13 punkt porządku dziennego:

Poseł Małgorzata Sekuła-Szmajdzińska:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Na wstępie wystąpienia muszę podzielić się z państwem pewną refleksją, która nasunęła mi się po usłyszeniu wczoraj w stacji radiowej RMF kilku słów odnoszących się do wizyty prezydenta Obamy w naszym kraju. Otóż, dziennikarz użył następującego sformułowania: ˝kontrola odbyła się pod okiem dużego, czarnoskórego agenta Secret Service˝. Pomyślałam wówczas, że nie jestem chyba jedyną osobą, która z pełną dezaprobatą odebrała te słowa, a które jeszcze stosunkowo niedawno dla bardzo wielu ludzi byłyby czymś naturalnym, niewzbudzającym emocji. Nie mówiąc o tym, że nikomu nie przyszłoby do głowy, by użyć zwrotu ˝pod okiem dużego, białoskórego agenta˝. Ale to jest właśnie signum temporis - coś, co było dla nas zupełnie obojętne, czego nie dostrzegaliśmy, wraz ze wzrostem świadomości społecznej, obywatelskiej staje się negatywnie ocenianym zjawiskiem.

    Przytoczony przykład nie jest oczywiście materią odnoszącą się wprost do prawa karnego, ale od takich, pozornie niewinnych, sformułowań może zacząć się mowa nienawiści. O ile Kodeks karny zawiera przepis chroniący osoby, wobec których stosuje się przemoc lub groźbę bezprawną z powodu ich przynależności rasowej, to są grupy niemogące liczyć na takie wsparcie Kodeksu karnego. Mówię to z ubolewaniem, bo nie widzę żadnej gotowości ze strony koalicji rządzącej do zajęcia się poważnie, z przekonaniem i troską problematyką mowy nienawiści. Projekty złożone do laski marszałkowskiej w 2012 r. dopiero w marcu bieżącego roku stały się przedmiotem prac podkomisji i to na razie w sposób bardzo ogólny, co nie wróży szybkiego zakończenia procesu legislacyjnego.

    Projekt Sojuszu Lewicy Demokratycznej, który dziś przedstawiamy, również do tej pory nie miał szczęścia, ale to z przyczyn czysto proceduralnych, określonych w regulaminie Sejmu, niezawinionych przez nasz klub. Mamy nadzieję, że przedłożenie SLD jako wzmocnienie dotychczasowych projektów zostanie przez Wysoką Izbę zaakceptowane i przekazane do dalszego procedowania.

    Przyświecają nam dwa zasadnicze cele. Po pierwsze, chcemy zapewnienia skutecznej ochrony prawnokarnej przed przestępstwami popełnianymi z nienawiści z uwagi na płeć, tożsamość płciową, wiek, niepełnosprawność oraz orientację seksualną. Zmiany miałyby dotyczyć art. 119, 256 i 257 Kodeksu karnego. Po drugie, istotne dla nas jest przeciwdziałanie dyskryminacji oraz naruszeniom praw i wolności członków mniejszościowych grup religijnych i światopoglądowych. Zmiany dotyczyłyby art. 194, 195 i 196 Kodeksu karnego.

    Wskazane cele mają absolutnie jednoznacznie antydyskryminacyjny charakter. Instrumenty prawa karnego powinny zapobiegać i zwalczać przejawy dyskryminacji, które mają szczególnie destrukcyjny wpływ na życie społeczne, a sankcje karne winny być stosowane w przypadku naruszeń związanych z przemocą motywowaną uprzedzeniami i w celu ochrony osób, które w największym stopniu narażone są na przejawy przemocy motywowanej właśnie uprzedzeniami.

    Pamiętajmy też o gwarancjach, jakie daje nam konstytucja: zakaz dyskryminacji z jakiegokolwiek powodu, równość wobec prawa i nakaz traktowania wszystkich w równy sposób przez władze publiczne, ale - o czym warto pamiętać - wymienione zapisy konstytucji nie doczekały się jak dotąd pełnego odzwierciedlenia w obowiązujących regulacjach prawnokarnych. Jak sądzę, zdecydowały o tym nieaktualne z dzisiejszego punktu widzenia uwarunkowania społeczno-obyczajowe, a nie sposób nie zauważyć coraz większej obecności w przestrzeni publicznej przedstawicieli grup do tej pory wykluczonych i lekceważonych: osób homoseksualnych, biseksualnych, transpłciowych, niepełnosprawnych, starszych, ale też i po prostu kobiet, choć w tym wypadku motyw przestępstwa z nienawiści jest uznawany za tabu. Przyznam, że jak pomyślę o posiedzeniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka sprzed godziny, to tam też dostrzegam wiele takich elementów, może nie nienawiści, ale na pewno złego, negatywnego stosunku do kobiet, niestety, mówię to z przykrością.

    Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości dzisiejsze przepisy mają uwarunkowanie historyczne. Z tym właśnie wiąże się ochrona mniejszości narodowych, rasowych i wyznaniowych. Czy to znaczy, że uwarunkowania te pozostaną na zawsze i w oderwaniu od realiów dzisiejszego życia? A atak na pana posła Roberta Biedronia? Przecież ma czystą postać agresji wywołanej li tylko przynależnością do grupy absolutnie nieakceptowanej przez napastnika, dziś narażonej na przemoc. Warto pamiętać, że międzynarodowe sądy z całą powagą odnoszą się do takich spraw, choćby w wyroku Trybunału w Strassburgu sprzed trzech lat w sprawie szwedzkiej, gdzie stwierdzono, że homofobię należy traktować tak jak rasizm.

    Z badań wynika, że 12% osób nieheteroseksualnych doświadczyło przemocy fizycznej, 40% psychicznej, ale aż 90%... (Gwar na sali)

    Przepraszam, pani poseł, to troszkę przeszkadza...

    (Poseł Beata Kempa: Muszę się zapisać, bo to ważna ustawa.)

    Bardzo słusznie.

    Aż 90% nie zgłasza tego Policji, bowiem prokuratura nie widzi interesu publicznego w objęciu ściganiem z urzędu lżejszych pobić na tle homofobicznym. Muszę przyznać, że poseł Robert Biedroń może mówić o szczęściu, ale właśnie dlatego, że jest posłem i jego sprawa została potraktowana w inny sposób, niż to zwykle się dzieje.

    (Poseł Wojciech Szarama: Druga sprawa została umorzona, pani poseł, właśnie z tego względu, że był posłem, gdy zaatakował policjanta.)

    Przepraszam, mogę dalej mówić?

    Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:

    Panie pośle Szarama, jest inna forma nawiązania korespondencji z tym, o czym mówi pani poseł Sekuła-Szmajdzińska, są pytania.

    Poseł Małgorzata Sekuła-Szmajdzińska:

    Wysoka Izbo! W odniesieniu do art. 194 i 195 projekt przewiduje podwyższenie granicy zagrożenia karą do lat trzech w przypadku, gdy czynów w nich określonych dopuszcza się funkcjonariusz publiczny podczas wykonywania swoich funkcji lub w związku z ich wykonywaniem. W demokratycznym państwie obowiązki funkcjonariuszy są liczniejsze niż zwykłych obywateli, stąd sprzeniewierzenie się swojej funkcji i ograniczenie człowieka w przysługujących mu prawach ze względu na jego przynależność wyznaniową albo bezwyznaniowość musi się łączyć ze szczególną odpowiedzialnością.

    Co do art. 196 Kodeksu karnego, celem postulowanych zmian jest głównie pogodzenie ochrony uczuć religijnych z takimi fundamentalnymi wartościami jak wolność myśli, sumienia i słowa oraz twórczości artystycznej i korzystania z dóbr kultury, o czym mówi art. 73 konstytucji. W obecnym stanie prawnym przedsięwzięcie artystyczne może być poczytane jako obraza uczuć religijnych nawet wtedy, gdy ma miejsce w galerii sztuki. Niniejszy projekt postuluje penalizację czynów umyślnych, które polegają na znieważeniu miejsca przeznaczonego do wykonywania obrzędów religijnych lub znajdującego się w tym miejscu przedmiotu czci religijnej. Ochronie powinny podlegać kościoły, kaplice i świątynie wyznań niechrześcijańskich. Inne miejsca powinny być wolne od tego typu ograniczeń, co oczywiście nie pozbawia nikogo prawa do wystąpienia o naruszenie dóbr osobistych w procesie cywilnym. Projekt przewiduje także obniżenie górnej granicy zagrożenia karą pozbawienia wolności do sześciu miesięcy. Dziś to są dwa lata. Naruszenia wartości subiektywnych i partykularnych, takich jak uczucia religijne, powinny być karane łagodniej niż obraza wartości ogólnopaństwowych. Kodeks w przypadku znieważenia, uszkodzenia lub usunięcia flagi, godła, sztandaru przewiduje karę pozbawienia wolności do jednego roku.

    Wysoka Izbo! Mam nadzieję, że projekt zawarty w druku nr 2357, który przedstawiłam w imieniu Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej, zostanie skierowany przez Sejm do dalszych prac. Dziękuję bardzo. (Oklaski)