43 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1034 i 3020).

Poseł Anna Bańkowska:

    W niezbyt dobrym nastroju, ale z wielką satysfakcją w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej zabieram głos w sprawie projektu zawartego w druku nr 1034.

    Powiem tak: projekt ustawy, który rozpatrywaliśmy wcześniej, druk nr 17, ten projekt, druk nr 1034, jak i projekt następny, dotyczący zmiany ustawy o świadczeniach rodzinnych, są przykładami wstydliwym dla Sejmu. Tamten poprzedni projekt przez pięć lat czekał na rozpatrzenie. Ten, o którym mówimy teraz, jest datowany na 20 listopada 2012 r. Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny z wnioskiem, żeby ten projekt odrzucić, ma datę 18 grudnia 2014 r., czyli minęło trzy i pół roku, od kiedy ten projekt został zgłoszony. Jak można mówić o tym, że on powinien być aktualny w każdym calu i jak daty wejścia w życie tych rozwiązań miałyby się zgadzać, kiedy upłynęło tyle lat?

    Pamiętam dyskusję podczas pierwszego czytania tego projektu w komisji polityki społecznej, kiedy komisja zdecydowała się powołać podkomisję nadzwyczajną, żeby na jej posiedzeniach podjąć głęboką dyskusję właśnie na temat stworzenia prawa do tzw. świadczeń dla wdów i wdowców. Przedstawiając ten projekt w imieniu wnioskodawców, miałam nadzieję, że rozpoczną się naprawdę intensywne, merytoryczne prace. Tymczasem powołana podkomisja, o ile pamiętam, przez rok nie rozpoczęła swojej pracy, a potem odbyło się jedno posiedzenie, które zakończyło się wnioskiem o odrzucenie tego projektu. To tak, jakby minister finansów miał w Polsce dyktować wszystkie rozwiązania dotyczące polityki społecznej. Tak nie powinno być, ale tak jest.

    Mówiąc o stronie merytorycznej, chcę powiedzieć, że projektowana ustawa ma dać prawo do pobierania swojej emerytury i 25% świadczenia po zmarłej żonie lub zmarłym mężu lub - jeśli jest to korzystniejsze - do pobierania renty rodzinnej i 25% emerytury, którą pobierałby zmarły współmałżonek. To nie jest wymysł Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Chciałabym przytoczyć jedno stwierdzenie. Otóż to, że ma się prawo więcej niż do jednego świadczenia, nie jest novum w naszym systemie ubezpieczeniowym. Chcę zwrócić uwagę, że według naszego prawa przy zbiegu uprawnień do kilku świadczeń można pobierać półtora świadczenia, np. można pobierać emeryturę i połowę renty wypadkowej lub odwrotnie - całą rentę wypadkową i połowę emerytury, czyli nie wymyślamy czegoś nowego, tylko jak gdyby rozszerzamy prawo do łączenia dwóch rodzajów świadczeń, i to w niepełnej wysokości.

    Ale nie jest to nowatorskie rozwiązanie również na tle innych krajów europejskich. Na przykład w systemie litewskim dopuszczalne jest bez ograniczeń - nie 25%, nie 30, nie 50, ale bez ograniczeń - łączenie własnego świadczenia ze świadczeniami dla wdów i wdowców. W Czechach osoba uprawniona ma prawo do wyższego świadczenia w całości oraz 50% drugiego świadczenia. W Niemczech prawo dopuszcza możliwość łączenia świadczeń, ale w przypadku gdy ich łączna wysokość przekracza określony limit, świadczenie obniża się o 40% tego przekroczenia. Podobna zasada funkcjonuje np. we Włoszech. Czyli nie wymyślamy niczego nowego. Nie jesteśmy prekursorami tych rozwiązań, to jest zwykła, ludzka potrzeba i normalne oczekiwanie.

    Szczególnie wtedy jest oczekiwane wprowadzenie prawa do łączenia części jednego świadczenia i całości drugiego, kiedy np. było dwoje małżonków, którzy kiedyś zarabiali niewiele i mieli w związku z tym niewielkie emerytury, żyli z dwóch świadczeń, było ciężko, ale żyli. Jeśli jedno z nich umrze, to drugie zostaje z dobytkiem, na które pracowali całe życie, czyli na przykład z dwu- czy trzypokojowym mieszkaniem, i nie ma możliwości opłacenia wszystkich wydatków z tym związanych, wykupienia leków, nie mówiąc o wyżywieniu. Konia z rzędem temu, kto mi powie, że osoba stara, często niesamodzielna życiowo ma się w Polsce gdzieś zgłosić, żeby zamienić większe mieszkanie na którymś piętrze na małe na parterze. Nikt jej w tym nie pomoże. Trzeba mieć duże pieniądze, żeby to zrobić.

    Wtedy zdarza się, że się płacze nad swoim losem, nad samotnością, nie tylko dlatego, że jest się pozbawionym najbliższej rodziny z powodu jej śmierci, ale również dlatego, że nie można związać końca z końcem. A jeśli jeszcze do tego ma się w sąsiedztwie osobę, która nigdy nie pracowała, a której mąż był np. pułkownikiem, sędzią czy prokuratorem, i ona dostaje bardzo wysokie świadczenie, choć nie ma przepracowanego ani jednego dnia, to gorycz w takiej sytuacji jest duża.

    Byliśmy realistami, składając ten projekt, wiedzieliśmy, że budżet państwa jest pierwszym argumentem logicznego - lub nielogicznego - podchodzenia do wielu rozwiązań ustawowych, dlatego przewidzieliśmy dojście etapami do 25%. Dziękuję pani poseł Bartuś za przytoczenie szeregu głęboko merytorycznych argumentów, czuję się już z tego zwolniona. Stopniowo przez trzy lata chcemy dochodzić od 10 do 25%. Uważamy, że jest to tak ważna społecznie ustawa, że prace nad nią nie powinny się ot tak zakończyć, ponieważ minister finansów mówi, że nas na to nie stać.

    Pani poseł Kopaczewska mówi, że jesteście nastawieni na to, żeby pomagać najsłabszym świadczeniobiorcom. Pani poseł, w jaki sposób? Tymi 23 czy 24 zł waloryzacji? Kolejny raz się chwalicie tą rzekomo wyższą waloryzacją od 1 marca bieżącego roku. Przecież ta podwyżka to jest 26 zł netto. Przepraszam, jeśli ktoś dostaje 700 zł albo mniej w zależności od tego, czy bierze emeryturę, czy rentę, to ma być wdzięczny całemu rządowi i koalicji, że dostał trochę ponad 20 zł podwyżki po roku płacenia wyższych cen za wszystkie usługi? Przecież waloryzacja jest ex post, a nie ex ante. Tak trzeba na to patrzeć. Jeśli chcecie pomóc, to przyjmijcie naszą ustawę, która mówi o podwyższeniu najniższych świadczeń o 200 zł, to będzie rzeczywisty wkład w troskę o najsłabszych świadczeniobiorców. W innym przypadku jest to tylko i wyłącznie gra pozorów.

    Ostatnia uwaga. Wszyscy od lewa do prawa, od prawa do lewa mówią: najważniejsza jest rodzina. Rodzina nie musi składać się z matki, ojca, młodych ludzi i dzieci. Rodzina może również składać się z męża i żony, często bezdzietnych, starych i niesamodzielnych. Jaki jest wkład Polski w to, żeby ci niesamodzielni życiowo ludzie żyli lepiej i bezpieczniej? Żaden. Debata w Sejmie o ludziach niesamodzielnych to udowodniła. ˝Senior-WIGOR˝? To nie o to chodzi. (Dzwonek) Chodzi o to, że jeśli zostaje ktoś samotny i niesamodzielny z niskim świadczeniem, to te parę złotych po zmarłym współmałżonku jest dla niego szansą na wykupienie leków albo na wizytę przynajmniej raz w tygodniu jakiejś opiekunki.

    Dlatego, pani marszałek, Wysoka Izbo, wnoszę o to, żebyśmy szli za przykładem innych krajów europejskich i spróbowali wprowadzić takie rozwiązanie - oczywiście mniej ambitne niż tam są, powiedziałam, jakie - żeby wdowa lub wdowiec mogli pobierać część świadczenia po zmarłym współmałżonku i swoje całe albo, jeśli to korzystniejsze, pobierać rentę rodzinną po zmarłym współmałżonku i 25% swojej emerytury. Dziękuję bardzo. (Oklaski)