Poseł Czesław Sobierajski:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę dzisiaj przypomnieć postać Juliusza Ligonia, wielkiego Ślązaka, jednego z największych budzicieli polskości na Śląsku.

    28 lutego minęły 192 lata od urodzin Juliusza Ligonia. Urodził się 28 lutego 1823 r. w rodzinie kowala w Prądach, obecnie gmina Koszęcin. Był ojcem poety Jana i dziadkiem Stanisława Ligonia, pisarza i wieloletniego dyrektora Polskiego Radia Katowice. Szkołę ukończył w Strzebiniu, później kształcił się samodzielnie, był samoukiem. W wieku 18 lat otrzymał pracę w Królewskiej Hucie, obecnie Chorzów.

    Pragnę złożyć hołd oraz wyrazić wdzięczność Juliuszowi Ligoniowi, budzicielowi polskości na Górnym Śląsku, działaczowi społecznemu, publicyście i poecie. Był on wszechstronnym pisarzem, pisał bardzo dużo: wiersze, przeważnie okolicznościowe, pieśni patriotyczne i nabożne, utwory sceniczne, artykuły. Przeciwstawiał się germanizacji Górnego Śląska i był jednym z największych budzicieli polskości wśród ludu śląskiego. Pisał artykuły do polskiej prasy, publikował m.in. w ˝Gwiazdce Cieszyńskiej˝, którą redagował Paweł Stalmach, chełmińskim ˝Przyjacielu Ludu˝, we lwowskim ˝Dzwonku˝, w ˝Katoliku˝ i ˝Gazecie Górnośląskiej˝. Uznaje się go za współtwórcę, obok Karola Miarki, regionalnego dramatu ludowego na Górnym Śląsku.

    W utworach łączył elementy oświatowo-dydaktyczne z patriotyzmem i przesłaniem moralnym. Jednym z najważniejszych jego utworów jest poemat epicki ˝Obrona Wiednia˝, wydany w Poznaniu w 1883 r. ku uczczeniu 200. rocznicy zwycięstwa Jana III Sobieskiego, którego przemarsz pod Wiedeń przez Śląsk zapisał się trwale w pamięci i w tradycji ludu śląskiego. Pisał także sztuki teatralne, m.in. ˝Los sieroty˝ (publikowana w ˝Katoliku˝), ˝Dobry syn˝, ˝Błogosławieństwo matki˝, ˝Prawda zwycięża˝, ˝Iskra miłości z Górnego Śląska˝. W swoich wierszach pisał:

    ˝Kaszubi, Staroprusacy, Mazury i Warszawiacy,

    Wielkopolanie, Ślązacy - wszyscyśmy bracia Polacy (...)

    Więc kochajmy się wzajemnie,

    bo tak Bogu jest przyjemnie.

    Niech miłość z nami wciąż żyje

    i jedno serce w nas bije˝.

    Jakżeż to potrzebne dzisiaj.

    Kiedy w 1848 r. Śląsk dotknęła klęska głodu, Juliusz Ligoń zorganizował polską pomoc charytatywną dla poszkodowanych. Następnie założył Komitet Pomocy Polskiej oraz Polski Konsum, pierwszą organizację o charakterze spółdzielczym. Po zwolnieniu z pracy w 1851 r. przeniósł się do Huty Andrzej w Zawadzkiem, gdzie zamieszkał wraz z żoną Teresą. W roku 1858 założył Kółko Czytelnicze, w ramach jego działań pisał poezje i artykuły dla prasy. W roku 1869 założył Towarzystwo Pożyczkowe umożliwiające pobieranie pożyczek polskim robotnikom. Rok później ponownie został zwolniony za szerzenie ˝antyniemieckiej propagandy˝. Następnie rozpoczął działalność w założonym przez Karola Miarkę Kółku Towarzyskim. W 1870 r. za działalność na rzecz polskiej świadomości narodowej został zmuszony do wyjazdu. Wraca do Chorzowa, gdzie współtworzy Towarzystwo Wzajemnej Pomocy.

    Przez całe życie był szykanowany za swoją propolską działalność. Uniemożliwiano mu kontynuowanie stałej pracy zarobkowej, przeprowadzano częste rewizje i nakładano wysokie kary finansowe, przez co żył w wielkiej biedzie razem z żoną i sześciorgiem dzieci. Zmarł po ciężkiej chorobie 17 listopada 1889 r. w Chorzowie, gdzie znajduje się jego grób. Niech pamięć o Juliuszu Ligoniu, budzicielu polskości na Górnym Śląsku, będzie zawsze żywa, a jego poświęcenie i umiłowanie ojczyzny niech będą dla nas wzorem do naśladowania. Dziękuję bardzo. (Oklaski)