44 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (druki nr 323 i 1056).

Poseł Anna Bańkowska:

    Dziękuję bardzo, pani marszałek.

    Właściwie nie umiem wyjść z roli. Chodzi o to, czy mówię w imieniu klubu, czy również jako wnioskodawca. Debata na temat tego projektu ustawy toczyła się już tak dawno, że właściwie ponownie trzeba mówić o meritum, o genezie. Oczywiście jestem niezadowolona. Ta debata jest dzisiaj po to, żeby udowodnić nam wszystkim, że Sejm pracował źle, że u marszałków, w komisjach, między komisjami a marszałkiem były różne zamrażarki. To jest wstyd. To trzecia ustawa, która leży od 2011 r. Była rozpatrzona negatywnie w styczniu 2013 r. Mamy koniec czerwca 2015 r. Czy to jest sprawiedliwe i obiektywne postępowanie, jeżeli chodzi o projekty opozycji? Potem się dziwicie, że to albo tamto się zdezaktualizowało. Przecież to była inna rzeczywistość.

    Zgadzam się z panem posłem Szwedem. Bardzo szanuję panią poseł Agnieszkę Hanajczyk, ale to naprawdę nie było wystąpienie sprawozdawcy, tylko wystąpienie o charakterze klubowym. Sprawozdanie rządzi się określonymi regułami, cechuje obiektywizmem, stwierdzaniem faktów itd. Popłynęliście z tym, żeby tak się chwalić na wszystkie strony i mówić o tym, co premier Kopacz obiecywała. A więc trochę prawdy. Oczywiste jest, że wiele rzeczy zmieniło się na korzyść. Posłuchajcie panie, wiele się zmieniło, tylko ślepy by tego nie dostrzegł. Cieszę się, że głosowaliśmy za uchwaleniem wielu ustaw, które weszły w życie, ale to wcale nie oznacza, że zmniejszyły się w istotny sposób problemy, kłopoty finansowe dzieci, polskich rodzin, nie. Co wpływa na utrzymanie rodziny z dziećmi i na los dzieci? Jakie są źródła utrzymania? Po pierwsze, praca, po drugie, świadczenia rodzinne, po trzecie, ulga podatkowa, i po czwarte, pomoc społeczna. A teraz tak, praca - śmieciówki, kilka milionów ludzi. Pewien byt? Niepewien. 2 mln bezrobotnych, w tym ponad 500 tys. ludzi młodych, którzy mogliby zdecydować się na dziecko. Pewien los tych rodzin? Niepewien. Co jeszcze, ulga podatkowa - zgoda, dla tych, którzy mają pracę. Tych najbiedniejszych w ogóle tego typu świadczenie nie dotyczy. Pomoc społeczna - progi zamrożone przez całe lata. Od 2004 r. dopiero w zeszłym roku ruszyliście sprawę progów uprawniających do pomocy społecznej i świadczeń. I teraz powiem...

    (Poseł Domicela Kopaczewska: Stypendia.)

    Moment, bo ja mówię z pamięci, proszę mi nie przeszkadzać.

    (Poseł Domicela Kopaczewska: Przepraszam.)

    Progi dochodowe uprawniające do świadczeń rodzinnych - podniesione, zgoda. Proszę sobie wyobrazić, że w naszym projekcie ustawy, w druku nr 323, dokonaliśmy przeliczenia progów, wtedy kiedy były zamrożone. Wiecie, w oparciu o co? Tylko i wyłącznie w oparciu o wskaźnik wzrostu w tym czasie płacy minimalnej kontrolowanej przez państwo. Czy pani poseł wie, ile w 2011 r., według tego mechanizmu waloryzacji, tylko w oparciu o to, jak rosła płaca minimalna, wynosiłoby kryterium dochodowe uprawniające do świadczeń rodzinnych? 823 zł i 950 zł w przypadku dziecka niepełnosprawnego, a wynosi 574 zł i 664 zł. Chodzi wyłącznie o wskaźnik tego, jak rosła płaca minimalna. A więc trochę jest czym się chwalić, ale też smucić, ponieważ ten wskaźnik podwyższenia nijak się ma do tego, jak w tym czasie rosły wynagrodzenia i jak siłą rzeczy oddalała się szansa na skorzystanie ze świadczeń rodzinnych. Na co to wpłynęło, czym to poskutkowało? 5800 tys. świadczeń rodzinnych wypłacono w 2005 r., a dzisiaj - o połowę mniej. Czy w tym czasie ta połowa rodzin, która kiedyś brała zasiłki rodzinne, stała się bogata? Nie, im narzucono granicę w wysokości 574 zł. A co znaczą 574 zł w stosunku do chyba 504 zł sprzed lat? Ten wzrost de facto nic nie znaczy. Zjadła to inflacja, nie wiadomo, jak szybko.

    Świadczenia pielęgnacyjne - oczywiście, że są wyższe, ale pamiętajcie, że zrobiliście taki bałagan w świadczeniach pielęgnacyjnych, jeśli chodzi o opiekunów dzieci i opiekunów dorosłych, na jaki by się nikt nie zdobył, kto by logicznie myślał. Niesprawiedliwość w dziedzinie, która wymaga największej sprawiedliwości. My podnosiliśmy tylko i wyłącznie o wskaźnik inflacji te świadczenia w naszym projekcie, nie zakładając w ogóle, że ktoś może wpaść na pomysł, żeby traktować opiekuna, który zajmuje się osobą już pełnoletnią, która uległa wypadkowi jako dziecko, inaczej niż kogoś, kto zajmuje się osobą w tym samym wieku, tak samo chorą, która uległa wypadkowi w wieku powyżej 18. roku życia. Po prostu to jest skandal. Świadczenia i specjalne zasiłki opiekuńcze to jest największy grzech z waszej strony, bo rodzicie nie są zadowoleni i płaczą opiekunowie osób dorosłych, którzy mają do świadczeń utrudniony dostęp.

    Dane liczbowe, żeby wam nie było tak miło. Główny Urząd Statystyczny, 2014 r. Z badań budżetów domowych wynika, że w 2014 r. w stosunku do 2013 r. nastąpiła poprawa przeciętnej sytuacji materialnej gospodarstw domowych - to jest oczywiste. Jednocześnie nie odnotowano istotnych zmian w zasięgu ubóstwa ekonomicznego. Stopy ubóstwa skrajnego i relatywnego pozostały na tym samym poziomie - 7,4 w przypadku ubóstwa skrajnego, 16,2 w przypadku ubóstwa relatywnego. Oznacza to, że w 2014 r. w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej granicy ubóstwa skrajnego żyło ok. 2,8 mln osób, natomiast w gospodarstwach domowych poniżej granicy ubóstwa relatywnego - 6,2 mln. Liczbę osób żyjących poniżej ustawowej granicy ubóstwa, czyli poniżej progu interwencji socjalnej, szacuje się na poziomie 4,6 mln. W najtrudniejszej sytuacji były dzieci. W Polsce częściej ubóstwem ekonomicznym zagrożeni są ludzie młodzi. W 2014 r. zasięg ubóstwa skrajnego wśród dzieci i młodzieży osiągnął ok. 10%, a osoby w tym wieku stanowiły prawie 1/3 populacji zagrożonej ubóstwem.

    Dane UNICEF-u za 2013 r. wskazują, że w Polsce deprywacja potrzeb dziecka dotyka co piąte dziecko itd., nie mówiąc już o tym, jak bardzo dotyka. Grupą najbardziej zagrożoną skrajnym bóstwem są rodziny wielodzietne, z dwójką, trójką dzieci, to 27% gospodarstw domowych. Tak więc, kochani, z pokorą. Cieszcie się tym, co wam się udało, ale jest jeszcze wiele rzeczy do zrobienia.

    (Poseł Agnieszka Hanajczyk: Kto się cieszy z pokorą, pani poseł?)

    Co proponujemy, żebyśmy my się nie spierali, żeby następny Sejm się nie spierał, co proponujemy w tej ustawie? Trzy rzeczy. Po pierwsze, progi uprawniające do świadczeń rodzinnych powinny być corocznie waloryzowane w oparciu o wzrost płacy minimalnej sterowanej przez państwo, przez rząd. Po drugie, świadczenia muszą być podnoszone według wskaźnika inflacji, bo tylko wtedy odtwarzamy realną wartość tego świadczenia. Po trzecie, samoistne świadczenie dla tych dzieci, których rodzice nie mogą skorzystać nawet ze złotówki ulgi w podatku dochodowym. Kto to jest? Ci, co nie płacą podatków. Jeszcze mówiliśmy o wyrównywaniu tej ulgi, bo to były inne czasy. W tej chwili udało się, Sejm przyjął propozycję rządu, żeby również ulga podatkowa była wyrównywana w ramach systemu finansowego, więc nasza idea została spełniona przez was w innej formie. Natomiast, słuchajcie, dzieci bezrobotnych, dzieci rolników nie mają żadnej szansy na otrzymanie jakiejkolwiek gratyfikacji w porównaniu z tymi, którzy płacą podatki, bo nie mają tego od czego odliczać. Co proponujemy - samoistne świadczenie równowartości ulgi dla rodzin rolników (Dzwonek) i dla rodzin ludzi bezrobotnych. Na tym polega ta nasza ustawa. Nic się nie zdezaktualizowało, jeśli chodzi o potrzebę wprowadzenia tych zmian. To nie może być chimera, sytuacja, w której poszczególne rządy się zastanawiają: aha, zostało nam parę groszy w rezerwie, to o 5 zł podniesiemy wskaźnik uprawniający do świadczeń. Naprawdę, jeśli nie zrobi się tego, o czym mówimy, to zdeprecjonuje się ustawa, którą wszyscy popieramy, ta złotówka za złotówkę, dlatego że w tym czasie inflacja zje wszystkie skutki.

    Tak że, pani marszałek, Wysoka Izbo, biorąc pod uwagę wszystko to, co powiedziałam, cały czas pozostaje aktualny postulat zawarty w druku nr 323, dotyczący waloryzacji progów, waloryzacji w oparciu o wskaźnik inflacji świadczeń oraz ustanowienia samoistnego świadczenia równowartości ulgi podatkowej. Jeśli mamy chronić najuboższych, to naprawdę tylko w taki sposób. Dziękuję bardzo. (Oklaski)