17 punkt porządku dziennego:

Informacja o działalności Sądu Najwyższego w roku 2013 (druk nr 2385) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 2467).

Poseł Małgorzata Sekuła-Szmajdzińska:

    Panie Marszałku! Pani Prezes! Wysoka Izbo! Pani profesor Małgorzata Gersdorf, pierwsza prezes Sądu Najwyższego, co jako wiceprzewodnicząca Parlamentarnej Grupy Kobiet odnotowuję z niekłamaną radością i ze słowem, pani prezes, ˝nareszcie˝ - dzisiaj już była o tym mowa, ale dlatego to podkreślam, bo rzeczywiście słowo ˝nareszcie˝ się należy, mam tylko nadzieję, że ten szklany sufit, o którym pan poseł Biedroń mówił, uda się kobietom wreszcie kiedyś przebić tak na poważnie i do końca - przedstawiła nam informację o działalności Sądu Najwyższego w roku 2013.

    Co zostało już podkreślone, mimo zwiększonego wpływu spraw nie wydłużył się okres ich rozpoznawania. Było ich 10 628 - więcej niż w roku 2012, wówczas było ich 10 511. Wśród nich 7269 skarg kasacyjnych i kasacji i 194 pytania prawne. Reszta spraw to apelacje od orzeczeń wojskowych sądów okręgowych, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprawy z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, skargi na przewlekłość postępowania, skargi o wznowienie, wnioski o przekazanie sprawy innemu sądowi i o ułaskawienie oraz sprawy dyscyplinarne. Dużo rodzajów tematów.

    W 2013 r. 87 sędziów Sądu Najwyższego rozpoznało w sumie 10 387 spraw, w tym 7059 skarg kasacyjnych i kasacji i 171 zagadnień prawnych. Średni czas oczekiwania na rozpoznanie sprawy - była już o tym mowa, jeszcze to podkreślę, bo różnice są spore - wynosił: w Izbie Cywilnej - 10 miesięcy, w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - 8 miesięcy, w Izbie Karnej - 6 miesięcy, w Izbie Wojskowej - 1-2 miesiące. Tyle jeśli chodzi o liczby.

    Terminy rozstrzygania spraw utrzymują się na mniej więcej stałym poziomie, a zaległości się nie zmniejszają. Zresztą pan poseł Biedroń już o tym mówił i też chciałabym usłyszeć, może pani prezes nam przekaże jakąś informację, czy państwo mają jakieś pomysły na to, żeby zmniejszyć te zaległości. Nie wiem, czy to jest w ogóle możliwe, ale też bardzo bym prosiła o ustosunkowanie się do tego. A zatem te zaległości się nie zmniejszają, bo wynika to ze wzrostu liczby skarg kasacyjnych i pytań prawnych.

    W informacji zwraca uwagę postulat, aby tylko niektórzy prawnicy mogli występować w Sądzie Najwyższym oraz pisać kasacje i skargi kasacyjne, które często są wadliwie sformułowane, już wielokrotnie o tym była mowa. Znaczna ich liczba jest wnoszona na specjalne życzenie klienta. Jak określiła to pani prezes - i musimy też to podkreślić, bo to jest bardzo ważne - w społeczeństwie jest takie mniemanie, że skarga kasacyjna jest trzecią instancją. No, mamy w kraju system dwuinstancyjny, to nie jest trzecia instancja. Oczywiście rozumiem pewne uwagi, które tutaj płynęły ze strony pana posła, ale one dotyczą kompletnego przemodelowania całego systemu. Dziś mamy to, co mamy, czyli dwuinstancyjny system orzekania i szczególną rolę Sądu Najwyższego. A zatem to, że w społeczeństwie taka jest opinia i takie jest mniemanie, że skarga jest trzecią instancją, pewnie wynika z bardzo powierzchownego rozumienia pewnych zagadnień, ich nieznajomości, a też może zachowań prawników, pełnomocników, którzy w rozmowach z klientami czasem pewne rzeczy tak właśnie obiecują. Ale tak nie jest, nic bardziej błędnego. Natomiast zdaniem Sądu Najwyższego taka specjalizacja i ograniczenie liczby pełnomocników uprawnionych do występowania w Sądzie Najwyższym byłyby właśnie korzystne dla wszystkich, przede wszystkim dla stron, przy czym zgadzam się z tym, że rolę inicjatorów w tym zakresie powinny wziąć na siebie samorządy adwokatów i radców prawnych.

    Interesujące są tematy, którymi zajmował się Sąd Najwyższy. Między innymi w uchwale składu 7 sędziów sąd uznał - była już o tym mowa, ale też chcę do tego wrócić, bo to moim zdaniem jest bardzo ważne - że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu ustanowione w budynku położonym na gruncie, do którego spółdzielni nie przysługuje prawo własności, stanowi ekspektatywę tego prawa, czyli tzw. oczekiwanie prawne albo prawo podmiotowe tymczasowe dotyczące przyszłości. Dlatego nie można założyć księgi wieczystej, aby je ujawnić.

    Ta uchwała to jest zmiana dotychczasowego stanowiska. Wcześniej Sąd Najwyższy dopuszczał założenie księgi w opisanej sytuacji. Pozostaje pytanie: Czym to powinno się zakończyć? Wydaje mi się - pani prezes też to podkreślała - że potrzebna jest tu po prostu interwencja ustawodawcy. Trzeba zmienić prawo w tym zakresie i z tego, co wiem, mówi się o tym już od dłuższego czasu, ale jakoś nie widać końca. Zwracam się do pani przewodniczącej komisji, bo chyba trzeba będzie też nad tą sprawą się pochylić, bo to już za długo trwa.

    Inny temat, którym zajmowała się izba pracy, zawiera uchwała, w której stwierdzono, że jeżeli w administracji pracuje zbyt wielu urzędników, to likwidacja urzędu i przekazanie jego zadań innej jednostce może uzasadniać zwolnienia z pracy. Bezpośrednim powodem przyjęcia uchwały była reorganizacja sądownictwa wojskowego, polegająca na zniesieniu w 2010 r. niektórych sądów garnizonowych i przekazaniu ich zadań innym sądom. Zwalniani pracownicy odwoływali się od decyzji dotyczących rozwiązywania ich umów o pracę. W sądach, które rozpoznawały te sprawy, zapadały różne wyroki, również na szczeblu Sądu Najwyższego.

    W uzasadnieniu uchwały stwierdzono, że przenoszenie zadań pomiędzy jednostkami nie musi powodować automatycznych zwolnień i generalnie likwidacja tych jednostek nie powinna skutkować takimi zwolnieniami, ale to już zależy oczywiście tylko od dobrej woli pracodawcy.

    Wysoka Izbo! To orzeczenie też nie jest łatwe - mogę tak to określić - bo wiele osób czuło się pokrzywdzonych takimi decyzjami, które wówczas zapadały, i też nie wszystkie osoby są usatysfakcjonowane tym orzeczeniem Sądu Najwyższego, ale oczywiście mamy świadomość tego, że żyjemy w państwie prawa, że szanujemy wszystkie orzeczenia, które Sąd Najwyższy kieruje do nas. Mamy świadomość tego, jak wielkie znaczenie dla państwa i dla obywateli ma działalność Sądu Najwyższego, i mimo że nieraz zdarzają się głosy krytyczne, czy to padające z tej trybuny, z ław, czy to po prostu wyrażane często przez społeczeństwo, to bardzo szanujemy to, że nasz Sąd Najwyższy wykazuje tak wysoki poziom swojej działalności. Mogę powiedzieć, że jesteśmy z tego powodu wręcz dumni. Nawet jeżeli są jakiekolwiek zastrzeżenia, to one płyną tylko z troski, która ma spowodować doskonalenie wszystkiego, co w kraju się dzieje. Takie jest zresztą również stanowisko naszego klubu, w imieniu którego występuję, czyli Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej.

    A więc nie pozostaje mi nic innego, jak tylko podziękować za to, co sędziowie Sądu Najwyższego dla nas robią. A jeśli, jak już mówię, pojawiają się jakieś uwagi, to tylko, mam nadzieję, ze względu na to, że w przyszłości wszyscy będziemy po prostu pracować nad doskonaleniem tego, co jest w ramach naszych możliwości jako parlamentu i możliwości państwa jako sędziów Sądu Najwyższego.

    Jeszcze raz, pani prezes, serdecznie dziękuję. (Oklaski)