściu tej regulacji, czy też po 1 stycznia 2015 r. stawki w wysokościach 0,2% i 0,3% będą jednymi z najniższych opłat interchange w całej Unii Europejskiej. Ta poprzednia regulacja wywołała szereg pozytywnych zjawisk. Rok do roku wzrosła o 3,3% liczba wydanych kart płatniczych, o 11%, prawie o 12%, wzrosła liczba terminali i również rok do roku w stosunku do I kwartału 2014 r. o 10,5% nastąpił wzrost średniej wartości transakcji, jak również o prawie 10%, dokładnie o 9,3%, nastąpił wzrost rok do roku liczby akceptantów. Tak więc ta regulacja - ustawowe zmuszenie organizacji kartowych do stosowania niższych stawek interchange - przyniosła oczekiwany skutek, aczkolwiek jeszcze daleko nam do średniej europejskiej. W tej chwili w Polsce, jeśli chodzi o sieć akceptacji, na 1 mln mieszkańców jest raptem 8 tys. akceptantów, podczas gdy średnia europejska wynosi 18 tys. Liczba kart: w Polsce - 0,9 karty na jednego mieszkańca, w Europie - 1,5 karty na jednego mieszkańca. I drastycznie niski udział bezgotówkowych transakcji w całym wolumenie transakcji detalicznych sięgający najwyżej kilkunastu procent przy średniej unijnej na poziomie 40%.

    Konkludując, powiem, że dążymy do stawek interchange na poziomach 0,2% i 0,3%. W Polsce, po wejściu tej regulacji, będzie to od 1 stycznia, w Unii Europejskiej prawdopodobnie kilkanaście miesięcy później.

    Tak jak powiedziałem na wstępie, Komisja Finansów Publicznych rekomenduje uchwalenie załączonego projektu ustawy. Jak ta poprzednia regulacja dotycząca interchange przyjęta została przez Wysoką Izbę jednogłośnie, tak myślę, że można liczyć na poparcie wszystkich klubów i koła sejmowego również dla tej regulacji. Dziękuję bardzo. (Oklaski)