3 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o:
  1) rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o związkach zawodowych,
  2) poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy
  (druki nr 1105, 1116 i 1374).

Poseł Józef Zych:

    Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! Ja pozwolę sobie na ustosunkowanie się do problemów formalnych i problemów natury prawnej, które ujawniły się w czasie prac nad rządowym i poselskim projektami ustaw.

    Pani poseł z Platformy Obywatelskiej powiedziała bardzo trafnie, że zmiany Kodeksu pracy powinny być tak przeprowadzone, aby rozstrzygnięcia były bardzo precyzyjne. Okazuje się, że dochodzimy już, od 1989 r., do prawie 70. zmiany w Kodeksie pracy. Oczywiście jest uzasadnienie co do tego, trzeba kodeks dostosowywać do potrzeb, ale jednocześnie są sprawy kluczowe, które niestety nie doczekały się rozwiązania. I wracając do stwierdzenia pani poseł, chcę powiedzieć, że w tych pracach przede wszystkim były takie sytuacje, w których bardzo precyzyjnie współpracowaliśmy wspólnie, także z obecnym tu panem ministrem. Ja lubię rozmowę z fachowcami, którzy wiedzą, o co chodzi. Tak było i dzięki temu udało się pewne rzeczy uregulować.

    Teraz, jeżeli chodzi o wystąpienie mojego kolegi z PiS-u, chcę powiedzieć, że ja i mój klub od dawna dostrzegamy, iż związki zawodowe nie spełniają ustawowej roli w odniesieniu do wielu praw, które mają zagwarantowane. Pierwszą i najistotniejszą sprawą są konsultacje w dziedzinie zmian Kodeksu pracy i prawa pracy. Kiedy w dniu wczorajszym w klubie PSL-u pojawił się problem poprawki, o której pani poseł mówiła, pierwszą rzeczą, o którą zapytałem, było to, czy było to konsultowane, zgodnie z obowiązkami ustawowymi, ze związkami zawodowymi. Ponieważ nie było, wypowiedziałem się negatywnie o możliwości poparcia - nie z tego powodu, żebym uznawał, czy klub, że to nie jest racjonalne, bo to jest temat wart przedyskutowania, ale trzeba pamiętać o tym, że musimy bezwzględnie przestrzegać przepisów.

    Pani marszałek będzie uprzejma wybaczyć mi, że nie podzielę tego poglądu, że skoro projekt wpływa - to nie dotyczy tego akurat - to on już jest tak przepracowany, że nie ma co do niego żadnych zarzutów. Gdyby tak było, to co trzeciej ustawie zakwestionowanej przez Trybunał Konstytucyjny z powodu niezgodności z konstytucją nie towarzyszyłyby m.in. zarzuty co do tego, że nie ma przyzwoitej legislacji. I chciałbym, żeby tak było, iż każdy projekt będzie tak przepracowany w Sejmie, że ten zarzut nigdy się nie powtórzy. A zatem jestem i jako Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego jesteśmy za porządną legislacją, za przestrzeganiem bezwzględnie przepisów dotyczących uprawnień związkowych. Każdy z nas albo należał, albo kiedyś był broniony przez związki zawodowe.

    Wreszcie - ogromnie się cieszę, że pani poseł z klubu Palikota poruszyła kilka istotnych problemów. Nasuwa się tu pytanie. Jeżeli dziś mogę podzielić te poglądy dotyczące m.in. umów śmieciowych, konieczności rozwiązania problemu umów nieprzestrzeganych, umów zawieranych na czas określony czy umów zlecenia, to chciałbym, żeby również koledzy posłowie przypomnieli sobie, że nie tak dawno był wniosek właśnie z klubu Palikota o to, żeby nie przeprowadzać, nie żądać badań lekarskich przed przyjęciem do pracy. Czy to też zmierzało do ochrony? A więc mówię obiektywnie, mój klub też - jeżeli kiedykolwiek się mylił czy, nawet w dobrej intencji, szedł nie tak, jak trzeba, to zwracałem na to uwagę. Zatem problem jest bardzo istotny. Chcę tu powiedzieć, że z projektem poselskim wiązał się również problem obniżenia wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Dyskutowaliśmy z panem posłem i chwała, że ta dyskusja doprowadziła do tego, iż uznano merytoryczne racje, zgodzono się, że należy z tego się wycofać.

    Panie i Panowie! Prawo pracy jest dziedziną, która dotyczy każdego zatrudnionego albo każdego, kto był zatrudniony. I my, uwzględniając to, że trzeba stwarzać przede wszystkim warunki do tego, żeby był rozwój, przeciwdziałać bezrobociu - wykorzystując różne doświadczenia, także europejskie - musimy patrzeć na naszą sytuację wewnętrzną, a ona jest niezwykle skomplikowana. Co z tego, że często wprowadzamy piękne rozwiązania teoretyczne - a co się dzieje na rynku? Kluczową sprawą, przed którą dziś stoimy, tego się nie da uniknąć, jest potrzeba poważnego wreszcie podejścia do kwestii nawiązywania stosunku pracy.

    Kodeks pracy określa, co to jest stosunek pracy, kiedy go zawierać, tylko późniejsze interpretacje umów zlecenia, drugiej, trzeciej, kiedy się je przekształca, doprowadziły do tego, że mamy do czynienia z totalnym bałaganem. Niestety to nie rząd zawinił, to nie ustawodawca zawinił, tylko stało się coś złego.

    W tym aspekcie chcę powiedzieć, że Państwowa Inspekcja Pracy odgrywa pozytywną rolę, natomiast trzeba również stworzyć warunki Państwowej Inspekcji Pracy, żeby mogła należycie wykonywać swoje obowiązki, a przede wszystkim słuchać Państwowej Inspekcji Pracy i innych organów, które wskazują na te nieprawidłowości.

    Gdybyśmy dziś przeprowadzili analizę wyroków, które zapadają, a dotyczą stosunków pracy, to stwierdzilibyśmy, że to jest coś przerażającego, począwszy od problemów egzekucji, a skończywszy właśnie na tych nieprawidłowych realizacjach.

    W ramach Komisji Nadzwyczajnej do spraw legislacji badaliśmy ponad 300 wyroków Sądu Najwyższego, mianowicie kryteriów, i zastanawialiśmy się, głównie w aspekcie prawa cywilnego, nad skutkami, ale też było tam wiele wyroków, które dotyczyły prawa pracy, a szczególnie wypadków przy pracy, wypadków w drodze do pracy, bo to również jest w Polsce bardzo istotny problem.

    Kiedy słuchałem na posiedzeniu naszej komisji przedstawicieli pracodawców i związków zawodowych, to niestety, ale jako prawnik zajmujący się prawem pracy od zakończenia aplikacji nie mogłem nie zareagować, bo tam padały również prymitywne argumenty. Jeżeli chce się dzisiaj uczciwie doprowadzić do rozwiązania i uwzględnienia, że pracownik jest stroną ekonomiczną, że mamy określoną sytuację, to nie można opowiadać rzeczy, że jak nie będzie wstępnych badań lekarskich albo jak obniżymy wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, to będą walić do Polski inwestorzy zachodni i to jest jedyna droga.

    Oczywiście trzeba analizować, jaki to ma wpływ na rynek, ale nie wolno zapominać, że podstawą utrzymania pracownika i jego rodziny jest wynagrodzenie za pracę. Trzeba to porównywać, na co zwracał uwagę Sąd Najwyższy, do warunków, jakie są w Polsce. Co więcej, Sąd Najwyższy mówi również o tym, że trzeba porównywać do warunków w regionach, bo dzisiaj w poszczególnych regionach jest zróżnicowane i wynagrodzenie, i bezrobocie.

    Panie i Panowie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego rozumie i jedną, i drugą stronę. Oczywiście przyjęliśmy rozwiązania rządowe wypracowane w komisji jako te, które uzasadniają wprowadzenie tych zmian, ale jednocześnie nie możemy - i oświadczam, że nie będziemy - biernie przyglądać się takim próbom legislacji, które uderzałyby przede wszystkim w tych, których podstawą utrzymania jest praca, a często najbiedniejszych. Można się dziwić, że Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, który w sferze zainteresowań powinien mieć i ma inne zagadnienia, patrzy na problemy zatrudnienia. Tak, patrzymy, bo to jest część spraw naszego narodu, naszego społeczeństwa i tak rozumiemy swoją rolę.

    Panie i Panowie! (Dzwonek) Myślę, że dobrych intencji w tej debacie po każdej stronie było wiele. Tylko czas najwyższy, żebyśmy wspólnie spojrzeli na to obiektywnie. Jest przede wszystkim potrzeba doprowadzenia do stworzenia nowego Kodeksu pracy, który uwzględniałby wszystkie okoliczności. Dziękuję. (Oklaski)