11 i 12 punkt porządku dziennego:

  11. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o związkach zawodowych (druk nr 1105).
  12. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy (druk nr 1116).

Poseł Józef Zych:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego wnikliwie zapoznał się zarówno z rządowym, jak i poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy, a w odniesieniu do rządowego również ustawy o związkach zawodowych. Szczególnie zainteresowało mnie wystąpienie pana posła Adama Szejnfelda, ponieważ ono było o wiele szersze i wprowadzało w taki ogólny klimat.

    (Poseł Romuald Ajchler: Nie tylko, panie marszałku.)

    Ja pozwolę sobie przy okazji tego wystąpienia pana posła także odnieść się nieco szerzej do pewnych kwestii, oczywiście tylko i wyłącznie w granicach Kodeksu pracy.

    Wysoki Sejmie! Pan minister, pan poseł przedstawiciel wnioskodawców i kolega z Prawa i Sprawiedliwości poruszyli trzy kwestie, w tym zgodności tych uregulowań proponowanych w ustawach z dyrektywą Unii Europejskiej. I co się okazuje? Oczywiście jeżeli panowie mówicie, że jest to zgodne z dyrektywą Unii Europejskiej, to prawda, ale w odniesieniu do tego, o czym mówił kolega z PiS-u, a mianowicie co do szczegółowego uregulowania. Natomiast rola i znaczenie dyrektywy są w Polsce źle rozumiane, a mogę to powiedzieć, bo po zakończeniu kadencji marszałka Sejmu 7 lat doradzałem w Parlamencie Europejskim, i to w zakresie legislacji. Otóż dyrektywa w odniesieniu do tych uregulowań, które są korzystniejsze, a tu w odniesieniu do pracowników są, dopuszcza pozostawienie uregulowań korzystniejszych, jeśli takie są w danym państwie. To jest problem pierwszy. Zatem oczywiście musimy to brać pod uwagę.

    Druga rzecz. Kiedy czytałem uzasadnienia i słuchałem ich, zastanawiałem się nad jedną rzeczą: gdzie jest deklarowana w Polsce równowaga interesów pracodawcy i pracownika? Twierdzę i zawsze twierdziłem, że tej równowagi ekonomicznej nie ma, bo zawsze pracodawca jest stroną mocniejszą ekonomicznie. W związku z tym, jeżeli dzisiaj, słusznie i trafnie, szukamy rozwiązań, żeby pomóc małym, średnim i dużym przedsiębiorcom, to nie może to się dokonywać kosztem przede wszystkim pracownika. (Oklaski)

    I chciałbym pokazać, co się dzieje w odniesieniu do pracowników. Państwowa Inspekcja Pracy co roku sygnalizuje, o czym była mowa, bardzo poważne nieprawidłowości. Ja powiem o jeszcze jednej, kluczowej, która pokaże, co się dzieje w Polsce. Otóż przykro mi, ale Polskie Stronnictwo Ludowe nie poprze wniosku o zmniejszenie wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. (Oklaski)

    (Poseł Cezary Olejniczak: Brawo!)

    To nie jest żaden argument, ten użyty tutaj, że wtedy inwestorzy zagraniczni będą patrzeć tylko pod tym kątem - takiego zwrotu użyto, oczywiście to nie pani poseł. I to nie jest dzisiaj zasadniczy problem, zasadniczy problem jest zupełnie gdzie indziej. A zatem tak: jest potrzeba dyskutowania o czasie pracy, o czasie przedłużonym, o przerwach, z tym że, panie i panowie, to nie jest nowość w Polsce. Ja mogę wskazać takie firmy, w których stosuje się to na podstawie porozumienia i dobrze to wszystko wychodzi. Tylko jest jedna rzecz: jeżeli jest zapis, iż pracownik będzie ustalał czas rozpoczęcia i zakończenia pracy, a dopiero potem jest dodane: w uzgodnieniu z pracodawcą, to z góry wiadomo, że pracodawca wysłucha go łaskawie i powie: tak jest, masz prawo, tylko to stoi na przeszkodzie temu i temu i ja ci tego uwzględnić nie mogę. A więc wszystkie tego typu zapisy są nieprecyzyjne, skazane na to, że nie będą realizowane.

    Panie i panowie, problem dla Sejmu i dla rządu jest ogromny, mianowicie spojrzenie na wiele zupełnie nieprzystających albo bezprawnych działań w ramach Kodeksu pracy. W tej chwili jest potrzeba rozpoczęcia prac, nad nowym Kodeksem pracy. (Oklaski)

    Pokażę pewne uwarunkowania. Pierwsza rzecz, o czym była mowa i o czym doskonale wiemy - umowy śmieciowe, nadużycia właśnie w zakresie zmian Kodeksu pracy poprzez wprowadzenie regulacji dotyczących umów zlecenia, które doprowadziły do takiej sytuacji. Druga rzecz, od 1998 r. sądy w orzeczeniach ewidentnie wskazują, że zakłady pracy nie mogą brać przede wszystkim weksli gwarancyjnych jako zabezpieczenia na szkody, które ewentualnie mogą być wyrządzone. Co dzieje się w zakładach pracy? Nagminny problem weksli gwarancyjnych, i to nie tylko w odniesieniu do odpowiedzialności materialnej, ale również z tytułu ewentualnego rozwiązania umowy o pracę przez pracownika ze skutkiem natychmiastowym. Tego nikt nie podejmuje poza Państwową Inspekcją Pracy, która dostrzega to na co dzień.

    Pozwolę sobie wobec tego przywołać jedną rzecz - ostatni wyrok Sądu Najwyższego, w którym Sąd Najwyższy stwierdza: przepisy i zasady prawa pracy, w szczególności zawarte w dziale V Kodeksu pracy, wykluczają wystawienie weksla gwarancyjnego jako środka zabezpieczenia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika w imieniu pracodawcy, co oznacza, że taki weksel jest nieważny z mocy prawa, art. 18 § 2 Kodeksu pracy w związku z art. 114-127 Kodeksu pracy oraz, contrario, art. 300. Nabywca weksla nie może zatem dochodzić zaspokojenia na tej podstawie.

    Jednak, panie i panowie, Wysoki Sejmie, jak tu się dziwić, że w zakładach pracy są nieprawidłowości? Gdy porównamy orzecznictwo sądów, nie Sądu Najwyższego, sprzed 1998 r., to kłania się jedna rzecz, panowie sędziowie - czas najwyższy uczyć się. To jest problem, kiedy poucza się wszystkich, a sądy stosowały zasadę taką, co do której pierwszy lepszy prawnik powinien wiedzieć - że art. 300 Kodeksu pracy nie można wprost przenosić i stosować przepisów Kodeksu cywilnego. Umowa o pracę to co innego, a pomocnicze stosowanie Kodeksu cywilnego to jest co innego - mówi o tym również doktryna. Byli wybitni przedstawiciele nauki prawa pracy, którzy dopuszczali to. Widzę jedną rzecz w polskiej nauce prawa - że jeżeli ktoś jest karnistą, to ani na gram nie wyjdzie poza Kodeks karny, a kiedy już wejdzie się w Kodeks cywilny, nie ma zupełnie zrozumienia. Podobnie jest z Kodeksem pracy. Kodeks pracy jest bardzo trudną dziedziną, dotyczy wszystkich zatrudnionych. Oczywiście są wyjątki, ale jest jedna rzecz. Panie i panowie, panie pośle, pomyślmy również o pracownikach w tej trudnej sytuacji. Doskonale rozumiem pracodawców, ale jest jedna rzecz - przy tworzeniu zmian Kodeksu pracy nie wolno nam zapominać, że w Polsce absolutna większość utrzymuje się z pracy, że to są przede wszystkim sprawy kluczowe dla każdego i każde naruszenie praw pracowniczych powinno być absolutnie nagminnie potępiane i tępione, czego się nie robi.

    Rozumiem wszystkie uwarunkowania i uważam, że wolno wnosić projekty tak posłom, jak i rządowi. Byłoby dobrze, gdyby one całkowicie się pokrywały, ale okazuje się, że jednak poselski idzie o wiele dalej. A więc zajmując się całe życie prawem pracy, chcę powiedzieć, że nie sądziłem, iż tak szybko po 1989 r. dojdziemy w Polsce do takiej sytuacji, kiedy niestety prawa pracownicze będą spychane na dalszy plan, a z tym Polskie Stronnictwo Ludowe zgodzić się nie może. Będziemy dyskutować, ale to musi być uczciwe, sprawiedliwe, praworządne i przede wszystkim logiczne. Dziękuję. (Oklaski)