20 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2013 roku (druk nr 2496) wraz z opinią Komisji do Spraw Kontroli Państwowej (druk nr 2596).

Poseł Anna Bańkowska:

    Dziękuję bardzo.

    Pani Marszałek! Panie Prezesie! Szanowne Kierownictwo NIK-u! Zostałam zobowiązana przez Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej do ustosunkowania się do sprawozdania dotyczącego działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2013 r. i wygłoszenia naszego stanowiska w tej sprawie.

    Powiem szczerze, że to zobowiązanie wcale mnie nie zmartwiło, wręcz stanowi dla mnie powód do satysfakcji, bowiem rzadko się zdarza, że wypowiadamy się w kwestii instytucji, która cieszy się powszechnym zaufaniem, jest obdarzana szacunkiem i co najważniejsze, wiarą w solidność i obiektywność jej pracy. Tak więc na początek powiem: tak trzymajcie państwo! Jest to bowiem coś cennego na mapie Polski i warto szerzyć tego typu dobre wzorce, bo za dużo ich nie ma. To po pierwsze.

    Po drugie, chcę powiedzieć, że mam nadzieję - na początku już to stwierdzę - że nadal będziecie państwo działać obiektywnie i pozostaniecie neutralni politycznie, co pozwala nam, posłom, bez względu na opcje polityczne wnikać w sedno informacji będącej pokłosiem kontroli i nie zastanawiać się, kto kogo tutaj chciał przechytrzyć.

    I ta opinia towarzyszy, jestem o tym przekonana, wszystkim, od lewa do prawa, w pracy Najwyższej Izby Kontroli bez względu na to, kto pełni funkcję prezesa, czy to jest osoba popierana bardziej przez prawą stronę, środek czy lewą stronę. I to jest nasze dobro, bym powiedziała. Równocześnie Najwyższa Izba Kontroli to jest skarbnica wiedzy. Ja też przyszłam z tą księgą, i dobrze. Oby jak największa liczba posłów ze sprawozdaniem Najwyższej Izby Kontroli się zapoznała, ponieważ to jest vademecum wiedzy o tym, co w kraju się dzieje, oczywiście przedstawionej w formie bardzo skróconej, ale ona, ta skrótowa wiedza, pozwala nieraz dojść do sedna, odsyła nas do wiadomości bardziej skrupulatnych, i wtedy możemy dowiedzieć się, jak patrzeć na kraj, jak patrzeć na władzę, jak patrzeć na sytuację w samorządach i co ewentualnie planować, nawet w ramach partii politycznych, na przyszłość, żeby ten stan rzeczy zmienić. A właśnie chodzi o to, by ten stan rzeczy zmienić.

    Otóż dla mnie najistotniejszym efektem pracy Najwyższej Izby Kontroli są wnioski. Możemy się ze wszystkimi zgadzać czy z nimi polemizować, czego przed chwilą byliśmy świadkami, ale wnioski, które formułuje Najwyższa Izba Kontroli, szczególnie wnioski de lege ferenda, jak już w części debaty, kiedy omawialiśmy budżet, powiedziałam, powinny być świętością zarówno dla Sejmu, jak i dla sprawujących władzę, tu jest bowiem podane w pigułce to, co powinno być zmienione w naszym prawie i w naszej praktyce, żeby przeciwdziałać negatywnym skutkom, które Najwyższa Izba Kontroli wykrywa.

    A co się dzieje? Nie warto się licytować na lata, ale powiem szczerze, że tendencja nie jest dobra. Jeśli na 78 wniosków de lege ferenda w 2013 r. zrealizowano 7 czy 8, a w poprzednich latach mamy podobną proporcję, to co to znaczy? Dzisiaj NIK dziękujemy, wszyscy pewnie, jak jeden mąż, uważamy, że to jest najważniejsza instytucja, instytucja, która stanowi dla nas taki nieodzowny kaganek wiedzy, a może i więcej niż kaganek, i nic się potem specjalnego nie dzieje. Tak więc mnie się wydaje, że powinniśmy do kierownictwa Sejmu skierować postulat, żeby było to przedmiotem analizy w Sejmie, co dalej z tym fantem robić - może jakąś strukturę ponadpolityczną powołać - jak Sejm powinien na roboczo podejść do słusznych wniosków de lege ferenda - to po pierwsze, i po drugie, żeby Sejm również zastanowił się, jak rząd skłonić do tego, żeby postulaty w kwestii nowelizacji rozporządzeń wreszcie były wprowadzane w życie, bo tak nie jest.

    Druga sprawa, na którą chciałabym zwrócić uwagę, która już była bardzo szeroko przez pana prezesa omawiana, to w ogóle efekty pracy wykonywanej przy pomocy tych pracowników, którzy są. Otóż, proszę państwa, jest to niebywałe, żeby 2,5 tys. podmiotów gospodarczych, a nie są to podmioty drobne, typu mała piekarnia czy zakład szewski, tylko to są duże instytucje, było skontrolowanych, i doczekało się obszernych protokołów - mówię o technicznej stronie pracy NIK - według, bym powiedziała, może i za skrupulatnych procedur, które obowiązują w tej chwili, i żeby to było możliwe na skutek pracy 1200 kontrolerów. I słusznie pan prezes powiedział, że to są ludzie doceniani nie tylko przez niego, ale i instytucje międzynarodowe. To ważne, to jest dla nas powód do satysfakcji. Natomiast ja w tym miejscu chcę powiedzieć, że mojemu klubowi się nie podoba to, że od 5 czy 6 lat są zamrożone płace w instytucjach kontrolnych. Jest to Najwyższa Izba Kontroli, jest to Państwowa Inspekcja Pracy, której sytuację wczoraj omawialiśmy na posiedzeniu Komisji do Spraw Kontroli Państwowej. Uważam, że jeśli tak dalej będzie, że będą te płace stały w miejscu - mówię tutaj szczególnie o płacach ludziach, którzy tworzą te efekty - to będziemy mieć kłopoty. Zważywszy na to, że średnia płaca w Najwyższej Izbie Kontroli nie jest zła - nie można powiedzieć, że jest zła, bo to jest chyba dziewięć tysięcy z kawałkiem - to skoro taki inspektor zarabia 4-5 tys. czy pięć tysięcy z kawałkiem netto, to znaczy, że to dalej tak trwać nie powinno. Myślę również, że w tym kierunku powinny iść działania kierownictwa NIK, może wspieranego przez Komisję do Spraw Kontroli Państwowej.

    Proszę państwa, namawiam gorąco pana prezesa do tego, bo to, na co pan zwracał uwagę na str. 47 i 48 waszego sprawozdania, te 7 najważniejszych wniosków, powinno być zrealizowane. Pierwszy z tych wniosków dotyczy billingów, drugi dotyczy działania ministerstwa sportu w zakresie ochrony interesu osób uczestniczących w wyjazdach zagranicznych. Bardzo słuszne tu są postulaty. Trzecia sprawa dotyczy gazu łupkowego, nie będę tego powtarzać, bo już tu była mowa o tym, że niezbędne jest stworzenie ustawodawstwa w tym zakresie i ustalenie właściwych praktyk, na co NIK wskazuje. I ostatnia kwestia to jest kwestia rażąco niskiej ceny w ustawie o zamówieniach publicznych. Powinno to być przedmiotem rekontroli jak najszybciej. Czy coś się w tych kwestiach zdarzyło pozytywnego? Bo jeśli nie, to oznacza to, że w fundamentalnych sprawach tak sobie tylko gadamy. Nie zgadzam się do końca, dla mnie to temat dyskusyjny, co do reformy orzecznictwa inwalidzkiego i orzecznictwa w sprawach niepełnosprawności, ale to już temat na inną dyskusję.

    Proszę państwa, gdyby nie NIK, kto z nas by wiedział, że 40% policjantów drogówki nie ma ukończonego specjalistycznego szkolenia w zakresie ruchu drogowego? No, muszę powiedzieć, że jeśli nawet Policja już cienko przędzie, to jest to coś, co się w głowie nie mieści.

    Bardzo się cieszę, że Najwyższa Izba Kontroli wytyka Narodowemu Funduszowi Zdrowia szereg mankamentów; nie mam czasu na ich omówienie. Byłoby też bardzo dobrze, gdyby NIK w odniesieniu do tych ustaw, które minister zdrowia w tej chwili wprowadza, skonfrontował treści tych ustaw z wnioskami, które żeście państwo zawarli.

    I ostatnia sprawa, na którą chcę zwrócić uwagę. Dzięki NIK między innymi wiemy, że Ministerstwo Finansów niesłusznie zaliczyło prawie 24 mld zł środków, które były przeznaczone na refundację składek do OFE, do dochodów sektora finansów publicznych, dzięki czemu zaniżono o tę wartość deficyt finansów publicznych. O to żeśmy się spierali, przy czym cały czas uzyskiwaliśmy informację, że tak nie jest. (Dzwonek)

    Na zakończenie chcę powiedzieć, iż cieszę się, że prokuratura będzie musiała dawać NIK uzasadnienia decyzji o umorzeniu, bowiem bez tego, myślę, łatwo nieraz prokuraturze przychodziło umarzać sprawy słusznie zgłaszane przez Najwyższą Izbę Kontroli.

    Dziękuję Najwyższej Izbie Kontroli, całemu kierownictwu i pracownikom, za ofiarną pracę i za dobre materiały analityczne, które, mam nadzieję, będziemy w Sejmie skrupulatnie wykorzystywać. W imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej deklaruję, że pozytywnie oceniamy państwa pracę. Dziękuję. (Oklaski)