45 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia 150. rocznicy śmierci Romualda Traugutta (druki nr 2547 i 2628).

Poseł Elżbieta Kruk:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 150 lat temu, 5 sierpnia 1864 r., na stokach cytadeli warszawskiej został stracony ostatni dyktator powstania styczniowego generał Romuald Traugutt. Jak kultywowana przez dziesięciolecia tradycja powstania styczniowego była kamieniem węgielnym odzyskania niepodległości w 1918 r., tak jego bohaterowie to wzór służący wychowaniu następnych pokoleń. Szczególnie wart czci i upamiętnienia spośród nich jest Romuald Traugutt. Jak pisze Ewa Polak-Pałkiewicz, ˝był on jednym z najpiękniejszych ludzi w naszych dziejach. Jednym z tych prawdziwych bohaterów, o jakich dzisiaj śnimy˝. Złożył w ofierze swe życie za Polskę i Boga. Można powiedzieć, że z krzyżem w dłoni walczył o to, co dla Polski i Polaków najważniejsze. W swojej odezwie do powstańców pisał: ˝Żołnierze bracia! Nie na podbój idziemy, ale na odbiór wydzieranego nam dobra boskiego. Dobrem boskim jest wolność˝.

    Generał Romuald Traugutt został mianowany dyktatorem powstania styczniowego jesienią 1863 r., gdy powstanie zdawało się upadać. ˝Swą potęgą woli, swoją umiejętnością rządzenia potrafił utrzymać powstanie przez najtrudniejsze zimowe miesiące˝ - pisał o nim marszałek Józef Piłsudski. Dlaczego podjął się kierowania powstaniem, gdy większość uważała je już za przegrane? Odpowiedź na to pytanie znajdujemy być może w jego pismach. ˝Jako chrześcijanie jesteśmy cząstką tej ludzkości, dla której Chrystus krew swą wytoczył. Również jak On pracować chcemy za całą ludzkość i dla ludzkości teraz walczymy. Nie ustaniemy w tej strasznej walce przeciwko duchowi fałszu, tyranii i ciemności, dopóki prawda triumfu nie odniesie˝.

    Romuald Traugutt został aresztowany przez Rosjan w kwietniu 1864 r. i skazany na śmierć. Egzekucję wykonano na oczach 30-tysięcznego tłumu, który w chwili stracenia Traugutta śpiewał suplikację ˝Święty Boże, Święty Mocny˝. Aby zagłuszyć modlitwę, Rosjanie rozkazali grać walca ˝Na wzgórzach Mandżurii˝. Świadkowie zdarzenia mówią, że Romuald Traugutt był zupełnie spokojny, pogrążony w rozmowie z towarzyszącym mu spowiednikiem. W dłoniach trzymał krzyż, który ucałował w ostatnim geście. Miał 38 lat.

    Po śmierci rozwijał się jego kult. Gorliwym wyznawcą legendy Traugutta był m.in. marszałek Józef Piłsudski. Kardynał Stefan Wyszyński uważał Traugutta za świętego i podejmował przerwane przez II wojnę światową starania o jego beatyfikację.

    Nie ma grobu Traugutta. Po śmierci wrzucono go do bezimiennego dołu. W miejscu stracenia 5 sierpnia 1916 r. ustawiono krzyż, który nazwano jego imieniem. Co roku na stokach cytadeli odprawiana jest msza święta w intencji wyniesienia Romualda Traugutta na ołtarze. (Dzwonek)

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość wnosi o przyjęcie przedłożonego projektu uchwały. Dziękuję bardzo. (Oklaski)