8 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (druki nr 2000 i 2026).

Poseł Zbigniew Babalski:

    Dziękuję bardzo.

    Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Pani Marszałek! W imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość mam zaszczyt przedstawić stanowisko dotyczące sprawozdania komisji o projekcie ustawy o zmianie ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (druki nr 2000 i 2026).

    Po pierwsze, projekt dotyczy doprecyzowania przepisów w zakresie zwrotu środków służących wsparciu gospodarki rolnej, pobranych nienależnie lub w nadmiernej wysokości. Projektowane przepisy odnoszą się do środków unijnych i krajowych przeznaczonych na współfinansowanie projektów z udziałem funduszy Unii Europejskiej lub finansowanie przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pomocy przyznanej w drodze decyzji administracyjnej.

    Po drugie, planowane jest wprowadzenie rozwiązania, zgodnie z którym ustalenie kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranego wsparcia następuje w drodze decyzji administracyjnej również w przypadku, gdy środki te de facto pobrała osoba, która nie była stroną postępowania w sprawie przyznania pomocy. Po trzecie, projektowana zmiana umożliwi zwrot powyższego wsparcia w trybie administracyjnym, a więc bez obciążenia powoda, czyli Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, opłatą sądową.

    Dzięki nowemu przepisowi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa uniknie ponoszenia kosztów postępowań w sprawie zwrotu nienależnie lub nadmiernie pobranego wsparcia w przypadkach, kiedy agencja ta domaga się zwrotu takich środków od podmiotów niebędących stroną postępowania o przyznanie tego wsparcia, podkreślam, niebędących stroną postępowania o przyznanie tego wsparcia. Obecnie Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w takiej sytuacji może dochodzić swoich roszczeń na drodze postępowania cywilnego. Związane jest to jednak z obciążeniem tejże agencji, jako powoda, opłatą sądową. Projektowane rozwiązanie wpłynie zatem korzystnie na budżet Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

    W powyższej kwestii kilkakrotnie wypowiadał się Naczelny Sąd Administracyjny, ale brak jest jednoznacznego stanowiska. Wydaje się, że przeważa stanowisko, że sprawa dotycząca zwrotu nienależnie pobranych na przykład przez żonę z konta zmarłego męża rolnika płatności wypłacanych mu przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nie może być załatwiona w drodze rozstrzygnięcia indywidualnej sprawy z zakresu prawa administracyjnego, gdyż zwrot nienależnie pobranych płatności w świetle obowiązujących przepisów następuje między rolnikiem a agencją, zaś żona rolnika nie była stroną postępowania administracyjnego, tj. postępowania w sprawie przyznania płatności lub pomocy finansowej, i nie stała się stroną tego postępowania jako spadkobierca na zasadzie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych i oddzielnej płatności z tytułu cukru (Dz. U. z 2004 r. Nr 6, poz. 40, ze zm.) A więc sprawa o zwrot nienależnie pobranych przez żonę zmarłego rolnika płatności jest sprawą cywilną, do której mają zastosowanie odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego o odpowiedzialności cywilnej. Podobnie wygląda sprawa dotycząca zwrotu środków pobranych nienależnie lub nadmiernie przez córkę zmarłego rolnika, jest to również sprawa cywilna, do której mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu. Sprawa ta nie podlega natomiast rozstrzygnięciu w drodze decyzji administracyjnej.

    Z uwagi na wskazane wyżej rozbieżności interpretacyjne na tle wykładni art. 29 ust. 1 ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa występujące w orzecznictwie NSA twórcy tego projektu, czyli strona rządowa, doszli do wniosku, że ostatecznie to tylko interwencja ustawodawcy, czyli Wysokiego Sejmu, jest w stanie w sposób jednoznaczny te rozbieżności usunąć.

    Idąc dalej tym tropem, możemy stwierdzić: to nie sąd ma rozstrzygać te spory, a urzędnik decyzją administracyjną, na przykład w stosunku do żony, córki czy też syna zmarłego rolnika.

    Panie ministrze, należy zapytać, kogo to tak naprawdę dotyczy, bo wydaje się, że ci, którzy bezpodstawnie, bezumownie w ostatnich latach uprawiali w cudzysłowie, o czym pan dokładnie też wie, ok. 20 tys. ha ziemi należącej do Agencji Nieruchomości Rolnych i brali z tego tytułu w sposób nieuprawniony dopłaty, dalej czują się bezpieczni i bezkarni, gdzie była kontrola w ramach systemu wsparcia bezpośredniego. To jest jedno z pytań.

    Faktem jest, że obecnie przeprowadzonych i wszczętych jest 657 (Dzwonek) postępowań administracyjnych na kwotę ok. 1700 tys. zł. Panie ministrze, nawet jeżeli jest jedna wątpliwość z tych 657, to właściwym podmiotem do rozstrzygania powinien być sąd cywilny.

    Klub Prawa i Sprawiedliwości nie poprze proponowanej zmiany, ponieważ spory w tym wypadku niezawinione, powtarzam, niezawinione przez osoby inne niż będące stronami postępowania powinny być rozstrzygane przez sądy, w tym wypadku przez sąd cywilny. Dziękuję bardzo za uwagę. (Oklaski)