47 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie uczczenia pamięci ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 roku (druki nr 2513 i 2626).

Poseł Sprawozdawca Elżbieta Kruk:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie uczczenia pamięci ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 roku.

    Projekt ten przedłożony został przez Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość. Do reprezentowania wnioskodawców upoważniony został pan poseł Jarosław Zieliński.

    Komisja Kultury i Środków Przekazu, do której skierowano przedłożenie, przeprowadziła pierwsze czytanie oraz rozpatrzyła projekt uchwały na posiedzeniu w dniu 23 lipca 2014 r. Komisja przyjęła projekt uchwały wraz z poprawkami 12 głosami za, przy 5 głosach wstrzymujących się.

    Do tekstu projektu wprowadzono m.in. następujące poprawki. W pierwszym akapicie uchwały, przy sprzeciwie wnioskodawców, wykreślono wyrazy ˝sowieckie służby specjalne˝, ponieważ nie było zgody posłów Platformy Obywatelskiej, SLD i Twojego Ruchu na określenie ˝sowieckie˝. W długo i nie pierwszy raz toczonej w komisji debacie na ten temat podnoszono różnego rodzaju argumenty i powoływano się na różne opinie językoznawców i historyków. Wnioskodawcy udowadniali, że słowo ˝sowiecki˝ wpisane jest na trwałe do historiografii nie tylko polskiej, ale i światowej. Powoływali się m.in. na opinię prof. Marka Jana Chodakiewicza, historyka, wykładowcy na amerykańskich uniwersytetach, członka rady ds. Holokaustu przy prezydencie Stanów Zjednoczonych, który pisał: ˝Słowo 'radziecki' w języku polskim jest sztuczne i było narzucone przemocą, a jego obieg i popularyzację gwarantowała brutalna cenzura komunistyczna. Do dziś jest symbolem zniewolenia umysłów. Używać słowa 'radziecki', to tak jak pisać o 17 września 1939 r. czy 22 lipca 1944 r. jako o dacie wyzwolenia˝. Trudno mi powiedzieć, z jakiego powodu w polskim Sejmie nadal chce się stosować komunistyczną terminologię.

    Druga istotna poprawka to wykreślenie z projektu zdania: ˝Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zwraca się do Rządu o podjęcie zdecydowanych działań zmierzających do pełnego wyjaśnienia okoliczności pacyfikacji z lipca 1945 roku wymierzonej w naszych Rodaków, którzy wykazali się niezłomną postawą w dążeniu do niepodległości Polski˝. Przeciwni tej poprawce byli posłowie Prawa i Sprawiedliwości.

    W uzasadnieniu wnioskodawcy wskazywali m.in.: Mimo upływu prawie 70 lat okoliczności obławy augustowskiej, określanej również mianem małego Katynia, nie zostały w pełni wyjaśnione, jej sprawcy nie ponieśli żadnych konsekwencji, a miejsce pochówku ofiar jest wciąż nieznane.

    W okresie PRL obława augustowska była skazana na milczenie i niepamięć. Inicjatywę przywracania pamięci i poszukiwania prawdy o tych wydarzeniach podjął Obywatelski Komitet Poszukiwania Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w Lipcu 1945 roku.

    Prace w celu dotarcia do prawdy i zachowania pamięci o tych wydarzeniach prowadzone są przez Instytut Pamięci Narodowej. Niestety napotykają one na barierę w postaci braku dostępu do rosyjskich dokumentów źródłowych zgromadzonych w archiwach Federacji Rosyjskiej.

    Dlatego też powinnością władz Rzeczypospolitej Polskiej i wszystkich Polaków jest podejmowanie działań mających za zadanie pozyskanie jak najszerszych informacji o tej zbrodni.

    Niepodległa Rzeczpospolita Polska musi uczynić wszystko, co możliwe, na rzecz ujawnienia prawdy i zachowania pamięci o obławie augustowskiej i jej ofiarach.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja wnosi: Wysoki Sejm raczy uchwalić załączony projekt uchwały w następującym brzmieniu:

    ˝Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oddaje hołd ofiarom Obławy Augustowskiej, wyraża współczucie rodzinom pomordowanych oraz składa podziękowanie tym, którzy konsekwentnie poszukują prawdy o tym tragicznym wydarzeniu.

    Ponad dwa miesiące po zakończeniu działań wojennych w Europie, w lipcu 1945 roku oddziały Armii Czerwonej i NKWD, przy wsparciu Ludowego Wojska Polskiego, Urzędu Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, przeprowadziły w powiatach augustowskim, suwalskim, sejneńskim oraz sokólskim wielką operację pacyfikacyjną nazywaną dzisiaj Obławą Augustowską. Jej celem była likwidacja konspiracji niepodległościowej w północno-wschodniej Polsce i ostateczne podporządkowane tego terenu komunistycznej władzy.

    Pamięć o tej zbrodni powinna być ważnym elementem polskiej świadomości narodowej, a wiedza o Obławie Augustowskiej znaleźć właściwe odzwierciedlenie w szkolnych programach nauczania˝. Dziękuję bardzo. (Oklaski)