7 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o:
  1) poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o funduszu sołeckim,
  2) rządowym projekcie ustawy o funduszu sołeckim
  (druki nr 1755, 2102 i 2129).

Poseł Robert Telus:

    Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pani Minister! Zacznę może od podkreślenia roli sołtysa. Funkcja sołtysa jest funkcją często w Polsce niedocenianą. Często sołtysa określa się bardzo negatywnie, że jest to ktoś z prowincji, ktoś mało znany. Nie mówię tu o Sejmie, tylko mówię, że ogólnie jest takie zdanie, które bardzo często jest powtarzane. Chcę powiedzieć, że to właśnie sołtys jest pierwszym organem wybieralnym w społeczeństwie. To sołtys jest osobą, która najlepiej zna problemy mieszkańców i ma pierwszy mandat, jeśli chodzi o reprezentowanie społeczeństwa.

    I to jest bardzo ważne. Nawet w czasach komunistycznych, gdy wszystkie wybory były ustawiane, wybór sołtysa zawsze był wyborem demokratycznym. Wybór na funkcję sołtysa dotyczył osób, które mają największe zaufanie społeczne. Dlatego rola sołtysa w Polsce jest bardzo ważna i chciałbym podkreślić tę rolę. Tu, w Sejmie, trzeba robić wszystko, aby wzmacniać tę rolę. Ten projekt ustawy to powoduje, wzmacnia rolę sołtysa. Takich projektów ustaw, które regulują sprawy związane z funkcjonowaniem sołtysa i z jego rolą, powinno być jeszcze więcej.

    Uważam, że powinniśmy również zapisać ustawowo, że każdy wójt, burmistrz, który prowadzi inwestycje w danym sołectwie, powinien mieć opinię sołtysa. Często w przypadku rady gminy, rady miasta jest to omijane. To wójt często uważa, że wie lepiej niż sołtys, co jest w danej wsi potrzebne. Powinniśmy doprowadzić do tego, że każda taka inwestycja powinna być opiniowana. Nie mówię, że wójt ma prosić sołtysa o zgodę, bo to by było troszeczkę za daleko idące, ale opinia sołtysa, opinia rady sołeckiej jest w przypadku takich inwestycji bardzo potrzebna.

    Już drugą kadencję leży w Sejmie nasz projekt ustawy, w przypadku której jestem przedstawicielem wnioskodawców, o dietach sołeckich. Ubolewam nad faktem, że ten projekt ustawy leży już ponad dwa lata i nie jest procedowany. Ta dieta sołecka to nie są wielkie pieniądze, to jest w granicach 98 mln zł. Jeśli chodzi o Skarb Państwa, to jest kropla w morzu, a ta dieta sołecka powodowałaby, że funkcja sołtysa byłaby mocniejsza. Ta dieta sołecka to nie jest wynagrodzenie, bo bardzo często mówi się, że sołtysi już i tak mają środki z podatków, to jest dodatkowa dieta sołecka dotycząca zwrotu kosztów, które ponosi sołtys. Drodzy państwo, nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, jakie to są koszty. To są koszty związane z używaniem telefonu, z używaniem samochodu, z dojazdem na posiedzenie rady, to są koszty związane z poświęceniem własnego czasu. Uważamy, że tą dietą sołecką, dodatkową dietą sołecką z budżetu państwa wzmocnilibyśmy to i zwrócilibyśmy przynajmniej część kosztów.

    Dlatego zwracam się tutaj do posłów koalicyjnych, którzy mają większość, bo przecież wiemy, że bardzo dużo zależy od posłów koalicyjnych, abyśmy procedowali nad tym projektem ustawy, abyśmy zrobili wszystko, żeby - tak jak mówię - zwiększyć rolę sołtysa, podkreślić ją, bo ona jest bardzo ważna. Bardzo często różni posłowie, z różnych ugrupowań, odwołują się do społeczeństwa obywatelskiego. Przecież społeczeństwo obywatelskie rodzi się tam, na dole. Pozwólmy, aby to społeczeństwo obywatelskie się rodziło. Najlepsze inicjatywy, drodzy państwo, choćbyśmy nie wiem co robili tutaj, w Sejmie, rodzą się nie na górze, nie jak są nakazane, tylko jak są oddolne. Te oddolne inicjatywy przynoszą najlepszy efekt, bo wtedy człowiek angażuje się w to, co wymyślił, daje swoje serce, daje swój czas, poświęca się tej inicjatywie. Te inicjatywy są najlepsze. My jesteśmy od tego, żeby tylko wzmocnić te inicjatywy i żeby pozwolić tym ludziom otworzyć się, uruchomić energię, która drzemie w tych osobach.

    Wiele razy padało pytanie o rady osiedlowe. W naszym projekcie był zapis o radach osiedlowych. Uważamy, że też powinniśmy... To też jest uruchomienie obywatelstwa oddolnego. W tym projekcie nie udało się tego zachować.

    Drodzy państwo, jeszcze wrócę do roli sołtysa. Chcę tutaj podkreślić pewne powiedzenie, to, co kiedyś wypowiedział Juliusz Cezar. Może dzisiaj byłoby ono traktowane z przymrużeniem oka, ale jest to bardzo ważne powiedzenie: Lepiej być pierwszym na wsi niż ostatnim w senacie. I to jest właśnie podkreślenie osoby sołtysa, który został wybrany na samym dole, w swojej społeczności. Dlatego ta rola jest tak bardzo ważna.

    Były również pytania posła Witki o historię. Drodzy państwo, nasz pierwszy projekt o funduszu sołeckim został złożony pod koniec 2007 r., przepraszam, na początku 2008 r., na początku byłej kadencji. Dopiero po ośmiu miesiącach pojawił się projekt rządowy, który przedstawiał to samo. Różnice między naszym projektem, Prawa i Sprawiedliwości, a projektem rządowym dotyczyły tylko naliczania tego funduszu. Ta sama sprawa była z poprawką. Pół roku temu, w lipcu zeszłego roku, 2013 r., tu muszę podkreślić, na bazie kontroli NIK-u, bo był protokół NIK-u, w którym w wyniku kontroli wskazano na błędy, jakie są, przedstawiliśmy projekt poselski. Leżał pół roku, po pół roku pojawił się projekt rządowy. I dobrze, że się pojawił, tylko że jest praktyka, iż projekty poselskie, choćby były najlepsze, choćby przedstawiały sprawy bardzo ważne dla Polski, są blokowane przez większość poselską, a jeżeli jest to dobry pomysł, wtedy rząd przedstawia swój pomysł.

    Było również pytanie pani poseł Marzeny Machałek na temat zwróconego wniosku do poprawy. Tutaj chcę bardzo mocno podziękować pani minister za to, że wspólnie dopracowaliśmy poprawkę, którą przygotowaliśmy jako Prawo i Sprawiedliwość, że pani minister - pani minister, chciałbym za to podziękować - przychyliła się do tego i że taką poprawkę będę mógł zgłosić. Ta poprawka reguluje trzecią kwestię, która była zapisana w protokole po kontroli NIK-owskiej.

    Chodzi tu o narzędzia służące do tego, żeby wniosek, który ma uchybienia formalne, wójt czy burmistrz mógł zwrócić do poprawy sołtysowi czy na zebranie wiejskie. Do tej pory było tak, że jeżeli wniosek zawierał błędy, wójt czy burmistrz mógł go tylko odrzucić, nie mógł dać go do poprawy. My przedstawiamy poprawkę, która daje sołtysowi 7 dni na to, aby taki wniosek mógł poprawić pod względem formalnym. Powyżej opisane uregulowanie nie dotyczyłoby oczywiście - do tego odnosiła się właśnie sugestia ministerstwa - sytuacji, kiedy wniosek nie został złożony w terminie. Tego nie można naprawić i jest to zrozumiałe. Jeżeli wniosek nie został złożony w terminie, to oczywiście nie można naprawić takiego błędu, uchybienia formalnego. Taką poprawkę chciałbym złożyć na ręce pani marszałek. (Oklaski)

    Wicemarszałek Wanda Nowicka:

    Dziękuję, panie pośle.

    Poseł Robert Telus:

    To jeszcze nie wszystko, pani wicemarszałek, ale już kończę.

    Mam jeszcze pewien dylemat. W ustawie, nad którą procedujemy i która najprawdopodobniej będzie przegłosowana, nie ma zapisu na temat pierwszej uchwały. Jest zapis o tym, że jeżeli jest już uchwała w tym zakresie, to co roku rada gminy musi podejmować uchwałę o zawieszeniu, natomiast brakuje mi rozwiązania - myślę, że musimy to przepracować znowu w przyszłości - dotyczącego tego, co dzieje się z tą pierwszą uchwałą. Ja bym jednak spowodował, był za tym, żeby rada gminy musiała podjąć tę pierwszą uchwałę, negatywną czy pozytywną, ale żeby musiała to zrobić. Tego mi brakuje, mam jednak nadzieję, że odniesiemy się do tego w jakiś sposób w przyszłości.

    Drodzy państwo, jeżeli mówimy jeszcze o roli sołtysa, o wsi, to dużo problemów jest tu związanych z tym - o tym mówiła pani minister - że właśnie sołtys, rada sołecka nie mają osobowości prawnej. Wiadomo, że to już dotyczy zmiany konstytucji, ale gdybyśmy doprowadzili do tego, żeby te organy miały osobowość prawną, przynajmniej w ograniczonym stopniu, w ograniczonym zakresie, to myślę, że spowodowałoby to, że pewne problemy, które wynikają ze zleceń, z wyłaniania wykonawców, prowadzenia przetargów, ich ogłaszania, zostałyby właśnie po stronie sołtysów.

    Mówimy o regule wydatkowej. Bardzo się cieszę ze - i jest to pomysł rządowy, co podkreślam, żeby nie było, że sobie jakoś tam go przypisujemy - zwiększenia tej kwoty z budżetu państwa do 40%, ale obawiam się, że w tej sytuacji, kiedy ta kwota będzie coraz większa, więcej gmin uchwali fundusz sołecki i tych pieniędzy po prostu zabraknie. Reguła wydatkowa będzie jednak ograniczała tę kwotę, jeśli więcej gmin zgłosi więcej uchwał dotyczących funduszu sołeckiego.

    Drodzy państwo, na koniec chcę bardzo serdecznie podziękować ministerstwu i posłom za współpracę przy tym projekcie, za zrozumienie tego problemu, za to, że mogliśmy wspólnie dojść do porozumienia i że będziemy mogli uchwalić ten projekt. Drodzy państwo, chcę podziękować z tego miejsca również wszystkim sołtysom. 11 marca jest Dzień Sołtysa, a więc wszystkim sołtysom, którzy tak mężnie, dzielnie działają na rzecz swoich społeczności, swoich wsi, chcę życzyć wszystkiego najlepszego, ale przede wszystkim tego, żeby ta funkcja sołecka przynosiła im wszystkim satysfakcję i żeby za ich pracę i poświęcenie mieszkańcy okazywali im wdzięczność, bo często właśnie jej brakuje. Dlatego, drodzy sołtysi, wszystkiego najlepszego. Dziękuję bardzo.